سید ابراهیم علیزاده: سرپرست چند ماهه وزارت بازرگانی در سال 68 که بعد از آن در نیمه دوم دهه 70 و اوایل دهه 80 ، هشت سالی رییس مرکز توسعه صادرات (سازمان توسعه تجارت فعلی) بوده، این روزها یک فعال بخش خصوصی محسوب می شود که در پی پوشیدن قبای هیات رییسه اتاق بازرگانی ایران است. مجتبی خسروتاج که در آستانه ششمین دهه زندگی اش قرار دارد چند سالیست در مورد موضوعات اقتصادی نظری نمی دهد و شاید این گفت وگو جزو اولین گفت وگوهایش درباره یکی از موضوعات مهم اقتصادی باشد. وی در شرایطی که نرخ دلار به صورت رسمی به هزار و 170 تومان رسیده از تاثیر نوسانات نرخ ارز بر صادرات کشور سخن می گوید. خسروتاج در گفت وگو با خبرآنلاین افزایش 10 درصدی نرخ دلار را این گونه ارزیابی می کند که این اقدام حتما اثرات تورمی دارد؛ آن هم برای کشوری که اکنون در پروسه حذف یارانه هاست و اجرای این طرح خودش یک مقداری اثرات تورمی دارد. به زعم او، صادرکنندگان همواره خواهان اصلاح نرخ ارز به صورت تدریجی بوده اند اما این افزایش یکباره نرخ دلار هزینه تولید را بالا می برد و صادرکنندگان باز هم برای سه یا چهار ماه دیگر این مشکل را دارند که آثار تورمی در نرخ ارز دیده نشده است. این عضو اتاق بازرگانی تهران تصریح می کند: «باید واقعا دید نگاه پشت سر کاهش نرخ پول کشور دقیقا چه بوده است؟ آیا دولتمردان دنبال این بودند که کمبود منابع ریالی خود را از این طریق جبران کنند یا دلیل اصلی برای ایجاد تعادل عرضه و تقاضا در بازار بوده است؟ به هر حال علتش هرچه که بوده، بی بر و برگرد آثار تورمی این قضیه بسیار شدید خواهد بود.» متن کامل این گفت وگو را می خوانید:
به تازگی نرخ رسمی دلار تا هزار و 170 تومان افزایش یافته است. فکر می کنید این افزایش نرخ دلار چه تبعاتی برای صادرات کشور می تواند داشته باشد؟
در چند سال گذشته به خصوص زمانی که محدودیت های بانکی با کشورهای خارجی مطرح بود، صادرکنندگان عملا مجبور بودند ارز لازم خود را از شبکه غیررسمی به داخل منتقل و از طریق صرافی ها عمل کنند. بدین ترتیب صادرکنندگان عملا با همان نرخ آزاد صرافی ها ارز خود را تبدیل به ریال می کردند که این کار پرریسک هزینه ای برای آن ها داشت. چون به هر حال شبکه بانکی خیلی مطمئن تر است اما وقتی شما از شبکه بانکی نتوانید استفاده کنید و مجبور باشید به صورت غیررسمی عمل کنید، این کار را انجام خواهید داد. وقتی هم که به صورت غیررسمی عمل کنید این اقدام یک ریسکی دارد و هزینه ای را به صادرکنندگان متحمل می کند. به هر ترتیب ارز صادراتی صادرکنندگان کشور ما، ارز رسمی بانک مرکزی نبود. در واقع صادرکنندگان ارز خود را می گرفتند و از طریق صرافی ها به داخل منتقل می کردند و معادل ریالی آن را در داخل می گرفتند که البته صادرکنندگان معتقد بودند و هستند که حتی همان نرخ غیررسمی هم باید در شبکه بانکی رسمیت پیدا کند تا بتوانند هزینه های سر راه صادرات را به نوعی جبران کنند.
اما آن چه که به نظر من اکنون با این شناور کردن نرخ ارز مطرح است، این که یک وقتی هست که ما با یک مکانیزیم تدریجی فرض کنید مثلا ماهانه یک درصد یا دو درصد نرخ ارز را شناور می کنیم و یا یک وقتی هست که ما یکباره ارزش پول ملی را 10 درصد کاهش می دهیم که در حالت دومی این کار حتما اثرات تورمی دارد. آن هم برای کشوری که اکنون در پروسه حذف یارانه هاست و اجرای این طرح خودش یک مقداری اثرات تورمی دارد. آن وقت در این شرایط یکباره ما حداقل 10 درصد نرخ رسمی پول کشور را کاهش بدهیم، این اقدام می تواند اثرات تورمی را شدیدتر کند.
باید واقعا دید نگاه پشت سر کاهش نرخ پول کشور دقیقا چه بوده است؟ آیا دولتمردان دنبال این بودند که کمبود منابع ریالی خود را از این طریق جبران کنند یا دلیل اصلی برای ایجاد تعادل عرضه و تقاضا در بازار بوده است؟ به هر حال علتش هرچه که بوده، بی بر و برگرد آثار تورمی این قضیه بسیار شدید خواهد بود.
شما با این سخنانتان که نمی خواهید بگویید طرفدار آن دیدگاهی هستید که می گوید با کاهش نرخ دلار از بخش تولید و صنعت حمایت شود؟
ما باید مشکلات واحدهای صنعتی را بدانیم، آن ها مواد اولیه نیاز دارند. باید دقت کنیم که تصمیمات اقتصادی و پولی ما هزینه مواد اولیه و نهاده های تولیدی را بالا نبرد. چون یک دور تورمی است و از این طرف که قیمت بالا رود از آن طرف هم اثر می گذارد و قیمت تمام شده افزایش می یابد. در بحث صادرات هم همواره بحث صادرکنندگان این بود که به اندازه اثرات تورمی، نرخ ارز را اصلاح کنیم. این پروسه مدتهاست که قفل است و پس از مدت ها حالا یکباره می خواهد عمل شود که یک سری آثار زیان بار و منفی شدیدی دارد. یعنی اگر ما به تدریج اثرات تورم را در نرخ ارز اعمال می کردیم و نمی گذاشتیم این گونه جمع شود و جمع شود و یک دفعه بعد از چند سال عمل شود، آن وقت این اندازه نگران آثار تورمی آن نبودیم. صادرکنندگان همواره بحث شان این بوده که متناسب با هزینه های تولید و صادرات، نرخ ارز اصلاح شود اما این در یک پروسه منطقی و تدریجی باید باشد. این روش فعلی برای افزایش قیمت ها، آثار بسیار بسیار زیان باری دارد.
پس با توجه به سخنان شما و این روند نرخ ارز که اکنون به حدود هزار و 200 تومان رسیده است، باید منتظر آثار شدید تورم در آینده باشیم؟
این 100 درصد آثار تورمی دارد و هزینه تولید را بالا می برد و صادرکنندگان باز هم برای سه یا چهار ماه دیگر این مشکل را دارند که مجددا می گویند آثار تورمی در نرخ ارز دیده نشده است. یعنی پروسه ای که همین طوری به صورت دور تسلسل ادامه پیدا خواهد کرد.
در این شرایط راهکاری که شما پیشنهاد می کنید چیست؟
راهکار این است که باید توجه کرد سبد حمایت از صادرات، یک سبد فقط نرخ ارز نیست. اگر شما به همه سیاست هایی که سازمان توسعه تجارت از گذشته بعضا به آن عمل کرده توجه کنید می بینید که در سبد حمایت از صادرات، یک سبدی از انواع و اقسام تشویق ها بوده که این تشویق ها هم می تواند مادی و هم معنوی باشد تا صادرکننده ما در بازارهای جهانی بتواند حضور پیدا کند. اگر فقط فکر کنیم با موضوع نرخ ارز می توانیم از صادرات حمایت کنیم این اشتباه است. متاسفانه چون به موقع عمل نشده این جمع شده است و امروز یکباره 10 درصد ارزش پول ملی کاهش می یابد. شما کدام کشور را می شناسید که یک باره 10 درصد ارزش پول ملی آن کاهش یافته باشد؟
/3131
نظر شما