سما بابایی: در سالی که گذشت،هنرهای تجسمی در ایران سال پر رونقی را پشت سر گذاشت. از فروش خیره کننده آثار هنری در ایران گرفته تا اتفاقاتی که در عرصه بین المللی برای هنرمندان این عرصه رخ داد. اما از مهمترین اتفاقات سال جاری میتوان به درگذشت تعدادی از هنرمندان این عرصه چون هانیبال الخاص، سرقت مجسمهها از سطح شهر تهران، حضور هنرمندان ایرانی در فهرست پرفروش ترین هنرمندان جهان، گسترش نمایشگاههای موضوعی در ایران و همچنین امانت تعدادی از آثار موزه هنرهای معاصر تهران اشاره کرد.
خاموشی هانیبال الخاص
هانیبال الخاص تنها مدت کوتاهی بعد از برگزاری نمایشگاه آثارش در خانه هنرمندان ایران که بعد از چندین سال تحقق یافته بود، درگذشت. انگار این آخرین خواسته او در زندگی بود که بعد از تحققش به آرامی دارفانی را وداع گفت. آن هم بعد از مدتها دست و پنجه نرم کردن با بیماری سرطان. او البته چون بسیاری از هنرمندان با دلگیریهای بسیار رفت. بسیاری این جمله او را یادشان میآید که با دلگیری و البته با همان لحن همیشگی اش بیان کرد:«اگر من در اروپا چند سال یک نانوای موفق بودم، احتمالاً برای بزرگداشت من دکانی را با تنوری زیبا هدیه می‌دادند! بیایید لااقل در ارومیه دور ساختمان‌های خرابه‌تان یا زمین‌های متروک، دیواری بکشید و تابلوهای مرا آنجا بگذارید، من تابلوهای زیادی دارم که به آنجا هدیه کنم.»
او در حالی این سخنان را به زبان آورد که هیچ کس نمیتواند منکر حضور جدی او و همچنین تاثیراتش بر عرصه هنر و به خصوص نقاشی شود. برای مثال تاثیراتی که او در نقاشی فیگوراتیو پدید آورد،غیر قابل انکار است. هانیبال در بسیاری از آثار خود انسان را دستمایه کارهای خویش قرار داده است و به قول خودش وفور آدم در بسیاری از کارهای او دیده میشود که به نوعی امضای او محسوب میشود. او خود توضیحی جالب در این باره دارد:« یک صورت اینجا و یک صورت آنجا می‌گذاشتم؛ یک اندام را اینجا و یک اندام را آنجا. بعد کم کم پرداختم به پیوند آنها، اولین رابطه‌ای که در ایران زیاد به آن برخوردم، صف بود. آدم‌های پشت سر هم ایستاده، صف دراز آدم‌ها. از اینجا تا ابتدا و تا بی‌نهایت، تا قیامت دارند می‌روند و حتا یک زمانی تابلوهایی داشتم که چیزی نبود جز صف‌های مختلف آدم. چپ و راست می‌رفتند تا ناپدید می‌شدند.»
او چهار کتاب در زمینهٔ آموزش هنر تالیف کرد و برای ده‌ها کتاب طرح روی جلد کشید. او عضو دوره‌های مختلف دوسالانه نقاشی معاصر ایران در دهه ۳۰ و ۴۰ بود و مدت دو سال گالری گیل گمش را که از اولین گالری‌های معاصر ایران بود، اداره کرد. در دهه پنجاه نیز چهار سال در روزنامه کیهان نقدی هنری نوشت. او در حالی در غربت جان سپرد که پس از تسخیر سفارت امریکا ، روی دیوارهای این سفارتخانه که توسط دانشجویان پیرو خط امام اشغال شده بود با طرح‌ها و نگاره‌های ضدامپریالیستی نقاشی کرد.سوای هنر نقاشی که دلمشغولی اصلی او بود، هانیبال الخاص به شعر هم عشق می‌ورزید.
تصویر سال
جشن تصویر سال که باید آن را مهمترین جشن بخش خصوصی در عرصه هنر دانست،با آغاز دهه 90 ، 9 ساله شد تا بار دیگر این مساله به اثبات برسد که در ایران همواره حرکتهای خصوصی بیش از اتفاقات دولتی جوابگوست و میتواند تاثیرات شگرف از خود بر جای بگذارد. به خصوص آنکه طی این هشت سال تعداد شرکت کنندگان در جشن از 120 نفر در اولین دوره به 2500 نفر در هشتمین سال رسیده است. اتفاقی که صمدیان خود دلیل آن را این گونه بر میشمرد:«به خاطر عدم امکانات مساوی برای همه به ویژه در ارایه اثار هنری و نیز به‌خاطر عدم دلسوزی بعضی از مسئولان فرهنگی، کار به اینجا رسیده است که جشن تصویر سال تا این حد پرحجم شده است و بیش از ظرفیت اخلاقی برای جوابگویی این همه جوان مشتاق و مستعد.»
تصویر سال البته در سال جاری نتوانست به تمام اهدافی که خود میخواست،دست یابد، آن چنان که صمدیان میگوید:«امسال خیلی کارها می‌خواستیم انجام دهیم. مهمترین آن، نمایشگاه هنر تبلیغات بود. جایی که تصویر، حضوری ایده‌آل جهانی ندارد. اکثر آگهی‌های تبلیغاتی به‌ویژه تیزرهای تلویزیونی و سینمایی در ایران در شان پشتوانه فرهنگی و هنری ایران نیست. از آنجا که امکان اجرای تکنیکی کار در سه هفته آخر سال 89 مهیا نشد، بنابراین تصمیم گرفتیم نمایشگاه هنر تبلیغات را در سال آینده به شکلی مطلوب که تمام جزییات آن نیز پیش‌بینی شده است، اجرا کنیم.علاوه بر این‌ها به‌خاطر محدودیت مکان نمایش فیلم، از خیر نمایش بسیاری از فیلم‌ها به ویژه بخش مرور بر آثار برگزیده دوره‌های قبل هم گذشتیم.»
در هشتمین تصویر سال چهرههایی چون کامبیز درمبخش، محمود کلاری، میترا محاسنی و نادر داوودی و همچنین عباس کیارستمی به عنوان داور حضور داشتند. تصویر سال هشتم در خانه هنرمندان تهران به پایان رسید، اما این به معنای پایان جشن هشتم نیست ،چرا که بر اساس توافق برگزار کنندگان جشن تصویر سال و مسوولان موسسه فرهنگی اکو، قرار است با افتتاح گالری اکو در تهران این نمایشگاه‌ها پس از ایران، اوایل سال آینده در کشورهای عضو اکو با اعلام اسامی هنرمندان هر یک از گروه‌های نمایشگاهی و نیز امکان بررسی همراهی تعدادی از هنرمندان در هر یک از تورهای نمایشگاهی در کشورهای دیگر نیز عرضه شوند.
امانت آثار موزه هنرهای معاصر
بیش از سی سال است که اثر جدیدی به گنجینه موزه هنرهای معاصر اضافه نشده است، اما آثاری که در این گنیجنه وجود دارند،به اندازه ای مهم و پر ارزش است که باید با این وجود آن را یکی از برترین گنیجنه های موزه های هنرهای معاصر در منطقه و حتی دنیا دانست. به همین خاطر است که مدتی است موزههای مهم دنیا،از این گنیجنه آثاری را امانت میگیرند که این اتفاق در سال جاری به شکل پر رنگی رخ داد.
اثری از پیکاسو را به سوییس امانت دادند. اثری از ترینیداد فرناندز ون دنگن به موزه بوینماس روتردام هلند و چند اثر دیگر را به چند موزه دیگر دنیا. در این میان موزه هنرهای معاصر ژاپن نیز درخواست کرد تا اثری از "پولاک" را به آنها امانت دهند که هنوز این اتفاق رخ نداده است. محمود شالویی- مدیرکل مرکز هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سرپرست موزه هنرهای معاصر تهران- در این باره گفته است:«موضوع امانت سپاری آثار هنری، در راستای تعاملات فرهنگی بین کشورها و موزههای معتبر جهانی است و ما هم تمایل بر مشارکت داشتیم که مسوولان جمهوری اسلامی ایران، در برنامههای فرهنگی- هنری حمایت های لازم را به عمل میآورند.»
نام هفت هنرمندان ایرانی در فهرست 500 هنرمند برتر سال 2010
دو موسسه آرت پرایس و فیاک در حالی گزارش سالانه آمار هنرمندان پرفروش خود را در سال 2010 منتشر کردند که نام 7 هنرمند ایرانی هم در این فهرست به چشم می‌خورد.از جمله این هنرمندان می توان به پرویز تناولی، آیدین آغداشلو، محمد احصایی، کوروش شیشه‌گران، فرهاد مشیری، رضا درخشانی، صداقت جباری و افشین پیرهاشمی اشاره کرد.
مبنای آرت پرایس و فیاک برای این رتبه بندی، حجم فروش آثار هنرمندان حد فاصل ژوئیه 2009 تا ژوئن 2010 بوده است و در عین حال بیشترین رقم حاصل از چکش خوردن آثار این هنرمندان هم در این رتبه بندی دخیل بوده است. درصدر فهرست آرت پرایس و فیاک، نام های آشنایی چون ژان میشل باسکیه، جف کونز، پیتر دویگ، دیمن هرست ،آنیش کاپور و ... دیده می شود. هم زمان با اعلام این خبر کوروش شیشه گران که سال گذشته هم نام او در فهرست برترین های آرت پرایس و فیاک دیده می‌شد، در واکنش به قرارگیری مجدد نام ایرانی‌ها در این رتبه بندی گفت:«این رتبه بندی‌ها بیش از هر چیز حاکی از سربلندی هنر ایران در عرصه بین المللی است. هنرمندان خاورمیانه و آسیا امروز به بخش جدایی ناپذیر دهکده جهانی هنر بدل شده اند. عواید حاصل از هنر خاورمیانه در حال افزایش است و موسسات کریستیز، ساتبیز و بونامز سرمایه‌گذاری‌های خوبی برای ارتقاء سطح کیفی حراج‌های خود در این منطقه انجام داده‌اند.»
سرقت مجسمه های شهر تهران
با اینکه مدت ها از سرقت مجسمه های شهر تهران گذشته است و مجسمه های فایبر گلاس جایگزین آن شده است،هنوز معمای این اتفاق باز نشد. به خصوص اینکه هیچ کس نیز مسوؤلیت این کار را بر عهده نگرفت. طی یک ماه بیش از 11 مجسمه مشاهیر، اساتید و شاعران از بوستان ها و میادین شهر تهران به سرقت رفت.مجسمه های به سرقت رفته مربوط به مشاهیر و شاعرانی همچون شهریار، استاد خاتم، ستارخان ، باقرخان و مجسمه های انتزاعی و همچنین مجسمه مادر و فرزند بود. نکته جالب آنکه سارقان گروهی با دستگاه های برش و جرثقیل این مجسمه ها را سرقت کرده اند. به جز مجسمه مادر و فرزند که حدود 50 میلیون تومان ارزش دارد ، دیگر مجسمه های به سرقت رفته هر کدام حدود 12 میلیون تومان قیمت دارد.
افزایش نمایشگاه های موضوعی
در سال جاری همچنین نمایشگاه گردانان حرفه ای تعداد زیادی نمایشگاه موضوعی برگزار کردند که از جمله آن میتوان به نمایشگاه های عروسک،آشپزخانه،تلویزیون ( گالری محسن)،سکوت آب (گالری حنا)،مونالیزا ،گوش ونگوگ (گالری شماره ده ) و ... اشاره کرد که در نوع خود اتفاق مهمی است. چرا که هنرمندان این عرصه به فعالیت های گروهی میپردازند.
نقاشی های صد هزار تومانی
انجمن هنرمندان نقاش و سازمان زیباسازی شهرداری تهران در نگارخانه برگ واقع در عمارت عین‌الدوله نمایشگاهی تحت عنوان بازار هنر را برگزار کردند که در آن آثار هنری هر کدام با قیمت صد هزار تومان به فروش رفتند.
نکته جالب در این نمایشگاه آنکه تمامی آثار ارائه شده در این بازار به همین قیمت عرضه شدند.در این نمایشگاه بیش از 700 هنرمند نقاش شرکت دارند که از هر هنرمند حدود 10 اثر به قیمت هر کدام صدهزار تومان نمایش گذاشته شده است. در این نمایشگاه هنرمندان بسیاری از جمله پیشکسوتان و جوانان شرکت کرده‌اند که قباد شیوا، یعقوب عمامه‌پیچ، احمد وکیلی، همایون سلیمی و ابراهیم جعفری از جمله آنها بودند،اگر چه آثار ارائه شده به دلیل محدودیت فضای نمایشگاهی، ابعادی کمتر از یک متر داشتند که با استفاده از تکنیک‌های مختلف آبرنگ، رنگ و روغن، اکریلیک و ... خلق شده بودند.
52
نظر شما