بدون هیچ اغماض و اغراقی می‌توان به راحتی ادعا کرد که سیاست غرب در افغانستان شکست خورده است. نیروهای طالبان به سرکردگی ملاعمر همه تلاش سران غرب را برای انجام مذاکره به نابودی کشانده‌اند. طالبان این روزها دیگر به حل مناقشه از طریق گفتمان راضی نمی‌شود. آنها فقط در صدد آن هستند که نیروهای خارجی را به هر ترتیبی از افغانستان خارج و پیروزی نهایی خود را اعلام کنند. طالبان امروز با کینه و نفرتی عمیق‌تر از همیشه بازگشته است.
در شرایطی که امروز در افغانستان جریان دارد، تمامی اهداف سران غرب در افغانستان غیرواقعی می‌نماید. جنگ افغانستان هر روز بسیار بیشتر از جریان واقعیاتی که سران کاخ سفید و همدستان غربی آنها به آن تأکید داشتند، فاصله می‌گیرد. این موضوع به طور واضح در افزایش همه روزه تلفات نظامیان آمریکایی و انگلیسی، هزینه‌های سنگین اقتصادی به سبب عملیات‌های نظامی پیشرفته و حکومت ناکارآمد حامد کرزای که به ندرت حکمی فراتر از کابل صادر می‌کند، مشهود است.
امروز سران غرب به خصوص انگلستان و آلمان بر این باور هستند که فقط از راه تاکتیک‌های جنگی است که می‌توان به تقابل با شبه نظامیان منطقه پرداخت. البته این عقیده که یکی از مولفه‌های اصلی سیاست غرب در افغانستان را تشکیل می‌دهد، در آینده‌ای نزدیک با حرکت گسترده و به دور از انتظار سربازان طالبان به یک بازبینی ریشه‌ای نیاز خواهد داشت.
حامد کرزای که هفت سال پیش به پشتوانه حمایت غرب به روی کار آمد، امروز نیز بر این امید است تا سومین دوره ریاست جمهوری خود را در 20 آگوست تضمین کند. کرزای برای رسیدن به هدفش رقابت سختی با 40 حریف قدرتمند در پیش دارد که از میان آنها عبدالله عبدالله وزیر امور خارجه پیشین و اشرف غنی وزیر پیشین دارایی افغانستان رو‌درروی مرد اول کابل قدعلم کرده‌اند.
کرازی که این روزها به شدت محبوبیت و وجاهت خود را نزد غربیان از دست داده است، این هفته یکباره اعلام کرد که در صورت انتخاب مجدد همه تلاش خود را برای مذاکره با سران طالبان به کار می‌گیرد. اما همه این ادعاها فقط برپایه گمان و حدسیات است چرا که هنوز نمی‌توان به درستی تشخیص داد که آیا روزی طالبان سرسخت افغانستان راضی به نشستن بر سر میز مذاکره خواهند شد یا ترجیح می‌دهند که همچنان با توسل به زور اسلحه خواسته‌شان را پیش بگیرند؟
تصمیم اخیر کرزای برای بازگشت ژنرال عبدالرشید دوستم وزیردفاع جنجالی افغانستان به پیکره نظامی کشور، پیام نامطلوبی برای طالبان به همراه داشت به طوری که دیگر کمتر بتوان با کمک دسیسه‌ای فریبنده طالبان را از دورنمایه‌های صلح‌آمیز کرزای مطمئن ساخت. دوستم ژنرال بلند پایه افغانستان که از عوامل اصلی سیا در منطقه به حساب می‌آمد، هنوز به سبب صدور دستور کشتار هزاران نفر از زندانیان طالبان طی حمله آمریکا به افغانستان در سال 2001 در محاق اتهام قرار دارد.
البته اشتباه اصلی را جرج بوش انجام داد و هر آنچه که امروز بر سران غرب و مردمان شرق تحمیل می‌شود، ادامه مسیری است که سیاست‌های بوش برای آنها تعیین کرده. بوش بعد از حمله 11 سپتامبر روند استراتژیک اشتباهی را در پیش گرفت. حمله به افغانستان برای سرنگونی دولت طالبان و پس از آن چرخش ارتش به سوی عراق در ادامه هدف مبارزه با تروریسم جهانی راهی بود که بوش دنیا را با آن فریب داد. بهانه ارتباط صدام حسین با القاعده برای بوش دستاویز مناسبی بود تا حضور خود را در منطقه تثبیت کند. غافل از این که مردم افغانستان و عراق نمی‌توانند چنین توجیهاتی غیر واقعی را برخلاف مردم غرب باور کنند.
شاید مخالفت باراک اوباما با ادامه نبرد عراق ضمن عقب‌نشینی نظامیان آمریکا از شهرهای این کشور، نمود یافته باشد اما در مورد افغانستان او پیرو همان راهی است که بوش و سلف غربی آن در پیش داشتند. اوباما در افغانستان در حال تکرار همان اشتباه‌های بوش است که حتی دامنه آن به پاکستان هم رسوخ یافته. اوباما شمار فراوانی از نظامیان آمریکا را به همراهی نیروهای انگلیسی روانه مصاف با طالبان کرده است؛ نبردی که تنها ماحصل آن شرارت و تخاصم بیشتر طالبان و آوارگی بیش از دو میلیون تن از مردم شهرهای مرزی پاکستان بود، بدون آن که لطمه‌ای جدی به مواضع اصلی دشمن خیالی وارد شده باشد.
اما آیا واقعاً تنها راه شکست القاعده تقابل نظامی است؟ شاید بزرگ‌ترین اشتباه غرب، همسان‌خوانی همه نیروهای مبارز در منطقه و تقابل یکسان با آنها باشد. غرب به جای این که حساب نیروهای طالبان، القاعده و حتی پشتون‌های مبارز در مناطق مرزی را از هم جدا کند، سعی دارد در نگاهی اجمالی برهمگی برچسب عنوان «دشمن متخاصم» زده و برای فرونشاندن آنها بی‌توجه به خاستگاه و خواسته‌هایشان روشی یکسان آن هم از نوع تقابل نظامی در پیش بگیرد.
اوباما و براون به خیال استقرار صلحی جهانی و با خیال مبارزه با تروریسم که ما ترک دولت ناهنجار بوش است، گروه گروه از سربازان خود را با صرف هزینه‌های فراوان به افغانستان گسیل می‌کنند، تا بلکه دشمن خیالی همه دنیا را از میان بردارند، غافل از این که با این روند همه جهان را به دشمنی با خود وامی دارند!
الحیات 17 جولای 2009 /ترجمه: لیدا هادی
نظر شما