این فراورده‌های لبنی علاوه بر ارزش غذایی بالا برای ایجاد طعم، رنگ و عطر دلنشین در غذاهای مختلف ایرانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. از آنجا که کلسیم موجود در کشک به استحکام استخوان‌ها کمک کرده و پروتئین موجود در ساختار آن به افزایش قوای بدن کمک می‌کند، توصیه می‌شود مصرف کشک در برنامه غذایی کودکان و نوجوانان در حال رشد، ورزشکاران، سالمندان و مادران باردار و شیرده گنجانده شود.
کشک‌ها در انواع مختلفی به تولید می‌رسند و ممکن است شیوه تولید و شکل ظاهری آن‌ها تفاوت‌هایی با هم داشته باشد. این محصول یکی از فراورده‌های ایرانی است که تولید آن در ایران قدمت طولانی دارد. در ادامه این مقاله انواع کشک‌های ایرانی را معرفی می‌نماییم. اما پیش از آن بهتر است چندی از توصیه‌های بهداشتی در هنگام تهیه کشک را مرور کنیم.
نکات مهم خرید کشک
· در هنگام خرید کشک به میزان نمک موجود در این فراورده توجه نمایید، زیرا مقادیر نمک بالا برای افراد مبتلا به فشار خون مناسب نبوده و سلامت آن‌ها را با مخاطره مواجه می‌کند.
· کشک‌هایی را برای مصرف انتخاب کنید که پاستوریزه و فراوری شده هستند، توسط شرکت‌های معتبر به تولید رسیده‌اند و برچسب تاییدیه سلامت وزارت بهداشت بر روی بسته بندی آن‌ها وجود دارد.
· کشک‌های باز و فله‌ای امکان نفوذ میکروب‌ها، باکتری‌ها و عوامل بیماری زا را افزایش می‌دهند. از این رو بهتر است از خرید کشک‌های باز اجتناب کنید و در صورت خرید، کشک را پیش از مصرف، به مدت ۱۰ تا ۲۰ دقیقه بجوشانید تا میکروب‌های احتمالی از بین بروند و محصول آماده خوردن شود. همچنین توجه داشته باشید که کشک‌های باز باید در مدت زمان کوتاهی مصرف شوند؛ چراکه ماندگاری کشک‌های پاستوریزه را ندارند و روند فاسد شدن آن‌ها سریعتر اتفاق می‌افتد.
· کشک را پس از تهیه در مکانی خشک و خنک، به دور از گرما و تابش مستقیم نور نگهداری کنید و چنانچه درب آن را باز کرده‌اید، آن را داخل فضای یخچال قرار دهید تا گرما سبب ترشیدگی و فساد آن نشود.
· در هنگام خرید کشک اطمینان حاصل کنید که محصول در داخل یخچال نگهداری شده و فاسد نشده است.
انواع کشک کدام‌اند؟
بهترین انواع کشک به شرح زیر هستند:
کشک مایع یا پاستوریزه
کشک‌هایی که روند پاستوریزاسیون را طی کرده و حالت مایع دارند، پروتئین و مواد مغذی بیشتری را در خود جای داده و مقدار آب و رطوبت در آن‌ها بالاتر است. اگر کشک‌های مایع محلی و سنتی را مورد استفاده قرار می‌دهید، لازم است این فراورده را در مدت زمان کوتاهی مصرف کنید.
مایع بودن کشک باعث می‌شود میکروب و باکتری بیشتری به این فراورده جذب شده و فرایند فاسد شدن یا افت کیفیت آن با سرعت بیشتری اتفاق بیفتد. کشک‌های مایع سنتی که مدت زمان زیادی از تولید آن‌ها گذشته باشد مشکلاتی را برای سلامت مصرف کنندگان ایجاد خواهند کرد.
برای ماندگاری بیشتر این نوع کشک‌ها و افزایش میزان مواد مغذی در آن‌ها، از روش پاستوریزه کردن کشک‌های صنعتی استفاده می‌شود. کشک‌های پاستوریزه و فراوری شده بعد از پشت سر گذاشتن روند تولید و آزمایش‌های بهداشتی، داخل ظرف‌های مناسب بسته بندی می‌شوند تا از ورود هر گونه آلودگی به محتویات داخل ظرف ممانعت شود و تا قبل از باز شدن آن نیاز به جوشاندن ندارد.
کشک خشک
کشک خشک ساختاری پودر مانند دارد و برای تولید آن پس از کوبیدن و خرد کردن کشک جامد آن را الک می‌کنند تا کاملا به حالت پودری و یکدست در بیاید. تولید این کشک در نواحی جنوبی ایران مرسوم است و پیش از استفاده آن را مرطوب می‌کنند.
کشک زرد
تولید این کشک معمولا در استان خراسان جنوبی انجام می‌شود. کشک زرد، پودری زرد رنگ است و در فرایند تولید آن از زردچوبه برای تغییر رنگ استفاده می‌شود. ماده اولیه تولید کشک زرد شیر یا ماست گوسفندی محلی است که پس از جوشاندن و تغلیظ حالتی خمیری گرفته و تحت تاثیر زردچوبه به رنگ زرد در می‌آید.
کله جوش و حریره جزء غذاهای خوش طعمی هستند که به واسطه کشک زرد تهیه می‌شوند. اهالی خراسان کشک زرد را تهیه کرده و آن را برای فصل‌های سرد ذخیره می‌کنند. کشک زرد که با نام‌های "کشک خواف" و "کشک زرد زابلی" نیز شناخته می‌شود از پرخاصیت‌ترین و خوش طعم‌ترین انواع کشک است.
کشک خاکستری
کشک خاکستری نیز در استان خراسان جنوبی به تولید می رسد و به آن کشک دیگ چدنی نیز می‌گویند. این کشک از مشتقات لبنی خوش طعم و مفیدی است که در ترکیبات غذایی بسیاری از خوراک‌های مردم این استان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
برای تهیه کشک خاکستری، دوغ را داخل دیگی چدنی جوشانده و به تغلیظ در می‌آورند و از همین رو نام "کشک دیگ چدنی" نیز برای این محصول در نظر گرفته شده است. این نوع کشک مزه، عطر و رنگ جذاب و دلنشینی را به غذاهای محلی و غیر محلی می‌دهند و سرشار از عناصر مغذی و مواد مفید می‌باشد.
کشک لور
این نوع کشک به طور معمول در نواحی جنوبی ایران تهیه شده و همراه با غذاهای مختلف و خرما به مصرف می‌رسد. کشک لور کم چرب، کم نمک و سرشار از مواد مغذی است و از این رو می‌توان این نوع فراورده را به عنوان ماده‌ای سالم و رژیمی در برنامه غذایی گنجاند.
کشک لور مناسب‌ترین فراورده لبنی برای افراد دارای اضافه وزن یا مبتلایان به فشار خون بالا است و می‌تواند بدون اضافه کردن چربی، قند و نمک به بدن، کلسیم، پروتئین و فسفر کافی را به سلول‌ها انتقال دهد.
سویا کشک
این کشک که از فراورده‌های صنعتی نوین است، از پروتئین موجود در سویا تهیه شده و به مصرف می‌رسد. سویا سرشار از مواد مغذی است و تهیه کشک از این ماده فواید زیادی دارد و عناصر مفید را به بدن می‌رساند.
پروتئین موجود در سویا می‌تواند با افزایش میزان انرژی سبب سیر نگه داشتن فرد در مدت زمان طولانی شده و به پیشگیری از بروز سرطان کمک کند. سویا کشک را می‌توان برای تهیه انواع غذاهایی که با کشک معمولی تهیه می‌شوند مورد استفاده قرار داد.
نتیجه گیری
کشک از مهم‌ترین فراورده‌های لبنی است که مصرف آن در حفظ سلامت و دریافت مواد مغذی موثر است. انواع مختلف کشک به شیوه‌های گوناگون به تولید رسیده و در پخت انواع غذا به کار می‌روند. البته باید توجه داشت که صرف نظر از خواص و طعم بی‌نظیر کشک‌های محلی و سنتی، کشک‌های پاستوریزه به سبب انجام عملیات فراوری بهداشتی‌تر بوده و برای مصرف در دوره طولانی مناسب‌تر هستند.
پروتئین و کلسیم موجود در کشک به استحکام استخوان‌ها، جلوگیری از پوکی استخوان و حفظ قوای بدن کمک کرده و برای کاهش وزن و لاغری مفید هستند. خاصیت ضد عفونی کنندگی و تسکین عفونت نیز از دیگر خواص این فراورده لبنی مفید است. کشک‌هایی که در این مقاله معرفی شدند، هم به لحاظ ظاهری و هم از نظر طعم تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند. اما خواص آن‌ها با هم یکسان است و مصرف هر یک از آن‌ها به حفظ سلامت بدن کمک می‌کند.
کشک سمیه یکی از بهترین نمونه کشک‌های پاستوریزه و فراوری شده موجود در بازار است که در بسته بندی‌های شیشه‌ای و سطلی به فروش می‌رسد. البته باید توجه داشت که پس از باز شدن درب بسته بندی کشک‌های پاستوریزه نیز باید آن‌ها در محیط خشک و خنک یخچال نگهداری نمود.
نظر شما