اعظم محبی: آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در حالی ارائه شد که موضع جدیدی از این سازمان ارائه نمی‌کرد و مانند گزارش‌های پیشین به همکاری ایران با بازرسان آژانس و فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای ایران تأکید داشت، در حالی که حاوی مواردی دوپهلو نیز بود.
نکته دیگر این گزارش‌ها این بود که که مواضع غربی‌ها نیز درخصوص پرونده هسته‌ای ایران تغییر نکرده است و همچنان بر موارد دوپهلو و منفی گزارش‌های آژانس تأکید دارند و موارد مثبت را نادیده می‌گیرند. در این میان به نظر می‌رسد با گذشت زمان هیچ تغییری در مواضع کشورهای غربی، ایران و آژانس صورت نگرفته است و بیم آن می‌رود که در آینده نیز تغییری حاصل نشود.
اکنون ادامه مذاکرات هسته‌ای در یک دایره با مشوق‌های اقتصادی اروپا، پیش‌شرط و مهلت زمانی کشورهای 1+5 به ایران قرار گرفته است که خروج از این وضعیت سیاست هوشمند و حساب‌شده‌تری را از سوی دستگاه دیپلماسی کشورمان می‌طلبد.
علیرضا داوری کارشناس انرژی هسته‌ای و مسائل استراتژیک معتقد است خروج از این وضعیت صرفاً با تلاش برای بازگشت به مذاکره در شرایط برابر امکان‌پذیر است. گفت‌وگوی وی را با «خبر» می‌خوانید:
گزارش اخیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را چطور ارزیابی می‌کنید با توجه به اینکه مانند گزارش‌های پیشین از یک سو به صلح‌آمیز بودن فناوری هسته‌ای ایران تأکید دارد و از سوی دیگر حاوی مواردی دوپهلو است؟
همکاری ایران با آژانس بسیار مثبت و کارآمد بود و جایی را برای ارائه گزارش علیه ایران بازنمی‌گذاشت، بنابراین در گزارش اخیر البرادعی در چندین موارد به همکاری ایران با بازرسان آژانس و صلح‌آمیز بودن فناوری هسته‌ای ایران اشاره شده است. البته موارد دوپهلو هم در این گزارش دیده می‌شود که به نظر می‌رسد البرادعی به عنوان دبیرکل یک سازمان بین‌المللی سعی داشته است همه کشورها را از خود راضی نگه دارد.
اما کشورهای اروپایی به خصوص آلمان و فرانسه بیشتر به این نکات منفی و دوپهلو توجه دارند و در موضع‌گیری‌های خود این موارد را مدنظر قرار داده‌اند.
تمام تلاش آمریکا و غربی‌ها این بود که فضای بین‌المللی را علیه ایران ایجاد کنند و گزارش البرادعی را هم به سمت مواضع خود بکشند اما اکنون این اتفاق نیفتاد و با سیاست‌های سنجیده دستگاه دیپلماسی ایران که از سیاست صبر و دیپلماسی زمان بهره گرفت، توانست بازی را به نفع ایران رقم بزند و اکنون تبلیغات منفی اروپاییها به خاطر این است که مقابل افکار عمومی کشور خودشان شکست را نپذیرند و خود را پیروز میدان نشان دهند و اما گزارش البرادعی نشان داد اروپاییها باید مواضع خود را در قبال ایران تغییر دهند و با رفع سوءتفاهمات در مسئله فناوری هسته‌ای ایران پای میز مذاکره بنشینند.
در چند روز اخیر که گزارش آژانس ارائه شده است کشورهای اروپایی درصدد هستند روسیه و چین را هم در تشدید تحریم‌ها علیه ایران با خود همراه کنند. با این شرایط می‌توان به رفع سوءتفاهمات از سوی غرب امیدوار بود؟
هرچند که کشورهای غربی تلاش خود را برای همراه کردن روسیه و چین برای افزایش تحریم‌ها می‌کنند اما به نظر نمی‌رسد به زودی اجماعی میان کشورهای عضو دائمی شورای امنیت در خصوص ایران صورت بگیرد. چرا که عرصه دیپلماتیک چین و روسیه مانند کشورهای اروپایی نیست. کشورهای اروپایی حصار حکومت امنیتی برای آمریکا محسوب می‌شوند و به عنوان یک دالان امنیتی برای اروپا هستند بنابراین از اکثر سیاست‌های آن حمایت می‌کنند اما چین و روسیه در این زمینه نقطه مقابل اروپاییها هستند. ضمن اینکه این دو کشور ارتباطات اقتصادی خوبی با ایران دارند.
اما این دو کشور هیچ‌کدام از قطعنامه‌های تحریم علیه ایران را در شورای امنیت وتو نکرده‌اند و در نهایت قطعنامه‌ها را امضا می‌کردند.
ببینید، وقتی یک بیانیه یا قطعنامه‌ای بدون پیش‌شرط و تعدیل امضا شود، کارآمد است و وقتی یک قطعنامه تعدیل می‌شود، چندان کارساز و مؤثر نیست، با این حساب قطعنامه‌های تحریمی علیه ایران که توسط چین و روسیه تعدیل می‌شد، اهمیت و تأثیر خود را از دست می‌داد.
اما به هر حال تحریم‌ها علیه ایران اعمال شد.
درست است که تحریم‌ها علیه ایران اعمال شد اما تعدیل‌هایی که توسط چین و روسیه انجام گرفت هم مؤثر بود. مسلماً اگر این تعدیل‌ها نبود، تحریم‌های شدیدتری علیه ایران صورت می‌گرفت.
با توجه به ارائه گزارش اخیر آژانس، سرنوشت پرونده هسته‌ای ایران چه خواهد شد؟
به نظر می‌رسد نکته دیگری درخصوص مسئله هسته‌ای ایران وجود ندارد و آژانس تمام موارد و جوانب را بررسی کرده است. بنابراین به طور طبیعی باید آژانس پرونده هسته‌ای ایران را مختومه اعلام کند و براساس بند چهار منشور آژانس بین‌المللی اتمی، الان آژانس باید کشورهای عضو را مجاب کند تا ایران را به عنوان کشور دارای فناوری هسته‌ای بپذیرند و با آن همکاری کنند.
اما در حال حاضر وضعیت به این شکل پیش نمی‌رود و می‌بینیم که کشورهای 1+5، برای ادامه مذاکرات پیش‌شرط گذاشته‌اند و در حالی که دو طرف مذاکره به ادامه گفت‌وگو تأکید دارند اما برای شروع مذاکره مشوق‌های اقتصادی کشورهای 1+5 بسته پیشنهادی ایران و پیش‌شرط اروپاییها وجود دارد که به نظر مذاکره را با بن‌بست روبه‌رو کرده است.
پیش‌شرط اروپاییها مذاکره را سخت کرده است اما به هر حال راهی جز بازگشت به میز مذاکره در شرایط برابر وجود ندارد، چرا که برای خروج از بن‌بست هم باید طرح مشخصی ارائه شود که در چارچوب مذاکره امکان‌پذیر است. بنابراین به نظر می‌رسد دستگاه دیپلماسی ایران با حفظ مواضع قبلی خود بر ادامه مذاکرات در شرایط برابر تلاش کند.
هنوز مواضع غربی‌ها درخصوص پرونده هسته‌ای ایران تغییر نکرده است و همچنان بر موارد دوپهلو و منفی گزارش‌های آژانس تأکید دارند و موارد مثبت را نادیده می‌گیرند.
کد خبر 15989
نظر شما