مینا علی‌اسلام: ایران و ژاپن با درک زمینه‌های همکاری در بعد اقتصادی و سیاسی به این نتیجه رسیده‌اند که گستردگی و تنوع‌بخشی به زمینه‌های روابط دوجانبه دارای مزایای دوسویه و تأمین‌‌کننده منافع ملی و منطقه‌ای هر دو کشور خواهد بود.
اقدام برای تدوین نقشه راه روابط ایران و ژاپن از سوی دستگاه دیپلماسی ایران گامی در عملی ساختن عزم تهران برای ارتقای روابط سیاسی و تجاری و اقتصادی میان دو کشور خواهد بود و به نظر می‌رسد اهمیت تحقق این هدف امروز بیش از هر زمان دیگری برای تهران مشخص شده است. این در حالی است که برنامه هسته‌ای ایران زمینه همسویی هر چه بیشتر اروپا و آمریکا را فراهم ساخته است، زمینه‌های تشدید تحریم‌ها علیه ایران به ویژه در بخش انرژی فراهم شده و کانال‌های آمریکا برای فشار بر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد ایران به بحثی جنجالی تبدیل شده است.
ذکر موارد فوق از آن جهت است که روابط ایران و ژاپن به نوعی با این موارد امکان پیوند دارد؛ به موازات همسویی بیشتر اروپا و آمریکا، تقویت روابط ایران و ژاپن می‌تواند پیوندی میان دو کشور مهم شرقی محسوب شده و قدرت چانه‌زنی ایران را در صحنه بین‌المللی ارتقا دهد. همزمان با تلاش غرب برای تشدید تحریم‌ها و آغاز این سختگیری در بخش انرژی، ایران به عنوان سومین تأمین‌‌کننده نفت ژاپن می‌تواند با افزایش سطح صادرات خود به این کشور مانع تنگ‌تر شدن حلقه تحریم‌ها شده و از میزان فشارهای اقتصادی بر کشور بکاهد، اما یک بعد قابل توجه روابط تهران و ژاپن مربوط به زمینه‌های سیاسی همکاری‌های دوجانبه است.
اکنون ژاپن به واسطه قدرت اقتصادی خود، جایگاه مهمی در صحنه روابط دیپلماتیک، همکاری‌های بین‌المللی و نقش‌آفرینی در تحولات جهانی دارد و مقامات ارشد این کشور مناصب مهمی در سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی دارند. این نشان می‌دهد که برای تهران برخورداری از روابطی مثبت و حسنه با کشوری که مدیران و کارشناسانی صاحب نفوذ در عرصه بین‌المللی دارد، قابل توجه است، ضمن آن که در روابط ایران و آژانس نیز روابط مؤثر تهران - توکیو به طور قطع تأثیرگذار خواهد بود.
اکنون «ساسائه»، معاون وزیر خارجه ژاپن برای برگزاری نوزدهمین نشست سیاسی معاونین وزرای خارجه دو کشور و به منظور گفت‌وگو و تبادل‌نظر پیرامون مسائل دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی وارد تهران شده است.
بی تردید این سفر فرصت مناسبی برای تهران در پیگیری نقشه راهی است که گفته می‌شود با هدف گسترش مناسبات راهبردی تهران - توکیو طراحی و تدوین شده است. گفته می‌شود طی این سفر، معاون وزیر خارجه ژاپن به همراه همتای ایرانی خود درباره ابعاد مختلف روابط دوجانبه در زمینه‌های مختلف به بحث و بررسی می‌پردازند. ضمن آنکه طبق روال معمول دو طرف توانایی‌های خود را برای انجام همکاری‌های مشترک تشریح و درخصوص توانایی‌های یگدیگر جهت انجام همکاری‌های دوجانبه بحث و گفت‌وگو می‌کنند. بررسی مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی از جمله همکاری‌ها و هزینه‌هایی است که ایران برای تأمین صلح و امنیت منطقه متحمل شده است. آمادگی همکاری مشترک ایران با ژاپن در زمینه‌های مورد علاقه و در عراق، افغانستان، پاکستان و تأکید بر لزوم همکاری دو کشور درخصوص لبنان و فلسطین از موضوعاتی بوده که در روز اول این سفر میان طرف ایرانی و ژاپنی به بحث و بررسی گذاشته شده است.
روابط اقتصادی ایران و ژاپن
بعد غیر قابل انفکاک و چشم‌پوشی روابط تهران و توکیو، همکاری‌های اقتصادی و تجاری میان دو طرف است. در این زمینه همواره طرف ژاپنی به نفت و بازار ایران نیازمند بوده و ایران نیز ژاپن را بازاری عمده برای فروش نفت و تأمین کالاهای صنعتی و تکنولوژی قلمداد کرده است.
براساس آخرین اطلاعات، کل روابط دوجانبه تجاری در سال میلادی 2006 با 3/5 درصد افزیش نسبت به سال 2005 به 275/12 میلیارد دلار رسیده است. ایران در حال حاضر سومین کشور تأمین‌‌کننده نفت‌خام ژاپن به شمار می‌رود و طی سال گذشته میلادی (2008) نیز حجم روابط دو کشور به بیش از 20 میلیارد دلار رسید. هم‌اکنون نیز 38 شرکت و بانک ژاپنی در ایران نمایندگی دارند و گفته می‌شود اجرای پروژه‌هایی که این شرکتها در صنعت نفت و گاز و پتروشیمی در ایران عهده‌دار بوده‌اند با موفقیت همراه است. با این تفاسیر به نظر می‌رسد که برای تهران استمرار و تقویت رابطه با توکیو ضروری بوده و شرایط فعلی ایران در عرصه بین‌المللی به واسطه فعالیت‌های هسته‌ای و احتمال شدت‌گیری تحریم‌ها بر اهمیت و ضرورت تقویت روابط دو جانبه افزوده است.
در این راستا تدوین و طراحی نقشه راه که سطح روابط دو کشور را از حد معمول و عادی به سطح راهبری و شاید استراتژیک تبدیل می‌کند، ضمن تقویت روابط دو جانبه، می‌تواند موجب افزایش قدرت چانه‌زنی ایران در صحنه جهانی نیز شود. حال باید دید نقشه راه روابط ایران و ژاپن چه چشم‌اندازی به آینده روابط سیاسی و اقتصادی دو کشور می‌دهد و عکس‌العمل کشورهای قدرتمند جهان که روابطی مستحکم با ژاپن دارند، در برابر این چشم‌انداز چه خواهد بود.
نظر شما