زهره نوروزپور: پس از آنکه روز پنجشنبه ژنرال خلیفه حفتر دستور حمله به طرابلس را صادر کرد (اینجا) اوضاع این شهر به سمت بحران جدی پیش رفته است. اتحادیه اروپا و دیگر کشورها از جمله روسیه که در این کشور صاحب منافع بسزایی است بارها درباره این حمله به این ژنرال کهنه کار هشدار دادند. به فاصله چند ساعت از صدور پیام حفتر بود که درگیری‌ها در نزدیکی پایتخت لیبی آغاز شد و نیروهای حامی شهر طرابلس اعلام کردند که توانسته‌اند دو خودروی نفربر نیروهای حفتر را منهدم کنند.
پس از بهار عربی لیبی دومین کشور بعد از تونس بود که گرفتار انقلابی سهمگین شد، انقلابی از جنس خون که همچنان در این کشور جاری است. این کشور پس از سقوط قذافی رنگ آرامش را به خود ندید. چراکه حکومت مردمی تا کنون در این کشور احیا نشده است گرچه حکومت وفاق ملی به رهبری السراج مورد حمایت مردم و جامعه بین الملل قرار گرفت، اما این دولت نیز نتوانست ثبات را در این کشور احیا کند. انقلابی که قرار بود بهاری برای مردم لیبی باشد جای خود را به خزانی دهشتناک با طعم هرج مرج و ناامنی داد و مامنی نفت خیز برای گروه های تروریستی از جمله گروه داعش شد. لیبی در سال 2011 پس از مرگ معمر قذافی، دستخوش جنگ و ناآرامی است، این هرج و مرج کانون تقویت گروه های تندرو و تروریستی در این کشور شد. اکنون دو دولت در لیبی وجود دارد، دولت وفاق ملی به ریاست «فایز السراج» در طرابلس که مورد حمایت جامعه جهانی و دیگری «دولت طبرق» در شرق لیبی (دولت موقت) به ریاست «عبدالله الثنی» که ژنرال حفتر از آن حمایت می کند. تحلیلگران عرب که معتقدند خلیفه حفتر دست نشانده امارات و عربستان است حالا نیز می گویند او با چراغ سبز ریاض به طرابلس شهر نفت خیز این کشور حمله کرده است.
تحلیلگران جهان عرب معتقدند که این حمله حمام خون به راه خواهد انداخت و هزینه هنگفت انسانی و مالی را به همراه دارد،برخی دیگر نیز معتقدند که لیبی قرارگاه دومی است که پس از یمن کانون درگیری عرب ها و قدرت های بزرگ جهانی می شود و در پی آن بار دیگر تراژدی فروش سلاح و جنگی دیگر در منطقه، بر همین اساس هفته گذشته چهار نهاد بین المللی از جمله سازمان ملل متحد،اتحادیه اروپا، اتحادیه عرب و اتحادیه آفریقا ابراز امیدواری کردند که کنفرانس ملی لیبی ماه ژوئیه (خرداد/تیر) بتواند در ایجاد ثبات در این کشور و تشکیل دوباره دولت و نهادهای دولتی اثر گذار باشد. اما این ابراز امیدواری قبل از جلسه شواری امنیت در روز جمعه بود که این شورا اقدام حفتر را محکوم کردند و خواستار مذاکره و گفتگو شدند.
در تازه ترین تحولات، روز گذشته، احمد المسماری سخنگوی ارتش لیبی به فرماندهی ژنرال خلیفه حفتر، افزود: یگان های ویژه ارتش لیبی تامین امنیت نهادهای دولتی و دفاتر دیپلماتیک را به عهده خواهند گرفت. وی در ادامه گفت: ما قصد نداریم تا این عملیات نظامی را گسترش دهیم.(اینجا)
از روز جمعه تا امروز یکشنبه 18 فروردین نیز، نیروهای خلیفه حفتر در پیشروی به طرابلس توانستند فرودگاه بین المللی این شهر را به کنترل خود درآورند اما نیروهای دولت وفاق ملی همان روز کنترل فرودگاه را از نیروهای حفتر باز پس گرفتند.(اینجا)
همچنین روز گذشته نیز با پیشروی نیروهای تحت امر ژنرال حفتر به سوی طرابلس، آلمان شورای امنیت را برای نشست اضطراری دعوت کرده است.
اما آخرین تحولات لیبی حاکی از آن است که پس از درگیری‌های شدید نیروهای دولت وفاق ملی لیبی (مستقر در غرب) با نیروهای موسوم به "ارتش ملی" (مستقر در شرق این کشور) در جنوب طرابلس، نیروهای دولت وفاق حمله نیروهای حفتر را دفع کردند.
ژنرال حفتر کیست و چه می خواهد؟
پایگاه خبری دویچه وله در این باره نوشت: شبه‌نظامیان "ارتش ملی لیبی" (مستقر در شرق این کشور) به فرماندهی خلیفه حفتر می‌خواهند کنترل طرابلس را دست بگیرند. این ژنرال ۷۵ ساله فردی خشن و قدرت‌طلب به شمار می‌رود. هدف او از حمله به پایتخت چیست؟
نفوذ ژنرال خلیفه حفتر در لیبی، کشوری که سال‌هاست درگیر جنگ داخلی و خشونت است دائما بیشتر می‌شود. او از اسلام برگشته، جنگ با اسلام‌گرایان را نیز بر پرچم خود نوشته است. مخالفان این ژنرال ۷۵ ساله به او اتهام می‌زنند که در پی برقراری یک دیکتاتوری نظامی جدید است.
خلیفه حفتر در تاریخ سیاسی لیبی در نقش‌های مختلفی ظاهر شده است؛ همراه و فرد مورد اعتماد معمر قذافی، عضو جنبش اپوزیسیون لیبی، جاسوس احتمالی سازمان سیا (آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا) و بالاخره فعال در قیام علیه قذافی. او در اتحاد جماهیر شوروی سابق آموزش نظامی دید و در سال ۱۹۶۹ همراه با قذافی علیه شاه ادریس کودتا کرد و در دوران قذافی از نردبان قدرت بالا رفت.
حفتر در جریان درگیری‌های نظامی میان لیبی و چاد (۱۹۷۸ تا ۱۹۸۷) به اسارت گرفته شد اما رهبر لیبی به جای تلاش برای آزادی او مدعی شد که حفتر به ارتش او تعلق نداشته است. به دلایلی که روشن نیست، این سازمان سیا بود که موجبات آزادی او را فراهم کرد. حفتر پس از آن دو دهه در آمریکا زندگی کرد. منتقدانش می‌گویند او در آن مدت برای این سازمان کار کرده است.
خلیفه حفتر در سال ۲۰۱۱ به لیبی بازگشت تا به جنبش علیه قذافی بپیوندد. شورای ملی موقت که بازوی سیاسی شورشیان بود، او را به ریاست نیروهای زمینی برگزید اما حفتر از همان ابتدا مورد اعتماد کامل این شورا نبود. اعضای شورای ملی موقت لیبی او را تشنه قدرت و بسیار جاه‌طلب می‌دانستند و نگران این بودند که او به دنبال ایجاد یک دیکتاتوری جدید باشد.
شبه‌نظامیان تحت رهبری او موفق شدند نیروهای اسلام‌گرا را در سال ۲۰۱۷ از بنغازی بیرون کنند. زمانی که ژنرال حفتر در سال ۲۰۱۸ برای بستری شدن در یک بیمارستان به پاریس پرواز کرد، شایعات زیادی درباره ابتلای او به بیماری‌ای شدید یا حتی مرگ او ترویج یافت اما او دوباره بازگشت و با "ارتش ملی لیبی" توانست شهر درنه را نیز از اسلام‌گرایان پس بگیرد.
در ماه ژانویه ۲۰۱۹ نیروهای حفتر توانستند مناطقی از جنوب لیبی را که حوزه‌های نفتی این کشور بودند به تصرف خود درآورند. از روز چهارشنبه گذشته (سوم آوریل) او و شبه‌نظامیانش قصد تصرف پایتخت را کرده‌اند؛ جایی که دولت "وفاق ملی" به ریاست فائز السراج در آن مستقر است و از سوی جامعه جهانی به رسمیت شناخته می‌شود.
در همین راستا نکته مهمی که در این بین وجود دارد هماهنگی خلیفه حفتر با ملک سلمان پادشاه سعودی پیش از آغاز حمله به طرابلس است.
براساس اعلام وزارت خارجه سعودی خلیفه حفتر هفتم فروردین به عربستان سفر کرد و در ریاض به دیدار شاه این کشور رفت، دیداری که گفته می شود به منظور اجازه و هماهنگی برای حمله به طرابلس و خلع دولت رسمی لیبی با طرف عربستانی انجام شد.
اگر به نقش آل سعود در حوادث سال های اخیر منطقه بنگریم، می بینیم که دست این خاندان به خون میلیون ها نفر از مردم بی گناه کشورهای یمن، عراق، سوریه، بحرین، افغانستان و لیبی آغشته است و سران این کشور حامی گروههای تروریستی و گروههای ضدمردمی در منطقه هستند و به جای دفاع از مردم این کشورها از تروریست ها حمایت می کنند.
روزنامه الرای الیوم در سرمقاله امروز خود نیز نوشت: "جنگی که مجدداً در لیبی آغاز شده بین نیروهای "ارتش ملی لیبی" به رهبری خلیفه حفتر و دولت توافق ملی لیبی با ریاست فایز السراج نیست بلکه میان شبکه الجزیره که نماینده ائتلاف قطر و ترکیه است و بین شبکه العربیه حامی حفتر و نماینده ائتلاف ضد قطری با مشارکت مصر، عربستان، امارات و بحرین است.
دشوار است که نتایج جنگ سرنوشت‌ساز طرابلس را پیش‌بینی کنیم اما در سایه نبود طرح بین المللی و منطقه‌ای برای توقف نیروهای حفتر احتمال پیروزی حفتر که هم از حمایت آمریکا و هم از حمایت روسیه برخوردار است بیشتر است. اما مسأله مهم و مبرهن این است که مردم لیبی برای بار دوم بهای سنگینی می‌پردازند."
مشکلات چند ساله لیبی نشان می دهد که بحران این کشور به هیچ وجه راه حل نظامی ندارد و جنگ نتیجه‌ای به جز ویرانی بیشتر برای این کشور و افزایش درد و رنج مردم آن ندارد؛ از این رو گروه های مختلف لیبیایی باید به جای جنگ با هم بر سر میز مذاکره نشسته و مشکلات خود را حل و صلح و آرامش را به این کشور بازگردانند و از دستورات کشورهایی همچون عربستان و آمریکا پیروی نکنند
به بیان دیگر لیبی عرصه جنگ رسانه‌ای همزمان با درگیری‌های نظامی خونین است و کسی که از آن پیروز بیرون بیاید رهبر لیبی متحد جدید خواهد بود اما این به معنای این مسأله نیست که لیبی در آن شرایط در ثبات و آرامش به سر خواهد برد چراکه بحران لیبی با پیچیدگی‌ها و مداخله‌های منطقه‌ای و بین المللی از سوی کشورهایی روبروست که برای سلطه بر بخشی یا کل این کشور تلاش می‌کنند.
تصاویر از رویترز
49310
نظر شما