تاریخ و فرهنگ سیاسی ما همواره بر ضرورت عبرت گرفتن از تاریخ و پند آموزی تاکید کرده است همچنانکه سعدی در اشعار خود به این موضوع اشاره کرده و تصریح کرده است " این همه رفتند و مای شوخ چشم هیچ نگرفتیم از ایشان اعتبار " این اشعار سعدی هرچند به مرگ اشار دارد ، اما در مورد سرنوشت انسان نیز صدق می کند .
البته عبرت گرفتن یا عبرت نگرفتن از تاریخ منحصر به ایرانیان نیست زیرا این مساله در فلسفه هگل نیز مورد اشاره قرار گرفته است به ترتیبی که هگل مهمترین مشکل ابنای بشر را درس نگرفتن از تاریخ می داند و بر این اعتقاد است که اگر این مشکل ازبین برود ، بسیاری از مشکلات انسان حل خواهد شد .
این ضرورت بلاتردید در قرآن کریم نیز بارها مورد اشاره قرار گرفته است که باید انسان از تمام پدیده های موجود هستی درس بگیرد . اما با وجود تاکیدات مکرر ، درسی از تاریخ و رویدادهای تجربه شده گرفته نمی شود . عبرت گرفتن از تاریخ در عرصه سیاست نیز صدق می کند به گونه ای که مدیران خود را از این مساله بی نیاز دانسته و به تاریخ با هدف پندآموزی نگاه نمی کنند.
علت بی توجهی یا کم توجهی ما به تجارب تاریخی از این مساله نشات می گیرد که ما تصور می کنیم پدیده مرگ یا مکافات الهی دامان ما را نمی گیرد و خود را جاودانه دیده و ترجیح می دهیم که همچنان در چنبره خوشایندی خود باقی مانده واز آن رهایی نیابیم. بنابراین به سادگی از کنار این تجربیات مشهود عبور کرده و آن را نادیده می گیریم .
بررسی تجربیات تاریخی نکات آموزنده ای را پیش رو قرار می دهد که عمل به آن می تواند ما را از خطر بسیاری از آزمون و خطا نجات دهد . این مساله در عرصه سیاست بیشتر صدق می کند زیرا در این فضا ،عدم به کار گیری این تجربیات می تواند هزینه سنگینی را به جامعه تحمیل کند که می توان آن را به حداقل کاهش داد.
*استادیار علوم سیاسی دانشگاه ازاد واحد تهران مرکز
نظر شما