محمدرضا نوروزپور
دیک چنی از آن دست آدمهای سیاسی آمریکا است که گویا هنوز پس از تغییر نظام سیاسی در این کشور حاضر به کنار رفتن از صحنه نیست و یا چنان ردی از خود برجای گذاشته که گاه و بیگاه مجدداً به صحنه کشانده میشود.
روزنامه نیویورک تایمز فاش کرد که سازمان اطلاعات و امنیت آمریکا به دستور مستقیم معاون رئیسجمهور وقت این کشور به مدت هشت سال جزئیات برنامه مبارزه با تروریسم دولت بوش را از اعضای کنگره آمریکا مخفی نگهداشته است.
برغم اینکه روال سیاسی در آمریکا بر این است که سیاستمداران پس از واگذاری قدرت به حزب مخالف، کاملاً کنار میروند و حتی از اظهار نظر نیز پرهیز میکنند، دیک چنی از زمانی که دولت به تیم اوباما واگذار شده به طور مدام در تریبونهای مختلف ظاهر شده و درباره موضوعات زیادی و از جمله برنامه مبارزه با تروریسم در زمان بوش اظهار نظرهای جدی و تأثیرگذار کرده است.
این گزارش تازه روزنامه نیویورک تایمز که نشان میدهد چنی پشت پرده بیاطلاع ماندن اعضای کنگره آمریکا در خصوص برنامه مبارزه با تروریسم بوده است، موج جدیدی از انتقادات علیه دولت سابق این کشور را پدید آورده و معمای مربوط به حساسیت دولت گذشته در مخفی نگاه داشتن جزئیات مربوط به این طرح را اسرار آمیزتر کرده است.
افشای نقش چنی در برنامه مخفی سیا یک روز پس از آن صورت گرفت که در گزارش بازرس کل نقش مرکزی دفتر معاون رئیسجمهور در اعمال محدودیت جزئیات برنامه اداره امنیت ملی در مورد استراق سمع بدون مجوز اعلام گردید. چنی همواره در هشت سال ریاست جمهوری بوش با شدت و حدت زیادی از سری بودن برنامههای دولت در مبارزه با تروریسم و به ویژه در زمینههای اطلاعاتی آن، دفاع میکرد و حتی پس از کنار رفتن جمهوریخواهان نیز بارها با ظاهر شدن در پشت تریبونهای مختلف از عملکرد گذشته خودو بوش مصرانه دفاع کرده است. او حتی شکنجه کردن، استراق سمع تلفن شهروندان و بسیاری دیگر از مواردی را که جهانیان به آن رسوایی نام داده بودند به بهانه تأمین امنیت آمریکا نوعی اقدام استراتژیک و موجه دانسته است.
به نوشته این روزنامه آمریکایی که تاکنون بارها رسواییهای مربوط به دولت بوش را منتشر ساخته، یک مقام نزدیک به رئیس سازمان سیا گفته است که لئون پانه تا روز شنبه از این حقیقت در برابر اعضای کنگره آمریکا و نمایندگان سنا پرده برداشته است.
دولت آمریکا در حالی از افشای جزئیات این طرح به اعضای کنگره ونمایندگان سرباز زده که بر اساس قوانین، موظف بودهاند اعضای کمیته اطلاعات و امنیت ملی کنگره و سنا را در جریان جزئیات مربوط به این طرح قرار دهند. در قوانین تصریح شده است که رئیسجمهور آمریکا باید مطمئن باشد که کمیته اطلاعاتی به طور کامل از فعالیتهای سازمان سیا باخبر است و فعالیتهای اطلاعاتی مهم آتی نیز شامل آن میشود.
ولی زبان قانون مورد نظر که قانون امنیت ملی سال 1947 را اصلاح کرد برای قضاوت کردن در این خصوص آزادی عمل قائل شده است. اما این آگاهیسازی تا جایی مجاز است که حفاظت لازم در مورد عدم افشای اطلاعات طبقهبندی شده مربوط به منابع اطلاعاتی حساس و شیوهها یا موضوعات فوقالعاده حساس رعایت شده باشد.
علاوه بر این در مورد برنامههای مخفی، به ویژه برنامههای سری که نقش آمریکا در آن باید پنهان بماند آگاهیسازی باید محدود به گروه هشت نفره رهبران جمهوریخواه و دموکرات در کنگره و کمیتههای اطلاعاتی سنا و مجلس نمایندگان باشد.
در همین حال یک مقام اطلاعاتی سابق آمریکا و یک مقام دولتی دیگر نزدیک به گزارش 24 ژوئن لئون پانهتا، مدیر سیا که به کمیتههای اطلاعاتی مجلس سنا و مجلس نمایندگان آمریکا ارائه شد، اظهار داشتند: رؤسای بعدی سازمان سیا نیز به کنگره اطلاعاتی ارائه ندادند زیرا تلاشهای جمعآوری اطلاعات به مرحلهای نرسیده بود که ارزش ارائه به کنگره را داشته باشد.
به محض رخنه اطلاعات این طرح از داخل سازمان سیا به بیرون در تاریخ 23 ژوئن، لئون پانهتا آن را لغو کرد و روز پس از آن خواستار ملاقات فوری با کمیته اطلاعاتی مجلس سنا و مجلس نمایندگان آمریکا شد تا آنها را در جریان طرح مذکور و فسخ آن قرار دهد.
اصرار بر سری بودن برنامه مبارزه با تروریسم بوش هماکنون برای نمایندگان کنگره و سنا و همینطور تحلیلگران بسیار رمز آلود شده و آنها کنجکاو شدهاند که بدانند به چه دلیل این سماجت صورت گرفته است. آنها معتقدند میزان سری بودن برنامه به حدی است که به تلاش برای زیر نظرگرفتن برنامه ضد تروریسم صدمه زده است.
اعضای کنگره درمورد با اهمیت بودن برنامه مخفی سیا در مبارزه با تروریسم که جزئیات آن فاش نشده است با هم اختلاف دارند و برخی از دموکراتها نیز اطلاعات آن را طبقهبندی شده میدانند. بیشتر این افراد گفتهاند این برنامه بسیار با اهمیت بوده و باید کمیته اطلاعاتی در جریان قرار میگرفت.
در هفتهها و ماههای پس از حملات یازده سپتامبر، دولت بوش ناگهان به بهانه حفظ امنیت ملی آمریکا در برابر خطر القاعده، دست به ابتکار مبارزه با تروریسم زد و برنامه مفصلی را به کمک سازمان سیا تدارک دید که جزئیات اطلاعاتی آن از همان زمان تاکنون جز برای عدهای از بلند پایهترین مقامات دولت او مخفی مانده است. بسیاری از تحلیلگران مسائل سیاسی و امنیتی بر این باورند که در این طرح مخفی مبارزه با تروریسم بسیاری از قوانین آمریکا به بهانه برقراری امنیت نقض شده و رانتهای ویژهای در اختیار برخی از سازمانها و آژانسهای اطلاعاتی و امنیتی قرار داده شده تا در همین قالب به زندگی خصوصی شهروندان آمریکایی که یکی از موارد آن استراق سمع مکالمات آنها بوده دسترسی داشته باشند.
همچنین زمانی که بحث استفاده از روشهای خشن بازجویی و شکنجهگری در سازمان سیا مطرح شد، برخی دیگر از تحلیلگران تأکید کردند که سازمان سیا همه اقدامات خود را بر اساس برنامهای از پیش تعیین شده انجام میداده که مسئولان رده بالای دولتی نیز از آنها باخبر بودهاند. با این همه اعضای کنگره آمریکا همیشه از چنین اعمالی ابراز بیاطلاعی کرده و دولت را به خاطر متوسل شدن به آنها مورد سرزنش قرار میدادند.
این افشاگری تازه نیویورک تایمز سبب میشود تا بسیاری از سؤالات تحلیلگران درخصوص چرایی و چگونگی اعمال و اقدامات گنگ سازمان سیا به پاسخی درخور برسد. حالا شاید همه به این نقطه برسند که چنی در پشت همه این شکنجهها، بازجوییهای خشن، استراق سمع تلفنهای شهروندان، محدود ساختن آزادیهای فردی، نگاه به محتوایایمیلها و صدها تخلف دیگر بوده است.
این گزارش نشان میدهد که به احتمال بسیار زیاد همه این اقدامات غیر قانونی در برنامه مخفی و بسیار محرمانه مبارزه با تروریسم دولت بوش از قبل دیده شده بوده و اصرار چنی برای بیاطلاع نگاه داشتن اعضای کنگره و سنا برای این بوده است که احتمالاً آنهاچنین طرحی را نمیپذیرفتهاند و یا به مخالفت با آن میپرداختهاند.
نیویورک تایمز نوشته است که در زمان انتشار این گزارش به چنی دسترسی نداشته، امایقیناً معاون سابق رئیسجمهور آمریکا چند روز دیگر در برابر رسانهها حاضر خواهد شد و مجدداً اعمال خلاف قانون و خلاف باورهای دموکراتیک خود را توجیه خواهد کرد. او خواهد گفت: شما متوجه نیستید که ایالات متحده در آن زمان در چه وضعیتی بود. ما در آن زمان فقط به فکر حفظ امنیت شهروندان بودیم. طبیعی است در چنین شرایط بحرانی اگر اعضای کنگره میخواستند در تصمیمگیری شریک شوند نمیتوانستند با وسواسی که در خصوص تصویب قوانین دارند به ما کمکی کنند. ما نیاز داشتیم تا به صورت ضربتی در برابر تروریسم اقدام کنیم و این موضوع را تا زمان نهایی شدن و به ثمر نشستن اهداف آن سری نگه داریم.
چنی این حرفها را خواهد زد. برای آنها که با ادبیات او و ادبیات جمهوری خواهان آشنا هستند، حدس زدن اینکه او در برابر این رسوایی و اتهام جدید چه واکنشی از خود نشان خواهد داد چندان سخت نیست.
نظر شما