انتخابات مجلس نهم رایانه ای برگزار می شود؟

معصومه ستوده: برگزاری الکترونیکی انتخابات مجلس نهم با سخنان مصطفی محمدنجار وزیر کشور در آخرین روزهای سال 89 مطرح شد و بار دیگر به نقل محافل تبدیل شد؛ مساله ای که در زمان تصدی وزارت کشور توسط مصطفی پورمحمدی در آستانه برگزاری انتخابات مجلس هشتم به یک جنجال تبدیل شد که در نهایت با نظر منفی شورای نگهبان به آرشیو سپرده شد.

بعد از گذشت چهار سال از برگزاری انتخابات مجلس هشتم وزیر کشور بار دیگر این مساله را رسانه ای کرده، وعده داد که انتخابات آتی مجلس به صورت صدرصد یارانه ای برگزار می شود. این وعده در حالی به مردم داده شد که پیش از این این طرح برگزاری انتخابات مجلس هشتم به صورت یارانه ای به دلیل فقدان ساختارهای لازم مورد مخالفت قرار گرفت، زیرا امکان نظارت از شورای نگهبان سلب می شد.  

هر چند محمدنجار وزیر کشور تصریح کرده است که در حال فراهم کردن بسترهای مناسب برای برگزاری این انتخابات است اما به نظر می رسد که هنوز بسترهای مناسب برای برگزاری این انتخابات فراهم نشده است همچنانکه در زمان وزارت پورمحمدی نیز مخالفت ‌‌هایی صورت گرفت. این مخالفت ها در حالی انجام شد که در وزارت کشور نسخه آزمایشی نیز رونمایی شد و برگزاری الکترونیکی به تصویب مجلس نیز رسید اما شورای نگهبان به دلایل متعدد  با این مساله موافقت ننمود .

روز سه شنبه حسنعلی نوری مدیرکل دفتر انتخابات وزارت کشور در گفت‌وگو با ایسنا، درباره اقدامات وزارت کشور در جهت برگزاری انتخابات رایانه‌ای مجلس نهم گفت: وزارت کشور در صورت تائید شورای نگهبان آمادگی این را دارد که از صفر تا 100 مراحل نهمین دوره مجلس شورای اسلامی را رایانه‌ای برگزار کند. وی افزود: در حال رایزنی با شورای نگهبان جهت برگزاری انتخابات رایانه‌ای هستیم و این مساله باید به تائید شورای نگهبان برسد و در این راستا کمیته خاصی تشکیل نشده است.

انتخابات الکترونیک در راستای دولت الکترونیک
انتخابات الکترونیک به عنوان زیر مجموعه ای از دموکراسی الکترونیک درصدد جایگزین کردن سیستم دستی رای گیری با سیستم های الکترونیکی رای گیری است. این سیستم به رای دهنده، امکان می دهد تا با بالاترین ضریب امنیتی ممکن و حفاظتی، رای خود را به صورت الکترونیکی ارایه کند. در انتخابات الکترونیکی مراحل رای دادن، شمارش و اعلام آراء به صورت کاملاً مکانیزه الکترونیکی و با کمک کامپیوتر انجام می شود.

در آستانه برگزاری انتخابات مجلس هشتم نیز پورمحمدی اولین گام را برداشت و از کدملی بهره گرفت تا این امنیت برگزاری انتخابات و جلوگیری از تقلب تامین شود اما با وجود فراهم شدن حداقلی این امکان، انتخابات به صورت یارانه ای برگزار نشد و مهمترین دلیل آن فقدان امکانات در بخش هایی از کشور بود که برگزاری انتخابات را در نقاط دور افتاده با مشکل مواجه می کرد.

برگزاری انتخابات الکترونیکی از همان آغاز با مشکل مواجه شد زیرا از انتخابات صدرصد یارانه ای که پورمحمدی وعده داده بود، فقط ثبت نام به صورت اینترنتی بود که تازه این ثبت نام اینترنتی به دریافت فرم ثبت نام از طریق سایت وزارت کشور با مشکلات متعدد خلاصه شد که بعد از مدتهاوقت صرف کردن امکان ورود به آن فراهم می شد.

سخنان پورمحمدی وزیر کشور وقت در حالی عنوان شد که همان زمان بسیاری نسبت به فقدان بسترهای مناسب هشدار داده بودند کما اینکه رضا باقری‌اصل مدیرگروه فناوری‌های پیشرفته‌ پژوهشکده مجلس در مصاحبه ای انتخابات الکترونیکی را مستلزم فراهم کردن زیرساخت‌هایی دانست که در حال حاضر وجود ندارد. رضا باقری‌اصل مدیرگروه فناوری‌های پیشرفته‌ پژوهشکده مجلس برگزاری انتخابات الکترونیکی را مستلزم فراهم کردن زیرساخت‌هایی دانست که در حال حاضر وجود ندارد.

 وی با اشاره به لوازم برگزاری انتخابات گفته بود: آنچه از آن به عنوان انتخابات الکترونیکی یاد می‌شود امکان رای دادن بدون استفاده از تعرفه‌ی کاغذی است که بدین منظور از روش‌های مختلفی بهره‌ گرفته می‌شود؛ در این روش‌ها مرحله‌ تشخیص هویت رای دهنده به دو روش بر خط و کارت الکترال انجام می‌شود. یعنی هویت شخص قبل از رای دادن بررسی شده و امکان دوباره رای دادن از وی سلب می‌شود. در روش اول سیستم‌های تشخیص هویت در محل صندوق‌ها به صورت شبکه‌ یکپارچه وجود داشته و نام شخص با دادن رای در سیستم ثبت می‌شود. در روش دوم قبل از انتخابات از افراد ثبت‌نام به عمل آمده و به آن‌ها کارتی موسوم به الکترال داده شده که این کارت محل دادن رای را نیز مشخص می‌کند.

با توجه به تجمیع اطلاعات امکان گرفتن دو یا چند کارت وجود نداشته و رای دادن دوباره در این روش نیز وجود دارند. در بسیاری از کشورها رای‌گیری الکترونیکی جایگزین نوع سنتی نبوده و نیز رای کاغذی نسبت به الکترونیکی ترجیح داده می‌شود. لکن در این کشورها در هر سه مرحله تشخیص هویت، رای دادن، شمارش تا حد ممکن از IT بهره گرفته می‌شود.

باقری با اشاره به کنسول‌هایی که در مرحله‌ رای از آن استفاده خواهد شد تصریح کرد: در مرحله‌ رای از کنسول‌هایی بهره گرفته می‌شود که شخص رای خود را وارد می‌کند و در نوع تعرفه کاغذی هم تا حد ممکن اطلاعات برگه رای توسط ماشین شمارش شده و به همین لحاظ خطای آن تا حد قابل قبولی کم می‌شود. اگر سه مرحله‌ ذکر شده را بخواهیم بررسی کنیم، شاهد آن خواهیم بود که زیرساخت‌های لازم برای برگزاری انتخابات با روش‌های ذکر شده هنوز فراهم نشده است.

وی تاکید کرد: امنیت فیزیکی شبکه‌ای که قرار است اتفاق مهمی چون انتخابات در آن انجام شود بسیار مهم است چرا که برای مثال با قطع برق فرآیند برگزاری با مشکل مواجه می‌شود. باید توجه داشت اگر بخواهیم فرآیند تشخیص هویت را بر خط انجام دهیم این شبکه باید به صورت همزمان و بر خط دسترسی به پایگاه داده واجدین شرایط رای دادن را فراهم کند تا امکان رای دادن دوباره وجود نداشته باشد.

سخن آخر
به نظر می رسد که اجرای صدرصدی انتخابات مجلس به صورت یارانه ای، آرمانی است که اجرای آن نیازمند بستر سازی و فراهم شدن امکانات است که تاکنون محقق نشده است. اگر قرار است این انتخابات به صورت الکترونیکی برگزار شود باید بسترهای مناسب فراهم شود. بخصوص اینکه معاون سیاسی وزارت کشور تصریح کرده است، ظرف 20 روز آینده تاریخ دقیق برگزاری انتخابات نهایی خواهد شد. حال این سوال مطرح می شود که آیا در غیبت اینترنت برگزاری رایانه ای انتخابات آینده مجلس امکان پذیر است. 

/30118