وزرای خارجه و دفاع آمریکا چرا به منطقه آمده‌اند؟/زخم کهنه‌ای که باز شده است/سعودی به حاشیه رانده شد،دوحه جای ریاض را می‌گیرد؟

در جریان این سفر، هر دو مقام در شهر دوحه پایتخت قطر حاضر شدند تا ضمن بررسی تحولات افغانستان از مقامات قطری برای همکاری در امر خروج اتباع خارجی بویژه آمریکایی از افغانستان تشکر کنند.

در مرحله بعدی نیز وزیر دفاع آمریکا به بحرین و کویت سفر و با مقامات آنها دیدار کرد.

وزیران خارجه و دفاع آمریکا در کنفرانس مطبوعاتی مشترک خود با همتایان قطری در دوحه چندین بار حمایت دوحه از روند تخلیه اتباع خارجی از افغانستان را ارج نهاده و بر "شراکت قطر و آمریکا در حمایت از امنیت و ثبات در منطقه" تاکید کردند.

بلینکن در این کنفرانس مطبوعاتی گفت: آمریکا به دیپلماسی خود در قبال افغانستان ادامه می دهد و می داند که قطر شریک واشنگتن خواهد بود و روابط بین دوطرف قوی است و ما هرگز کمک قطر به روند تخلیه افراد از افغانستان را فراموش نخواهیم کرد و روابط با قطر عمیق تر از هر زمان دیگری است.

بلینکن گفت: اینکه ما فعالیت دیپلماتیک را از کابل به دوحه منتقل کردیم، تصادفی نیست.

وزیر خارجه آمریکا افزود: با قطر و ترکیه برای راه اندازی دوباره فرودگاه کابل همکاری می کنیم. ما با طالبان در ساعت‌های اخیر تماس گرفتیم و گفتند که آنها اجازه آزادی سفر را خواهند داد.

وزیر دفاع آمریکا هم در سخنان خود تصریح کرد: قطر در نجات جان هزاران نفر سهیم بود و بدون این کشور نمی توانستیم فرایند تخلیه افراد از افغانستان را انجام دهیم.

او گفت: درک می کنیم که قطر در حمایت از امنیت و صلح در منطقه در کنار ما ایستاد. قطر کمک هایی به یمن و غزه کرد و در تلاش ها برای حل مسئله افغانستان سهیم بود.

محمد بن عبدالرحمن آل ثانی وزیر خارجه قطر نیز در این کنفرانس مطبوعاتی افزود: ما روند تخلیه (افراد) از افغانستان را مورد بحث قرار داده و بر اهمیت گشودن گذرگاههای انسانی تاکید کردیم.

این وزیر قطری افزود: ما بر شراکت قطر با آمریکا برای حمایت از امنیت و ثبات منطقه تاکید می کنیم.

وی تصریح کرد: امیدواریم که افق های آینده بهتری برای افغانستان باشد و یک حکومت مشارکتی موثر تشکیل شود.

این وزیر قطری گفت: آمریکا مهمترین شریک قطر است و این رابطه دهه ها است که پابرجا است.

تلاش برای رفع نگرانی و حل بحران بی اعتمادی

پس از دیدار وزیران دفاع و خارجه آمریکا با مقامات قطری بویژه امیر این کشور، وزیر دفاع آمریکا رهسپار کویت و بحرین شد و با مقامات این دو کشور نیز درباره تحولات افغانستان گفت وگو و از نقش آنها در تخلیه افراد از افغانستان و کمک های لجستیکی در این زمینه تشکر کرد.

هرچند هدف رسمی از سفر وزیران خارجه و دفاع آمریکا بررسی تحولات افغانستان و تشکر از کمک برخی کشورهای عرب حوزه خلیج فارس در تسهیل روند خروج نظامیان آمریکایی و اتباع خارجی از افغانستان عنوان شد اما به عقیده برخی تحلیلگران سیاسی، اهداف این سفر را باید فراتر از هدفهای اعلام شده دانست.

این تحلیلگران معتقدند که هدف از این سفر توضیح راهبرد آمریکا در قبال افغانستان برای حکام منطقه و در عین حال تلاش برای رفع نگرانی و حل بحران بی اعتمادی بود که خروج نظامی آمریکا برای این حکام به همراه داشت.

شماری از کشورهای عرب منطقه از جمله عربستان، قطر، کویت و بحرین سالها است که برای حفاظت از خود به قدرت های خارجی از جمله آمریکا و انگلیس تکیه کرده اند که خود باعث دخالت های گسترده آنها در منطقه و جلوگیری از برقراری ثبات و امنیت در منطقه توسط خود کشورهای منطقه شده است.

در همین راستا، واشنگتن و لندن پایگاههای نظامی خود را در کشورهای عرب ایجاد کرده اند تا وارد معامله پول و منافع در برابر امنیت شوند.

اما بحران افغانستان و خروج یکجانبه آمریکا حتی بدون رایزنی با هم پیمانان خود در ناتو نشان داد که واشنگتن هرجا که منافعش اقتضا کند، بدون در نظر گرفتن منافع دیگران  وارد عمل می شود.

این رفتار مزورانه آمریکا در قبال سایر کشورها بویژه هم پیمانان اولین مورد نیست بلکه موارد مشابه در طول تاریخ معاصر تکرار شده است.

حال خروج سریع و یکجانبه آمریکا از افغانستان در سایه تحولات ژئوپلوتیک جهان باعث شده که این کشورهای عرب نگران امنیت خود شوند زیرا تاکنون دل به تامین امنیت از جانب آمریکا با حضور نظامی اش داشته اند اما اینگونه که به نظر می رسد واشنگتن درحال بازنگری در حضور خود در منطقه خلیج فارس در راستای تمرکز راهبردی روی چین و روسیه و مقابله با آنها است زیرا مقامات آمریکایی به خوبی درک کرده اند که اگر همین روند ادامه پیدا کند، در طول دهه های آینده چین به قدرت اول جهان تبدیل خواهد شد و ستاره ابر قدرتی آمریکا اندک اندک افول خواهد کرد.

در همین راستا نیز آمریکا در تلاش برای سامان دادن به حضور جهانی خود برای مقابله با چین است. خروج از افغانستان نیز در راستای همین هدف صورت گرفته است تا با بی ثباتی در این کشور به نوعی محیط پیرامونی و همسایگان این کشور را تحت تاثیر قرار دهد و یک کانون ناآرامی ایجاد کند تا روی چین و روسیه و ایران تاثیر بگذارد.

با در نظر گرفتن این وضعیت، آمریکا وزیران خارجه و دفاع خود را رهسپار خلیج فارس کرد تا با برخی حکام عرب این منطقه دیدار کرده و تلاش کنند تا بحران بی اعتمادی ایجاد شده نسبت به واشنگتن را حل کنند و به آنها متذکر شوند که نباید به این دلیل در نگاه راهبردی خود تغییر ایجاد کرده و به سمت روسیه و در وهله بعدی چین برای ایجاد بالانس در روابط گرایش پیدا کنند.

این درحالی است که حتی هم پیمان سنتی و قوی آمریکا و برخی کشورهای اروپایی نیز بعد از خروج یکجانبه آمریکا از افغانستان گفته اند که باید راه خود را از واشنگتن جدا کرده و خود به یک قدرت نظامی تبدیل شوند زیرا بحران بی اعتمادی دامن آنها را نیز گرفته است.

اما همزمان برخی از تحلیلگران عرب نیز با نگاهی خوشبینانه معتقدند که خروج آمریکا از افغانستان باعث تقویت حضور آمریکا  در کشورهای عرب حوزه خلیج فارس خواهد شد زیرا با توجه به ناتوانی آمریکا در دسترسی به افغانستان برای مقابله با چالش ها و تهدیدهای امنیتی آینده، پایگاههای آمریکایی در این کشورهای عرب با توجه به نزدیکی به افغانستان نقش مهمی خواهند داشت.

به عقیده تحلیلگران سیاسی، گفت وگو با گروه طالبان نیز از دیگر محورهای پشت پرده سفر وزیران خارجه و دفاع آمریکا به منطقه بوده است. سادگی است اگر تصور شود که خروج آمریکا از افغانستان بدون هماهنگی با طالبان بوده است؛ بویژه که آنها قبلا توافقنامه دوحه را با طالبان امضا کردند.

نشانه های این رایزنی پشت پرده را نیز می توان در صحبت های بلینکن در کنفرانس مطبوعاتی خود در دوحه دید زیرا در آنجا گفت که در ساعات اخیر با طالبان تماس داشته است. این درحالی است که شماری از سران طالبان همچنان در قطر به سرمی برند و حتی آمریکا فعالیت دیپلماتیک خود را از کابل به دوحه منتقل کرده است.

این تحلیلگران تاکید می کنند که نشانه های توافق آمریکایی ها و طالبان را می توان در موضعگیری های اخیر دوطرف درباره خارج کردن اسامی شماری از سران طالبان از فهرست سیاه تروریسم آمریکا شاهد بود زیرا درحالی که آمریکا اسامی آنها را که برخی در دولت طالبان پست هم گرفته اند، از لیست خارج نکرده است اما طالبان تاکید کرده که براساس قول و قرار قبلی قرار بوده که آمریکا اسامی آنها را از لیست خارج کند و ممکن است واشنگتن از این امر به عنوان اهرمی برای فشار آوردن به طالبان استفاده کند.

باز شدن زخمی کهنه

اما همزمان خروج یکجانبه نظامی آمریکا از افغانستان برای ریاض که خود را بزرگترین هم پیمان آمریکا در منطقه می داند، گران آمده است و سفر وزیران خارجه و دفاع آمریکا به منطقه خلیج فارس همزمان باعث شد که زخم کهنه روابط بین قطر و عربستان بار دیگر سر باز کند.

قطر در طول سالهای اخیر بویژه در روند مذاکرات طالبان و آمریکایی ها و نیز طالبان و دولت افغانستان نقش آفرینی زیادی در پرونده افغانستان داشته است و بعد از کنترل طالبان بر کابل نیز به همراه هم پیمانش ترکیه و همسو با نگاه پاکستان به افغانستان برای ترغیب جامعه بین المللی به تعامل با طالبان و تلاش برای تغییر رویکرد طالبان برای ایجاد یک دولت فراگیر در افغانستان وارد عمل شده است.

دوحه همچنین در جریان تخلیه نیروهای آمریکایی و اتباع خارجی و پناهندگان افغانستانی از کابل در طول هفته های اخیر و سپس ارسال کمک های انسانی وارد عمل شد و به عقیده تحلیلگران، خروج یکجانبه آمریکا از افغانستان و آغاز سفر وزیران خارجه و دفاع آمریکا به منطقه از دوحه و تاکید چند باره آنها بر نقش پررنگ قطر و ستایش فراوان از این کشور و نقش آن در برقراری امنیت و ثبات در منطقه و تاکیدهای مکرر بر عمق روابط واشنگتن با دوحه باعث نارضایتی سران سعودی شده است زیرا از یک سو بحران بی اعتمادی به آمریکا را در بین آنها ایجاد کرد و از سوی دیگر نقش ریاض را در تحولات منطقه به حاشیه رانده است و به نوعی زخم کهنه اختلافات عربستان و قطر را در ارتباط با سیاست های منطقه ای در سایه حمایت دوحه از جریان های اسلامگرا در منطقه افزایش داده است.

خارج کردن سامانه موشک های دفاعی پاتریوت از عربستان هم به دلخوری ریاض از واشنگتن دامن زده است .

به باور تحلیلگران، لغو سفر از پیش تعیین شده وزیر دفاع آمریکا به ریاض نیز جلوه همین اختلاف ریاض با آمریکا و بی اعتمادی به واشنگتن در پی خروج یکجانبه از افغانستان و نیز پر رنگ کردن نقش قطر از جانب مقامات آمریکایی و به حاشیه راندن نقش ریاض بوده است؛ هرچند که کاخ سفید علت لغو این سفر را مشکل در برنامه کاری آستین اعلام و بدون تعیین زمان خاصی، ابراز امیدواری کرد که سفر در سریعترین زمان ممکن انجام شود.

310 310