روند بهره‌وری آموزشی در ایران معکوس است

بهره‌وری آموزشی در مدارس از جمله بحث‌های مداومی است که مرتباً در حیطه آموزش و پرورش مطرح می‌شود؛ اینکه چرا مدارس دولتی برخلاف انتظاری که از آنها می‌رود، همیشه دارای سطح پایین‌تری نسبت به مدارس غیردولتی هستند و خدمات کمتری را به دانش‌آموزانشان می‌رسانند. واقعیت هم همین است، بهره‌وری آموزشی در مدارس دولتی در ایران به شدت نسبت به مدارس خصوصی پایین است و این در حالی است که در کشورهای خارجی این روند کاملاً برعکس است چرا که در این کشورها مدارس دولتی از کیفیت بسیار بالاتری نسبت به مدارس غیردولتی برخوردار است. اما این روند معکوس در ایران در حوزه بهره‌وری در آموزش دارای چندین دلیل است:

اول اینکه نظارت جدی‌ای بر عملکرد افراد مشغول به کار در حوزه آموزشی وجود ندارد و همین عدم نظارت باعث شده است که کیفیت آموزشی در ایران به شدت پایین بیاید. در این مورد باید گفت که نظارت بر کیفیت آموزشی بر عهده خود آموزش و پرورش است و باید از نزدیک معلمان را ارزیابی کند تا رقابت سالم میان آنها به وجود بیاید و از طرف دیگر در پذیرش معلمان جدیت و برنامه خاصی وجود ندارد، آموزش ضمن خدمت و بررسی عملکرد دبیران وجود ندارد.

دلیل دوم به بحث پذیرش معلمان مدارس دولتی برمی‌گردد؛ ما شاهدیم که فاکتورهای لازم در این امر در نظر گرفته نمی‌شود، فاکتورهایی مانند تعهد و کارآمدی، داشتن دانش کافی، روحیه تعلیم و داشتن تخصص در آموزش. اما می‌بینیم که در استخدام معلمان این فاکتورها در نظر گرفته نمی‌شود.

دلیل سوم برمی‌گردد به بحث دغدغه معیشت معلمان که در مدارس دولتی هستند و همین مسئله باعث افت آموزشی آنها می‌شود.

دلیل چهارم در این مورد است که برنامه‌های آموزشی مدارس دولتی با نیازهای امروز همخوانی ندارد، در حالی که در مدارس غیر‌انتفاعی این قضیه برعکس است.

دلیل پنجم به درآمد‌زایی مدارس غیر دولتی برمی‌گردد؛ ما شاهد این قضیه هستیم که بعضی مدیران و معلمان از قصد کم‌کاری می‌کنند تا آرام‌آرام جذب مدارس غیردولتی شوند. باید بگوییم در این مورد یک قرارداد نانوشته وجود دارد که شاید نام دیگرش نوعی مافیا میان معلمان و مدیران مدارس باشد.

دلیل ششم در مورد مدیران مدارس غیردولتی است که چون دارای درآمد بیشتری هستند توجه بیشتری نسبت به کیفیت آموزش دانش‌آموزان نشان می‌دهند.
دلیل هفتم در این مورد است که مدارس غیردولتی از زیرساخت و فضای آموزشی بهتری برخوردارند و همین باعث می‌شود که علاوه بر اینکه اولیای دانش‌آموزان بیشتر دوست دارند فرزندانشان را به این مدرسه‌ها ببرند خود دانش‌آموزان هم از آن و خدماتی که به آنها می‌رسانند راضی‌تر هستند.

در کل می‌توان گفت وقتی معلمان دغدغه هزینه خود و زندگی‌شان را داشته باشند چگونه می‌توانند به فکر بهتر آموزش دادن به نونهالان جامعه باشند و تا زمانی که این مسئله پابرجاست، روند معکوس بهره‌وری آموزشی در ایران نیز پابرجاست.

مجموعه این دلایل باعث می​شود تا مدارس دولتی ما از استانداردهای لازم برخوردار نبوده و فاصله زیادی میان مدارس دولتی و بعضی از مدارس غیردولتی وجود داشته باشد.

عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس