سفر بسیار مهم ظریف چه تأثیری در جایگاه ایران و اقتصاد کشور دارد؟

مهسا مژدهی: برای دومین بار در طول هشت سال گذشته وزیرخارجه کشورمان روزهای اخیر را در آسیای مرکزی به سر برد. او به برخی از کشورهای همسایه سر زد تا باب گفتگوها برای همکاری های بیشتر به ویژه در حوزه اقتصاد باز کند. از آنجا که این روزها تهران رویکرد نگاه به شرق را دنبال می کند، سفر جواد ظریف از اهمیت بیشتری برخوردار شده و چشم ها را به خود خیره کرده است.

درخبرآنلاین با دکتر بهرام امیراحمدیان کارشناس مسائل اسیای مرکزی-اوراسیا و استاد مطالعات منطقه ای به گفتگو نشسته ایم:

سفر ظریف به کشور های اسیای مرکزی که با اسقبال خوبی هم رو به رو شده، برای ایران چه اهمیتی دارد؟ معمولا میان تهران با این کشورها روابط ویژه و خاصی وجود نداشته است. اما به نظر می رسد که حالا قرار است تغییراتی به وجود بیاید. به ویژه انکه با مطرح شدن حل و فصل موضوع برجام، دست ایران برای گسترش همکاری ها هم بازتر می شو.

تحرک ایران در شرایطی که پرونده هسته ای هم در حال دنبال شدن است به نوعی نشان دادن این است که برعکس تصور امریکایی ها که ایران را در انزوا می بینند، پویایی سیاست خارجی ایران را نشان می دهد. آنهایی که در امریکا می خواهند بگویند ایران خطری برای کشورهای منطقه است، با حضور ایران در این نشست ها می فهمند که روابط ایران همچنان برقرار است. با وجود اینکه ساختارهای اقتصادی ایران و آسیای مرکزی با هم همپوشانی چندانی ندارد، ولی به نوعی مفهومش این است که تهران علاقه مند به برقراری روابط نزدیک تر با کشورهای پیرامون و منطقه است.

این اتفاق از دو منظر قابل بحث است؛

اول اینکه برای ادامه همکاری های استراتژی 25 ساله با چین و فعال کردن کوریدور چین و اسیای مرکزی و اسیای غربی که از ایران به ترکیه می رود با رایزنی با کشورها امکان پذیر است. به ویژه رایزنی اقای ظریف با رییس جمهور ازبکستان خیلی مهم ارزیابی می شود چون ما با این کشور روابط چندان زیاد و نزدیکی نداشته ایم. از لحاط اقتصادی دو طرف علاقه مند به گسترش روابط هستند.

مورد دیگری که باید به آن توجه کرد این است که در اتحادیه اقتصادی اوراسیایی که ایران در ابان ماه گذشته به آن پیوسته، تهران می خواهد با ابتکارات منطقه ای هم همکاری داشته باشد. کشورهای اسیای مرکزی چون ازبکستان و قرقیزستان و قزاقستان و... عضو شانگهای هستند و آن هم برای ایران اهمیت دارد. همکاری مشترک در اکو هم وجود دارد. پس وقتی سیاست خارجی می خواهد عال شود همه این شرایط و زمینه های متعدد برای حضور در یک منطقه مورد بررسی قرار می گیرد.

در اسیای مرکزی قدرتمندترین با ثبات ترین کشور ازبکستان است که قدرتمند و با اقتدار است. اگر بتوانیم در این کشور نظرات مثبت را برای همکاری های اقتصادی جلب کنیم،زمینه های خیلی خوبی برای کار وجود دارد. ایران در اسیای مرکزی توان ها و ظرفیت هایی برای همکاری ها دارد. به ویژه در بخش حمل و نقل و نفت وگاز می شود همکاری کرد.

بحث شرکت اقای ظریف و اقای روحانی در نشست دی 8 که نشستی اقتصادی به حساب می آید هم وجود دارد. حضور ایران در این نشست از چه اهمیتی برخوردار است؟

هر جایی که امکانی باشد که ایران بتواند همکاری کند، مفید است. عمدتا روابط اقتصادی است که کشورها را به هم نزدیک می کند. اساسا ما نیازی نداریم که در کشورهای اسیای مرکزی رایزنی های فرهنگی داشته باشیم. باید برویم به سمت فعالیت های اقتصادی. در زمینه حمل و نقل همکاری کنیم. ما در سال 1375 راه آهن را افتتاح کردیم که بسیار مهم است. فقط یک مقدار ترانزیت انجام شده اما همکاری چشم گیری اتفاق نیافتاده. شبکه های حمل و نقلی ایران بسیار مهم هستند. حالا که همکاری های بیست و پنج ساله با چین وجود دارد باید بیشتر فعال شویم و دیپلماسی عمومی خود را جلو ببریم و در چارچوب همکاری های منطقه ای و اقتصادی جلو برویم. 

سند همکاری های بیست و پنج ساله ایران و چین که شما هم به آن اشاره کردید، عمدتا سندی اقتصادی به نظر می رسد. ایا با اغاز این همکاری ها بین تهران و پکن روابط ایران با کشورهای اسیای میانه هم دچار تغییراتی خواهد شد و ایا ایران به عنوان شریک اقتصادی قابل اعتمادتری شناخته می شود؟

سیاست داخلی ما باید به فکر ایجاد انسجام و ثبات در داخل و تفاهم میان همه گروه ها و ایجاد ثبات و ارامش اقتصادی را دنبال کند. سرمایه گذاری خارجی در زمانی صورت می گیرد که ما در داخل سیاست خوبی را دنبال کنیم که باعث هم افزایی باشد. از اختلافات باید دست برداریم و فضای بهتری را فراهم کنیم. در این شرایط است که ما موفق می شویم تا در خارج هم سیاست خارجی خوبی داشته و نظر کشورها را به همکاری با خود جلب کنیم. به ویژه اینکه حالا با قرارداد بیست و پنج ساله به هر حال فرصت های تازه ای برای همکاری ها ایجاد می شود.

اما اگر این اتفاق نیفتد همکاری با کشور های خارجی غیرممکن می شود. چرا که آنها در صورتی می توانند اعتماد کرده و سرمایه گذاری کنند که ثبات داخلی را در روابط بین گروه های سیاسی احساس کنند. تنها کنارگذاشتن اختلافات و دو دستگی ها و همکاری بین دولت و ملت است که می تواند منجر به رفع مشکلات سرمایه گذاری شود. حتی ما می توانیم بگوییم که با وجود اینکه تحریم ها وجود دارد اما جدای از آن و حتی بیش از آن اختلافات داخل است که ازاردهنده تر از تحریم عمل می کند.

برای همکاری با کشورهای منطقه که دو طرف از توانایی های اقتصادی و ظرفیت های همکاری استفاده کنند، لازمه اش وحدت در داخل کشور است. ما امکانات بسیار خوبی در داخل کشور داریم و از هر نظر شرایط فراهم است.ما باید همچنین هشیار باشیم که اجازه ندهیم تبلیغات علیه ما بر نظر کشورهای دیگر تاثیر بگذارد. باید اجازه دهیم که آنها بدانند روابط اقتصادی ما بر پایه منافع اقتصادی دو طرفه شکل خواهد گرفت. برد برد و دو طرفه است و دخالتی را نمی پذیریم و دخالتی هم در امور داخلی کشور ها نمی کنیم.

>>> این مطالب را هم بخوانید:
ظریف: اولویت ایران همسایگانش است
ظریف: آماده همکاری با کشورهای «دی ۸» در حوزه‌های مختلف هستیم
گزارش توئیتری ظریف در پایان سفر به قرقیزستان
گزارش توئیتری ظریف از سفرش به ازبکستان

312 310