ابراهیم فیاض، کارشناس جامعه شناسی سیاسی، با اشاره به تحولاتی که در لبنان و عراق و سودان اتفاق افتاده و جهان درحال یک انقلاب اجتماعی و تحول زیربنایی اقتصادی است، گفت: این تحول ساختاری بزرگ را من قبلا هم در گفتگو با رسانه‌های جمعی مطرح کرده بودم. این تحول بزرگتر از ابعاد سیاسی و رویدادهایی است که در صحنه قدرت می‌بینیم و عمیقا اقتصادی-فرهنگی است. از یک طرف این تحول ناشی از تحولات دیجیتالی و اثر آن روی مناسبات اقتصادی است، و از سوی دیگر، عمیقا فرهنگی نیز هست.
این کارشناس جامعه‌شناسی سیاسی در توضیح سخنان خود افزود: حدود دو سال پیش من در مصاحبه‌ای اعلام کردم که جهان درحال تپسی-اسنپی شدن است. البته منظور من شرکت‌های تاکسی اینترنتی نیست، بلکه برای تقریب به ذهن از این شرکت‌ها نام بردم. همانطور که همه روابط اقتصادی ما درحال دیجیتالی شدن است و در کمترین زمان با کمترین هزینه تولید و عرضه کالا و خدمات صورت می‌گیرد، روابط سیاسی و اجتماعی ما نیز اسنپی می‌شود. این روابط دیجیتالی در همه عرصه‌ها درحال فعالیت است. اپلیکیشن‌های این چنینی امروز در همین ایران سفارش تولید و کالا می‌گیرند و در عین حال، وارد سایر فضاهای متنوع نیز شدند. امروزه از ۱۰ثروتمند اول جهان، هشت نفر مستقیما و دو نفر غیرمستقیم در کسب‌وکارهای اقتصاد دیجیتالی فعال هستند.
چه چیز در لبنان تغییر کرده است
استاد دانشگاه تهران در ادامه با اشاره به بحث اعتراضات لبنان و جنس آن گفت: در لبنان این اتفاق افتاد که ما با یک سری مناسبات و رسوبات فئودالی مواجه بودیم که به شکل قومی و اربابی نمایندگان را تعیین می‌کردند. در این میان حزب الله لبنان برای توسعه سیاسی یک ابتکار عمل را مطرح کرد و به‌جای ائتلاف‌های قومی و مذهبی، پیشنهاد داد که هر حزب و جریان سیاسی از میان اقوام مختلف و مذاهب و رویکردها، لیست بدهد. بخاطر همین مثلا خود حزب الله لبنان لیستی ارائه داد که در آن هم جریانات شیعه و سنی حضور داشتند و هم نمایندگان جریان ۸ مارس و چپ دیده می‌شد. این اقدامات تاکنون اندکی لبنان را با تحولات روز همراه کرده و مانع از بروز تشنجات بسیار خشن در این کشور شده است.
وی همچنین به ماجراهای اعتراضات اقتصادی بدون رهبری و بدون حزب در آمریکای لاتین اشاره کرده -که از همه دولت‌ها و جریانات مستقل است- در این رابطه گفت: در شیلی ولی ما شاهد این بودیم که سال‌های سال پس از سقوط دولت پینوشه و حکومت نظامی آلنده، دولت‌های مختلف روی کار آمدند و فضای راکد سیاسی در این کشور حاکم بوده، اما آنها نیز مانند اکوادور اکنون یک جنبش فاقد تحزب و رهبری دارند که از همه جریانات سیاسی مستقل است. این کشور از نظر حمل و نقل و معادن استراتژیک است و با این حال، از این کشور هیچ خبری نمی‌آمد. در چنین شرایطی باید انتظار داشته باشیم جنبش‌های اجتماعی این چنینی در اکوادور و شیلی به کل آمریکای لاتین (از جمله برزیل و آرژانتین ختم شود).
فیاض در پاسخ به این سوال که چرا این جنبش‌ها تا این میزان تمایل دارند تا از دولت، سیاست و نهادهای حزبی فاصله گرفته و مستقل به نظر برسند، پاسخ داد: واقعیت این است که سرمایه‌داری جهانی بسیاری از احزاب و دولت‌ها را خریده یا تحت فشار قرار داده است و آنها دیگر نمی‌توانند مطالبات مردمی را باتوجه به انقلاب اقتصادی دیجیتالی و رشد شدید نیروهای مولد اجتماعی تامین کنند. لذا طبیعی است که مردم از جریانات رسمی و احزاب و دولت‌ها مایوس شده و فاصله بگیرند.
پوپولیست‌ها از مردم شکست می‌خورند
فیاض با تشریح این مسئله که «نیروهای پوپولیست غیر چپ و غیر راست، مدعی هستند که مخالف جهانی‌سازی هستند، اما ماجرای جهانی‌سازی با فراگیر شدن اقتصاد دیجیتالی کاملا متفاوت است» گفت: این گروه‌های ضد نظم جدید دیجیتالی، عمدتا دوست دارند که حکومت‌های مادام العمر داشته باشند. مثلا در چین قانونی مانند ترکیه تصویب شد که امکان حکومت مادام العمر به رئیس جمهور اعطا شود یا در ترکیه این قانون که محدودیت دوره‌ای برداشته شود یا اختیارات اردوغان بیشتر شود، تصویب شد.
ابراهیم فیاض با اشاره به این نکته که «در نهایت جریان ملی-پوپولیست جهانی در دولت‌ها از نهضت‌های بی‌سر مردمی شکست می‌خورند»، افزود: همانطور که در ایران نیز جناح چپ و راست اصلاح‌طلب و اصولگرا دیگر فاقد آن چهره‌های قوی سابق هستند و ممکن است اقبال به آنها کاسته شده یا به سوی جریانات جدید دیگری سوق یابد، در جهان نیز چنین جوی حکمفرماست.
۲۷۲۱۵
