برداشت‌های متفاوت رسانه‌های غربی از برکناری «متکی» و انتصاب «صالحی»

رضا دانشمندی - به گزارش خبرآن‌لاین پس از انتشار خبر برکناری منوچهر متکی، برخی از رسانه‌ها آب را گل‌آلود دیدند و از «جنگ قدرت» و «تقویت رییس‌جمهور» دم زدند. بعضی واقع‌بینانه‌تر از سیاست خارجی «هسته‌ای‌زه» ایران سخن گفتند. بیشتر رسانه‌ها هم گریزی به پیشینۀ «صالحی» زدند و هم «متکی». برخی هم پای «لاریجانی»! را به میان کشیدند، برای نمونه چهرۀ صالحی را بی‌شباهت عرب‌ها ندانستند و رفتن متکی را به «کودتاهای کلاسیک» تشبیه کردند.  

 جنگ قدرت و استحکام موقعیت رییس جمهور؟!
 ● «لارا روزن» در وب‌سایت «پلتیکو» نوشت: هنگامی‌که احمدی‌نژاد منوچهر متکی را برکنار کرد، او در سنگال به سر می‌برد. این خبرنگار آمریکایی به نقل از تحلیل‌گران مدعی شد این حرکت، حاکی از آن است که احمدی‌نژاد پس از ماه‌ها رقابت تنگاتنگ در پی تحکیم قدرت خود است.  
«سوزان مالونی» از کارشناسان مؤسسۀ «بروکینگز» هم به «پلتیکو» گفت: تنها چیزی که برای من روشن است این است که چنین اقدامی تحکیم بیشتر رییس‌جمهوراحمدی‌نژاد است.  

● خبرگزاری «آسوشییتدپرس» در خبر برکناری متکی اظهار داشت درحالی‌که ایران با فشار شدیدی از سوی غرب برای برنامۀ هسته‌ایش مواجه است، این جابجایی از جمله «آخرین نشانه‌های شکاف در سطوح بالای حکومت ایران است». 

● «ویلیام یونگ» و «داوید گودمن» نیز در «نیویورک تایمز» نوشتند: این حرکت ناگهانی بسیاری را اینجا غافل‌گیر کرد و نشانگر افزایش قدرت رییس جمهور ایران است. این روزنامه در ادامه افزود: گفته می‌شود رییس‌جمهور ایران مدت‌ها در صدد بوده تا متکی را جابجا کند اما تا کنون از سوی رهبر ارشد ایران از این اقدام بازداشته می‌شده است. این حرکت پیروزی رییس جمهور و توسعۀ آشکار قدرت اوست، گرچه معلوم نیست چه تغییری در سطح بالاتر سیاست ایران مجوز این برکناری را صادر کرده است.

● «آسوشییتدپرس» در خبرش نوشت: رییس‌جمهور احمدی‌نژاد در بیانیۀ کوتاهش، هیچ توضیحی در مورد این تغییر نداده است. اما وزیر معزول به عنوان فردی نزدیکی به رهبر ارشد ایران تلقی می‌شود. احمدی‌نژاد احتمالاً قصد دارد چهره‌ای را برای سمت وزارت خارجه نصب کند که به او وفادار باشد. 

 «هسته‌ای‌شدن» سیاست خارجی ایران
● پلتیکو به نقل از «تریتا پارسی» تحلیل‌گر ایرانی نوشت: این واقعیت که صالحی جایگزین متکی می‌شود، احتمالاً نشانۀ «هسته‌ای‌شدن» سیاست خارجی ایران است. درحالی‌که متکی هرگز در مرکز برنامۀ هسته‌ای قرار نداشت، فردی جایگزین او می‌شود و ضمام امور کلّ دستگاه سیاست خارجی را در دست می‌گیرد که برای چند دهه در این برنامه مؤثر بوده است». 
او افزود: طرف‌های مذاکره با ایران باید درک کنند که به بزنگاه نزدیک شده‌اند و در نتیجه باید بهترین بازیگران خود را به‌کار گیرند». 

● خبرگزاری «رویترز» در گزارش خود نوشت: هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که این برکناریِ شگفتی‌آفرین منوچهر متکی دربردارندۀ تغییر در سیاست هسته‌ای ایران است یا تحول در خطوط اصلی سیاست خارجی ایران.

● «رسول نفیسی» کارشناس امور ایران در دانشگاه استرایر ویرجینیا به «آسوشییتدپرس» گفت: این حرکت نه تنها نشان‌گر تنش‌های داخلی است، بلکه نشانۀ اولویت موضوع هسته‌ای به عنوان هدف اصلی سیاست خارجی ایران است. آقای احمدی‌نژاد ممکن است در پی وزیر خارجۀ وفاداری باشد که به او کمک کند تا به مواجهه با شش قدرت فیصله دهد تا اقدامات تنبیهی را نیز فرو نشاند.

● گاردن نیز اظهار داشت: حتی اگر انتصاب صالحی موقت باشد، نصب او به عنوان یک فیزیکدان هسته‌ای در رأس دستگاه سیاست خارجی گویای اولویت‌های ایران است.  

صالحی؛ حرفه‌ای و زبان‌دان 
● «پلتیکو» در معرفی صالحی نوشت: او از 1997 تا 2005 در وین به عنوان نمایندۀ ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خدمت کرد. شگفت این که صالحی زبان انگلیسی را فصیح و بلیغ صحبت می‌کند. او مدرک کارشناسی خود را از دانشگاه آمریکایی بیروت اخذ کرده و مدرک دکترایش را از مؤسسۀ تکنولوژی ماساچست MIT گرفت. 

● «گاردین» نوشت با توجه به تجارب فراوان صالحی در مورد زیستن در خارج از ایران، دیپلمات‌های آمریکایی عموماً ترجیح می‌دهند به جای سعید جلیلی مذاکره‌کنندۀ هسته‌ای ایران با صالحی مواجه شوند؛ چرا که صالحی بسیار بهتر انگلیسی صحبت می‌کند و کمتر تمایل به رجزخوانی دارد. 

● صالحی شبیه عرب‌هاست!
وب‌سایت شبکۀ آمریکایی CNBC با اشاره به مسؤولیت پیشین صالحی به عنوان نمایندۀ ایران در آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای نوشت: او مورد احترام دیپلمات‌ها بوده و رویکرد منطقی و حرفه‌ای او ارزشمند تلقی می‌شد. این شبکه افزود صالحی که در شهر کربلا به دنیا آمده، با زبان عربی پرورش یافته و شبیه عرب‌ها است، و همین‌ها احتمالاً اهمیت او برای نقش جدیدش را اثبات می‌کند. 

● صالحی در نگاه وزیر خارجه برزیل
«کلسو آموریم» وزیر امور خارجۀ برزیل در مصاحبۀ ماه گذشتۀ خود با «پلتیکو» گفت: صالحی مذاکره‌کنندۀ اصلی با رهبران برزیل و ترکیه برای مبادلۀ سوخت هسته‌ای در تهران بود. آموریم گفت: سه مذاکره‌کنندۀ اصلی ایران سعید جلیلی، دبیر شورای عالی امنیت ملّی، منوچهر متکی و علی اکبر صالحی بودند و صالحی از نظر من آشکارا حرف آخر را می‌زد.

● ممنوع‌السفر بودن صالحی؟!
«پلتیکو» در انتهای گزارش خود نوشت: صالحی در قطنامۀ تحریم اخیر شورای امنیت سازمان ملل به عنوان «تکثرکننده [تسلیحات هسته‌ای]» شناخته شده و ممنوع السفر است.  

 اختلافات وزیر خارجه و رییس جمهور
● آسوشییتدپرس اظهار داشت، برخی تنش‌ها میان احمدی‌نژاد و متکی فاش شده بود. سال گذشته، متکی با تصمیم احمدی‌نژاد در مورد انتصاب فرستادۀ ویژه برای مناطقی چون خاورمیانه و افغانستان مخالفت کرد. آقای متکی این انتصابات را برای وزارت خارجه نامطلوب یافت و گفته می‌شود به رهبر ارشد ایران – که حرف آخر را در تمامی زمینه‌ها می‌زند و برنامۀ هسته‌ای را مدیریت می‌کند - شکایت برد.  
در ماه سپتامبر نیز هنگامی‌که آقای متکی آشکارا به محمّد بقایی، یکی از چهار فرستادۀ سیاسی آقای احمدی‌نژاد حمله کرد، اختلافات آفتابی شد. 

● «توماس اردبرینک» خبرنگار «واشنگتن پست» نوشت: معلوم نیست که آیا متکی برکنار شده یا خودش کنار کشیده است. او به نقل از برخی تحلیل‌گران افزود: ناظران بیرونی می‌گویند متکی به عنوان حلقۀ داخلی رییس جمهور محسوب نمی‌شد و تأثیری بر دیپلماسی ایران در خصوص برنامۀ هسته‌ای نداشت. 
این روزنامۀ آمریکایی به نقل از «امیر محبیان» از موافقان سیاست‌های رییس جمهور [احمدی‌نژاد] نوشت: آن‌ها نظرات متفاوتی داشتند و احمدی‌نژاد مدت زیادی بود که می‌خواست او را تغییر دهد، «به هر حال حق رییس جمهور است که وزرایش را تعویض کند».  

● رفتن متکی شبیه کودتاهای کلاسیک بود!
گاردین نوشت: منوچهر متکی به عنوان وزیر خارجه به تحقیرآمیزترین شیوه، برکنار شد. رفتن او از وزارت خارجه هنگامی اعلام شد که متکی در مأموریت خارجی به سر می‌برد. مانند کودتایی کلاسیک، او در سنگال متوجه ماجرا شد. این احتمالاً انتقام احمدی‌نژاد از سماجت متکی بود. 

 لاریجانی و متکی
● «رویترز» مدعی شد متکی به عنوان متحد سخنگوی پارلمان تلقی می‌شود. تحلیل‌گران تغییر وزیر خارجه را بخشی از تلاش عمق میان احمدی‌نژاد لاریجانی می‌دانند. 
رویترز به نقل از منبعی که خواسته نامش فاش نشود نوشت: صالحی اولین گزینۀ احمدی‌نژاد برای وزارت خارجه در سال 2005 [1384] بود...اما آیت الله خامنه‌ای صالحی را رد کرد. 

● «واشنگتن پست» به نقل از منابع داخلی مدعی شد متکی فردی نزدیک به علی لاریجانی، مذاکره‌کنندۀ هسته‌ای پیشین ایران تلقی می‌شود.  

/14117