سازمان انرژی اتمی و آینده انرژی اتمی کشور

مخاطب این نوشتار عمدتاً دولت مردان، نمایندگان محترم مردم و مسئولین فهیم امور کشور هستند که امیدوارم به طور جدی و دلسوزانه این مطلب را مورد توجه قرار دهند. گرچه نویسنده مطالب زیادی در مورد انرژی اتمی از طرق مختلف به سمع و نظر بزرگواران و خوانندگان رسانه های نوشتاری (و گفتاری) رسانده ام ولی مدتی بود که تصور می شد در این حوزه توجهی مبذول شده است. لذا دلخوش از این رخداد نه چندان کافی، نگرانیها به طور نسبی رو به کاهش می رفت. بهمین دلیل در اوان ورود آقای صالحی به سازمان انرژی اتمی با شور و شعف ( علیرغم برداشت های غلط از انرژی اتمی و ارتباط استفاده های واهی از آن یا بعبارتی نپرداختن به اصل مطلب در گذشته و شایستگی های به حق مردم در استفاده از آن )، عرض شد که ورود چنین عالم گرانقدری را به عرصه های تصمیم سازی و عملیاتی انرژی اتمی به عنوان رخداد مهم باید به فال نیک گرفت و لازم است تمامی دولت مردان، دانشگاهیان و تصمیم سازان نظام از هرگونه حمایت و همکاری و همدلی با ایشان دریغ نورزند تا بلکه رهیافت ها و نتایج برنامه های راهبردی به درستی و متناسب با شأن مردم و نظام جمهوری اسلامی ایران و بر اساس زحمات فراوان و سرمایه گذاری عظیم ملی و دولتی حاصل گردد.

چرا که اولاً می دانیم سازمان انرژی اتمی ایران امروز به درجه ای از رشد و بالندگی رسیده است که با مدیریت علمی و استفاده از تمامی پتانسیل های فرهیخته انسانی و سخت افزاری موجود در یک بستر سالم و پویا سربلندی پایدار خود را روزافزون سازد، ثانیاً موضوع انرژی اتمی بر حسب اشتباه یا ناخواسته از یک طرف، و از طرف دیگر با حساسیت دیگران و بدخواهان چنان با مسائل سیاسی گره خورده است که دیگر عرصه برای جلوه محوریت علم مداری انرژی اتمی و حصول به تکنولوژی های کارآمد، با مشکلات خود دست و پنجه نرم می کند. گرچه انرژی اتمی هم مانند سایر امور نیازمند عالمان سیاسی و دیپلمات های برجسته مناسب خود می باشد، ولی نه بدون برنامه و قانونمندی و انگیزش حسادت و رقابت دیگران به حدی که اصل مطلب و طبیعی ترین روند آن مخدوش شده و فقط سیاسیونی که الزاماً سیاسی هم نیستند رهبری آن را به عهده داشته باشند و بقیه هم به حاشیه رانده شوند. چیزی که بوضوح در دهه سوم علیرغم تمام هیاهوها اتفاق افتاد. بهرحال دیدیم که با ورود شخصیتی بزرگوار، دانشمند، و وارسته چگونه تمامی اجزای سازمان با دم مسیحایی وی متحول شدند، دیگرانی هم که متخاصم محسوب می شدند یا هستند به طور نسبی به درجه ای از پذیرش و اطمینان رسیده یا متقاعد شده اند.

ایشان با گفتار عالمانه، و کردار متواضعانه و سپاسگزاری از همه پیشینیان خود بر حسب نیت خیر آنان فارغ از دست آوردهای هر دوره که بعضاً زیر ساخت های منحصر بفردی را هم ایجاد کرد ه بودند با ترسیم منطقی نقشه راه  و درک کامل از آن، بار دیگر همگی را با امید به سر انجام رسیدن امور مشعوف کردند. امری که پیشینیان خود را ملزم به آن نمی دانستند.

باز هم دیدیم که این بارقه های امید در درون و برون سازمان آنهم در تمامی سطوح و تمامی ابعاد خود طوری تجلی پیدا کرد که هیچ بخشی از سازمان در رویارویی با مشکلات از پرتو رهنمودهایشان با رفتار ذاتی، عالم مداری و هدفمندی وی، همراه با رابطه های متقابل تلاش و اداراک از یک طرف و از طرف دیگر از اعتبار و معنویت حضور راهبری جدید بی نصیب نماندند.

چرا که وی نه تنها فردی عالم، توانمند، مجرب و متخصص در امور سازمان و کشور هستند بلکه فردی آشنا به مسایل اجتماعی، نیازها، انتظارات و تلفیق این شاخص ها با علم دین و سیاست نیز می باشند. در همین مدت کوتاه نرمش و آرامش فراگیر حاکم بر سازمان و متقابلا" تلاش دلسوزانه یکپارچه آحاد کارکنان که همه از عمق وجود می تراود، عاشقانه و بی خستگی در مسیر آرمانهای سازمان که باید به سوی مردم روان گردد نثار می کنند. باز هم امری که در دوره های گذشته بجز مقاطعی از دهه دوم کم سابقه بوده است.

به جرأت می شود گفت که کمتر کسی است که در نقش ویژه ایشان در حصول به این وضعیت با نویسنده شریک نباشد. در عین حال جدیت در رفع مشکلات محوری و توجه به مسائل ریشه ای و زیر ساخت ها، به طور طبیعی کسی اجازه نمی یافت، به مسایل غیرمنطقی و یا کوچک بپردازد یا توان مطرح شدن داشته باشد.

ایجاد اطاق های فکر و تفکر راهبردی و شناخت طبیعت و ماهیت پیشرفت های علمی و رویکرد برخورداری از تکنولوژی ایمن و پایدار که شاید در ظاهر پنهان بود ولی نقطه گذاریهای اصلی است که ایشان درمان خیلی از مشکلات را در آن می دانستند. طبیعتاً تنها چنین روندی است که موجب صلاح، کارآمدی و خیر پروژه ها می گردد و در عین حال خود زاینده مردان بزرگی چون " صالحی ها " خواهد شد.

لذا همانطور که در م‍َطـْلَعِ آخرین مقاله خود در این زمینه ذکر کردم که متعجبم چه پیچیدگیهائی در انتخاب ریاست سازمان هست که این چنین بی محابا نسبت به آن تصمیم سازی می شود البته این دفعه باید گفت "آنچه سبب تغییر آن می شود". گرچه همه امیدوارند روزی دوباره " دکتر صالحی" یا " صالحی ها " ، به سازمان بازگردند.

اما واقعاً مسایل انرژی کشور و مخصوصاً انرژی اتمی کشور چه قدر مهم هست و چه قدر حل شده است و آینده با آن چه کار خواهد کرد و آیا این سازمان صالحی های دیگری خواهد ساخت یا بر عکس. بگذریم بهر حال دکتر صالحی با همین شخصیت و با همین روش مسلماً توانمندیهایی دارد که تلاش های پی گیر خود را در وزارت امور خارجه هم ادامه دهد. قطعاً برای آنجا هم خیلی مفید واقع خواهد افتاد ولی این شخصیت فرهیخته،دانشمند و مجرب بـرای سازمان انرژی اتمی ایران مخـصوصاً در این زمان کـه دیر هم شده بود بی بـدیل می ماند و از هم اکنون روشن است که سازمان ضرر  هنگفت تری خواهد کرد گرچه وزارت امور خارجه نفع زیادی هم ببرد. این امر نه تنها به دلیل مادی است که بیشتر به دلایل به خاموشی گرائیدن احیاء نیروی انسانی و برنامه های که بالاخره باید در رفع مشکلات و نیازهای کشور به کار آیند.

نویسنده در پایان این مطلب که هیچگاه تمام شدنی هم نمی تواند باشد، مایل است پیشنهادی را به جامعه نگران به این قصه پر غصه بنماید. چکیده مطلب این است که اطاق فکری باز شود که چگونه سازمان را می شود (‌ مثل خیلی از سازمانهای مشابه در کشورهای پیشرفته و در حال توسعه ) از طریق کمیسیون انرژی اتمی اداره کرد.

به لحاظ ظاهر مطلب، این باید پیشنهاد بسیار موفقی باشد که سیاست و اداره امور مولتی دیسیپلین سازمان انرژی اتمی ایران توسط کمیسیونی متشکل از چند وزیر و چند کارشناس بسیار خبره و چند مدیر برجسته مثل دکتر صالحی و یا فردی با انبوه تجارب مثل دکتر امراللهی تدوین، و دائماً با بازخوردهای مناسب تصحیح و ترمیم شوند.بدیهی است فردی از این میان به عنوان مدیر اجرایی و رئیس سازمان انتخاب خواهد شد که مسئول اجرای سیاست های تدوین وتصویب شده با اختیارات لازم باشد. مسلماً این پیشنهاد نیازمند اندیشه های مجرب و طراحی های ویژه می باشد که طی آن با ساختارهای علمی و فن آوری، صنعتی، اجتماعی و فرهنگی، تجربه های مشابه داخل کشور و دیگران از سایر کشورها باضافه ساز و کارهای موجود و آینده داخل سازمانی انرژی اتمی باید محک زده شود.

منظور از این پیشنهاد قرارگرفتن سازمان در مسیری است که ره آوردهای ناشی از فعالیت ها با یک آهنگ متعادل ولی بسیار کارآمد و بدون اتخاذ روشهای مدیریتی تکان دهنده با تدبیر و درایت فراوان علمی ( و بعضا" سیاسی ) به تحقق انتظارات مردمی در زمانهای منصفانه و بر اساس عرف مستقل و مقتصد تکنولوژیهای مربوط به آن حاصل گردد. بدیهی است در این روند بالندگی روز افزون نیروی انسانی و برخوردار از توان و اعتقاد عمیق علمی و اجرایی نیز تجلی خواهد یافت. این همان مطلع کلام است، که یک سازمان پویا لازم است هزاران نیروی برجسته، صدها مدیر متخصص و مجرب و ده ها مدیر اندیشمند و ارزشمند که در طی سالیان متمادی اعتقاد، برجستگی و توانمندی خودرا در آفرینش و مدیریت پروژه های بزرگ ملی ومردمی به اثبات رسانده است، در اختیار داشته باشد.   

استاد دانشگاه صنعتی امیرکبیر و عضو هیات علمی سازمان انرژی اتمی ایران

/30114