وزیرخارجه و مشاورامنیت ملی دولت بایدن چه نگاهی به ایران دارند؟

مهسا مژدهی: ترامپ شکست را پذیرفت و بایدن عملا وارد پروسه ریاست جمهوری شد تا در ژانویه پا در کاخ سفید بگذارد. او تیم خود را معرفی کرده و چینش این تیم توجهات زیادی به خود جلب کرده است. برای دموکرات ها سیاست خارجه به اندازه سیاست داخلی اهمیت دارد و به همین دلیل او برای چیدن تیم سیاست خارجی خود وقت و دقت زیادی به خرج داده است.

در خبرآنلاین با علی بیگدلی کارشناس مسائل آمریکا به گفتگو نشسته ایم:

در میان چهره هایی که بایدن برای دولت خود معرفی کرده، سه تن از آنها در رابطه با ایران اهمیت دارند. اولین نفر وزیر خارجه است. او چه دیدگاهی نسبت به سیاست بین الملل از جمله ایران دارد؟

بلینکن که وزیر خارجه شده، جوان باهوشی است که از تجربه فراوانی هم برخوردار است. او از زمان کلینتون وارد سیستم دیپلماسی ایالات متحده آمریکا شد و سوابقی هم در سازمان های امنیتی و اطلاعاتی این کشور دارد و بنابراین مهره جا افتاده ای برای این کار به حساب می آید. اعتقاد او هم مانند بایدن این است که آمریکا می تواند مذاکراتی را با ایران شروع کند. ولی آن چیزی که باید به آن توجه کرد، این است که به خاطر دلبستگی که  او به رژیم صهیونیستی دارد، چون خودش هم یهودی هست، حوادثی که در خلیج فارس اتفاق افتاده و اسراییل به کشورهای این حوزه نزدیک شده و ملاقاتی که با بن سلمان اتفاق افتاده، باعث نگرانی هایی می شود. اما با توجه به اینکه هم جو بایدن و هم بلینکن معتقد به مذاکره با ایران هستند، اما مذاکرات برخلاف گذشته تنها حول محور مسائل هسته ای نخواهد بود. بلکه مسائل دیگری را هم در بر خواهد گرفت. از جمله ادعاهای حقوق بشری و دخالت ایران در کشورهای منطقه و... . این موضوعات با توجه به رویکردی که ایران دارد و تیم بایدن، کار را سخت خواهد کرد.

از طرف دیگر حضور و نفوذی که رژیم صهیونیستی در خاورمیانه برای خود پیدا کرده هم می تواند اوضاع را غیر عادی کند. بر خلاف دوره اوباما که او یک سره با ایران مذاکره می کرد و اغلب هم به نتیجه می رسید، بایدن این توانایی را ندارد که بدون توجه به شیخ نشین های خلیج فارس، یک سره وارد مذاکره با تهران شود و مشکلاتش را با ایران حل کند. دولت جدید آمریکا اگر بخواهد به نتیجه ای دست پیدا کند، باید تغییراتی در استراتژی خود بدهد و ما هم برای چنین نتیجه ای احتمالا باید تغییراتی داشته باشیم، تا بسترهای ناهموار برای انجام مذاکرات هموار شوند.

>>> بیشتر بخوانید:
تیم امنیتی و دیپلماسی بایدن مقابل ایران و عربستان چه سیاستی دارد؟

آقای بلینکن چه تفاوت هایی با جان کری دارد؟ تصور غالب این بود که بایدن تیمی شبیه به اوباما را دور خود جمع خواهد کرد.به نظر بلینکن فرد سرسخت تری نسبت به کری است. 

او آدم بسیار باهوش و جدی است. به مسائل ایران کاملا آگاهی دارد  و یکی از طرحان برجام هم بوده. او کسی است که به طور کامل در جریان شکل گیری توافق هسته ای بوده. ولی تمایلاتی که نسبت به اسراییل دارد ممکن است فضا را برای ما تنگ تر کند و نتیجه اش ممکن است فشار بیشتر بر ایران بر سر مذاکرات غیر هسته ای باشد. آنهم در شرایطی که تهران موضعش را در این خصوص مدت هاست اعلام کرده.

ما در شرایط سخت اقتصادی در کرونا به سر می بریم و ما هم انتظار داریم  که دولت بایدن همانطور که حرفش را زده با یک سری اقدامات بخواهد با تهران وارد مذاکره شود. بایدن می خواهد که یک کاسه اختلافات با ایران برطرف شود و بعید است که با این وزیر خارجه ای که انتخاب کرده به نظر نمی رسد که بر سر مسائل این چنینی کوتاه بیاید.

>>> بیشتر بخوانید:
آیا ایران با در نظر گرفتن موضوع "نه جنگ و نه مذاکره" بار دیگر سر میز مذاکره با آمریکا خواهد نشست؟

نفر بعدی جیک سالیوان است که به عنوان مشاور امنیت ملی آمریکا تعیین شده. در دوران ترامپ این سمت بسیار دردسرساز بود. حالا با ورود سالیوان به تصمیم گیران مسائل حوزه بین الملل ایالات متحده، رفتار او را چطور پیشبینی می کنید؟

آقای سالیوان با بلینکن بسیار متفاوت است. او از یک خانواده معروف آمریکایی است که این خانواده راجع به ایران از دوران پیش از انقلاب اطلاعات گسترده و دخالت هایی داشته اند. ایران را کاملا می شناسند. پدر این فرد سفیر آمریکا در ایران در زمان شاه بود و او ذهنیت کاملی در خصوص مسائل مرتبط با ایران دارد. سالیوان فرد آرام تری نسبت به بلینکن است و بایدن هم مخصوصا این دو را سر کار آورده تا از آشنایی کاملشان با وضعیت ایران استفاده کند.

تیم امنیتی کاخ سفید را معمولا وزیر خارجه انتخاب می کند یعنی بلینکن هم او را تائید کرده، او همانطور که گفتم از خانواده ای آمده که همیشه در جریان امور مرتبط با ایران بوده اند. پدر او در زمان گروگان گیری سفیر مسئولیت داشته و با مقامات ارشد انقلابی هم ملاقات هایی می کرده. اما این را هم در نظر بگیرید که سالیوان هم با اینکه یهودی نیست اما به لابی های اسراییل مانند ایپک و... نزدیک است. با توجه به اینکه بلینکن یهودی است و تیم امنیتی هم با مشورت او انتخاب می شود، طبیعی است که در چنین مواردی یک هماهنگی فکری و نگرش بین این دو نفر وجود داشته باشد.

این تیم چه رفتاری در قبال ایران خواهند داشت؟

در داخل ایران این موضوع باید درک شود که وضعیت امروز با دوران اوباما بسیار فرق دارد. ایران باید با ظرافت و هوشیاری قدم بردارد. جهان در حال تغییر است و یکی از نقشه هایی که بایدن در ذهن دارد این است که با نزدیک شدن به اتحادیه اروپا و روسیه و چین یک اجماع بین المللی به وجود بیاورد. ما این تجربه را در دوران اوباما هم داشته ایم. بنابراین نباید بگذاریم که چنین اتفاقی بیفتد و پرونده هسته ای ما به آن اجماع برسد. چون اگر اجماع بین المللی علیه پرونده هسته ای صورت بگیرد، راهی جز ارجاع پرونده ما به شورای امنیت باقی نمی ماند و در آن صورت کار ما پیچیده تر خواهد شد و تحریم های جهانی علیه ما ایجاد می شود.

به نظر می رسد که بایدن به نوع هوشمندانه ای تیم را انتخاب کرده که فشاری روی ایران باشد و در عین حال ظاهر را هم حفظ کند. ایا شما چنین تصمیماتی رو هوشیارانه و با این هدف می دانید؟

بایدن و بلینکن گفته اند که مساله ایران در اولویت اول آنها نیست. مخصوصا هم مساله را مورد بی توجهی قرار داده اند تا ایران را هراسان کنند برای اینکه آمریکای بایدن چه تصمیمی خواهد گرفت. اما قطعا در مورد ایران این گروه تصمیماتی را اتخاذ خواهد کرد. اما آنها مشکلات دیگری هم دارند که کرونا و مساله کمیسیون آب و هوایی پاریس و عضویت در سازمان بهداشت جهانی اولیت شان محسوب می شود. اما به نظر می آید که سیاست عمومی تیم بایدن این خواهد بود که ایران را کمی در انتظار بگذارد تا فشار بر ایران زیادتر شده و انتظاراتش هم کاهش یابد. دموکرات ها نسبت به مسائل بین المللی سرسخت تر از جمهوری خواهان هستند. آنها منافع آمریکا را در خارج جستجو می کنند و ابزاری به نام حقوق بشر دارند که بخواهند موضوع را در شورای امنیت مطرح کرده و ایران را در این شورا با ادعاهایشان محکوم کنند.

دموکرات ها سابقه چنین کارهایی را دارند و به همین خاطر ایران باید خیلی با هوشیاری قدم هایش را بردارد و به این سمت برود که مشکلات را برای همیشه حل کند. وگرنه ممکن است راه ها بر روی ایران بسته شود.

خزانه داری آمریکا قرار است به جنت یلین سپرده شود. او چه شخصیتی دارد . ایران چه آینده ای با صندوق خزانه داری دارد؟ به هر حال تحریم های ایران از سوی این وزارت خانه اعمال می شود.

او تفاوت هایی با آن دو نفر قبلی دارد. بانک دار بوده و از زمان بیل کلینتون در سیاست دستی داشته. تیم یهودی که دنبال ترامپ بود فشار زیادی به ایران وارد می کرد به خاطر دلبستگی هایی که به تل‌آویو داشتند و منوچین، وزیرخزانه داری دولت ترامپ هم در همین تیم بود. این خانم این دلبستگی ها را ندارد. وقتی این سه نفر را کنار هم قرار بدهیم می بینیم تیمی که بایدن به خصوص در حوزه سیاست خارجه ساخته تیم بسیار متنوعی است و او آمده از هر گروه و دسته ای آدم ها را جمع کرده و این تعارضی که بین این افراد وجود دارد، می تواند خودش تبدیل به نوعی تعادل شود. مهره چنینی بایدن بسیار با مهارت بوده . اگر کسی مثل بلینکین مقداری تند است، کسانی مثل سالیوان و یلین را گذاشته که اوضاع را متعادل تر می کنند.

بایدن این کار را با مهارت انجام داده و از مشاوران حرفه ای چون هیلاری و بیل کلینتون و اوباما استفاده کرده. آنها همه تجربیات خود از گذشته را به بایدن سپرده اند و خود او هم گفته من می خواهم آمریکا را از آن افت ارزشی که گریبانش را گرفته بود رها کنم و آمریکای جدیدی بسازم. این تیم حتما به سمت ایران خواهند آمد اما با کمی تاخیر صورت خواهد گرفت. اما ایران هم باید بداند موقعیت امروز با موقعیت سال 2013 که مذاکرات را با دولت اوباما شروع کرد تفاوت بسیاری دارد و دلیلش هم حضور نظامی و امنیتی صهیونیست ها در خلیح فارس و قفقاز است که حلقه های اینچنینی در اطراف کشور فشرده تر شده اند و ایران نیازمند تصمیم گیری هایی مبتنی بر این واقعیت های جدید است.

>>> بیشتر بخوانید:
این زن قرار است تحریم‌های اقتصادی آمریکا را مدیریت کند

312 310