۲۸ نفر
۱۲ دی ۱۳۹۷ - ۱۱:۱۲
دومینوی اصلاح در کیفیت آموزشی

فشار زیادی که موسسات کنکوری با انبوه تبلیغات رسانه‌­ها در ایجاد نیاز کاذب به خانواده‌­ها وارد کردند، عملا آموزش و پرورش را به بازار پررونقی تبدیل کرده و مسیر آموزش و یادگیری را از اهداف اصلی دور ساخته و محتوای آموزشی را با توجه به نیازهای تجاری خود هدایت کرده‌­اند.

یونس جاویدنسب *

نظام آموزشی ما سال­ها با ترکیبی از تاکید زیاد بر محتوا، تشویق، تنبیه، تکرار، حفظ کردن و نقش موثر مؤلفه‌­های بیرونی و رقابت‌­های میان فردی استوار بود. این روند، ورود شرکتها و موسساتی را که می­دانستند فرصت خوبی برای افزایش رقابت و دادن خوراک به دانش‌­آموزان و خانواده‌­ها فراهم شده است، تشدید کرده و هرساله رشد قارچ گونه آنها را شاهد بوده‌­ایم. ولع زیاد این موسسات، بازاریابی را از مقطع متوسطه دوم به متوسطه اول، آموزش ابتدایی و نوآموزان پیش دبستانی کشیده و پروژه بعدی، کودکستان و مهدکودک‌­ها خواهد بود. فشار زیادی که موسسات کنکوری با انبوه تبلیغات رسانه‌­ها در ایجاد نیاز کاذب به خانواده‌­ها وارد کردند، عملا آموزش و پرورش را به بازار پررونقی تبدیل کرده و مسیر آموزش و یادگیری را از اهداف اصلی دور ساخته و محتوای آموزشی را با توجه به نیازهای تجاری خود هدایت کرده‌­اند. نسلی از دانش‌­آموزان که در چنین سیستم آموزشی بزرگ و فارغ‌التحصیل می­شوند، فاقد مهارت و اعتماد به نفس بوده و موفقیت را فقط در عوامل بیرونی جستجو می­کنند.

آسیب‌­شناسی این موضوع نشان می­دهد که شیوه ارزشیابی در مقاطع مختلف تحصیلی و تنوع مدارس خاص، یکی از عوامل بسیار مهم در گسترش بازار مؤسسات کنکوری و کتاب‌های به اصطلاح کمک آموزشی بوده است. در همین راستا تغییر نظام ارزشیابی در مقطع آموزش ابتدایی به عنوان یکی از راه­‌حل­‌ها از حدود سال 1382 با طرح ارزشیابی کیفی-توصیفی کلید خورده بود. ویژگی اصلی این نظام ارزشیابی، توجه به تمام ابعاد شخصیتی و توانمندی دانش‌­آموز بوده و ارزشیابی را فرآیندی مستمر می­داند که دانش‌­آموز را با خودش مقایسه کرده و رقابت میان‌­فردی را به درون فردی تبدیل می‌­کند. توجه به موثر بودن تفاوت­‌های فردی دانش‌­آموز در همه ابعاد هوش، شخصیت، خانواده، اقتصاد و ژنتیک در این الگوی ارزشیابی، فرصتی فراهم می­کند تا آموزش، مبتنی بر نیازهای هر فرد بوده و معلم تدریس تازه خود را بر پایه رشد قبلی دانش‌­آموز بنا ­کند. در چنین‌ رویکردی، فـرایند ارزشـیابی‌ بـا فرایند آموزش‌ درهم ادغام شده و در آن جاری و مستمر می‌شود.

بدیهی است که تغییر ارزشیابی از کمی و قدرت­مدار به کیفی و انسان­مدار، با توجه به ساختار آموزشی، نیروی انسانی موجود و خانواده‌­هایی که با سیستم نمره‌­ای بزرگ شده و آموزش دیده‌­اند، مقاومت‌هایی را بوجود می­‌آورد که مشکل تراکم نسبتا بالای دانش‌­آموزان در بعضی از مدارس مناطق مختلف کشور، تا حدودی مانع اجرای بهینه آن شده بود. در کنار این عوامل، رقابت برای ورود به مدارس تیزهوشان در پایه هفتم، ورود موسسات کنکوری برای ایجاد رقابت در ورود به مدرسه‌­ها، آزمون­‌های چندگزینه‌­ای شرکت­های مختلف، ورود بی‌رویه کتاب­‌های کمک آموزشی و حجم بالای تکالیف، مانع اجرای بهینه این سیستم ارزشیابی شده و کودکان را از کودکی کردن و یادگیری لذتبخش دور ساخته بود.

در همین راستا معاونت آموزش ابتدایی، گام­های بزرگی را در جهت اصلاح چرخه معیوب آموزش برداشته است. حذف آزمون تیزهوشان در پایه هفتم که بازار بزرگی برای مؤسسات و شرکت­ها در مقطع ابتدایی فراهم کرده بود را می­توان شروعی برای تغییر رویکرد به آموزش و یادگیری در آموزش و پرورش دانست. این اقدام با حمایت گسترده پژوهشگران و متخصصان تعلیم و تربیت همراه بوده است. در گام دوم برگزاری آزمون توسط شرکت­ها و مؤسسات در مدارس دوره ابتدایی ممنوع شده است تا فشار روانی را بر خانواده‌­ها و دانش‌آموزان کاهش دهد. در حالی که حجم بالای محتوای درسی به عنوان یک آسیب در آموزش و پرورش همواره با انتقادهای متخصصان، معلمان و خانواده‌­ها همراه است، ورود با تنوع زیاد کتب کمک آموزشی به مدارس، جسم و روان دانش‌­آموزان را با تنش بیشتری مواجه کرده بود. ممنوع کردن ورود این گونه کتاب­ها به مدارس، موجب می­شود تا از گذاشتن بار اضافی بر دانش‌­آموزان و خانواده­‌ها جلوگیری شده و دانش­‌آموزان فرصت بیشتری برای حل مسئله و تفکر پیدا کنند. تکمیل کننده این گام، هدفمندکردن تکالیف دانش‌­آموزان و اجرای برنامه تکالیف مهارت­‌محور است تا حافظه‌­محوری و تکرارهای بدون هدف را کاهش داده و منجر به تقویت مهارت­های زندگی، ارتباطی و خلاقیت در دانش­آموزان بشود. مجموعه این برنامه‌­ها، کیفی‌­سازی آموزش و پرورش را تقویت کرده و مشارکت فعال دانش‌­آموزان را در مدرسه موجب خواهد شد تا رشد همه جانبه استعدادهای کودکان تسهیل شود.

از آنجا که هر تغییری مقاومت­هایی را با خود همراه دارد، اجرای این برنامه‌­ها نیز در درون و بیرون از سازمان، نقدها و مخالفت­‌هایی را در پی خواهد داشت. بررسی و کارشناسی تغییرات صورت گرفته از نظر پژوهشگران، اساتید دانشگاه و متخصصان تعلیم و تربیت، و تبیین فواید و فرصت­های برنامه، زمینه بهبود اجرای آنها را فراهم ساخت. حمایت خانواده­‌ها و آگاهی بخشی رسانه­‌ها می­تواند سوء برداشت­ها را برطرف کرده و به ادامه ریل گذاری صحیح کمک کند.

* دبیر دبیرخانه کشوری ارزش‌یابی کیفی-توصیفی

۴۲۴۲

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید.
کد خبر 1218618

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
2 + 16 =