برهان غلیون، نویسنده و متفکر مشهور عرب در یادداشتی اختصاصی که برای خبر نوشته به وضعیت قانون‌مداری و قانون‌گریزی در جامعه عربی پرداخته است.
وی در این باره می‌نویسد: امروزه می‌بینیم که در جوامع عربی زندگی مدنی و قانون‌محور چه در سطح حکومت‌ها و چه در سطح جوامع به راحتی زیر پا گذاشته می‌شود و گویی به مرحله‌ای بازگشته‌اند که ابن خلدون «عصبیت» نامیده بود؛ مرحله هم‌بستگی‌های بدوی و تسلیم شدن به غریزه برادرکشی و خشونت. این وضعیت را چگونه باید توضیح داد؟
وی در ادامه می‌نویسد: اخیراً یکی از مسئولان نهادهای بین المللی حقوق بشر در دیداری از پاریس این پرسش را با من در میان گذاشت. عملاً هیچ ناظر بی طرفی نمی‌تواند منکر شود که آشکارترین وضعیتی که جوامع عربی امروز به آن شناخته می‌شود فقدان احترام به قانون و ضعف انگیزه‌های اخلاقی است چندان که گویی تنها چیزی که روابط و انواع نظام‌سازی‌های فکری و سیاسی و اجتماعی را، از خانواده تا دولت، تنظیم می‌کند زور است.
وی سپس می‌نویسد: تقریباً هیچ رفتار و هیچ تلاشی را نمی‌توان بر اساس اصول و قواعد آشکار و مراعات‌شده‌ای استوار دید. هرکاری که می‌کنیم، از تربیت فردی تا جنگ، خارج از هرگونه چارچوب فقهی و علمی و سیاسی است. گویی حتا سنت‌ها، با خبرگی انباشته و ثابتی که در خود دارند و برآمده از تجربه درازدامنی انسانی است و نظام‌های حاکم در جهان عرب تا حدود زیادی وابسته به آن‌هاست، نیز کاملاً از میان رفته‌اند و هیچ اتوریته‌ی آشکاری که فرد یا گروه یا حکومت در کارها و اقدام‌ها و برنامه‌ریزی‌هایش خود را پایبند به آن بداند وجود ندارد. چنین وضعی بی شک پرسش‌های جدی مطرح می‌کند به خصوص اگر انسان به یاد آورد که تمدن عربی تا چه حد با میراثی فقهی و موضوع پایبندی به سنت‌ها و احترام شدید به شرع و اصول پیوند خورد است.
متن کامل یادداشت را اینجا بخوانید.
نظر شما