دچار مفروضات اشتباه در مذاکرات شدیم/ برجام ارتباطی با مسائل پادمانی ندارد

ابوالفضل خدائی: روز دوشنبه ۲۱ شهریورماه بیست و یکم شهریورماه کلاب هاوس خبرآنلاین با موضوع "آخرین تحولات مذاکرات احیای برجام؛ امیدها و تردیدها" برگزار شد. در این نشست مجازی کارشناسانی چون، دیاکو حسینی، قاسم محبعلی، فرهاد کلینی، سهیل جمشیدپور، امیرپسنده پور، هادی اعلمی فریمان، روح الله جمعه ای به بحث و تبادل نظر در خصوص آینده توافق هسته ای پرداختند.

دیاکو حسینی در این نشست گفت: بخش عمده حوزه سیاستگذاری مربوط به مفروضات است. اگر در مسائل گوناگون و حوزه های متفاوت مفروضات درستی داشته باشیم در نتیجه اهداف درستی نیز خواهیم داشت و در نهایت روش های درست نیز اتخاذ خواهد شد. اما در صورت انتخاب مفروضات نادرست، اهداف نیز اشتباه خواهند بود و در نتیجه روش ها نیز اشتباه خواهد بود. مفروضات اشتباه نقش بسزایی در رویدادهای اخیر در خصوص مذاکرات وین داشته است. در حوزه استراتژیک و تاکتیکی مفروضات اشتباهی را داشتیم و در نتیجه اهداف و روش های اشتباه را در پیش گرفتیم. به لحاظ استراتژیک وقتی این درک وجود داشته باشد که طرف آمریکایی یعنی دولت بایدن نیاز به توافق دارد و در هر شرایطی آماده آن خواهد بود دقیقا یک مفروض اشتباه است که از یک شناخت پیشینی ریشه می گیرد.

بیشتر بخوانید:

تحریم‌ها طبقه متوسط را نابود کرد

وظیفه مدیرکل آژانس روشنگری است، نه دامن زدن به تبلیغات

لزومی ندارد که دولت نگران مطالبات تحقق نیافته در مذاکرات باشد

وی افزود: مفروض اشتباه دیگر این بود که غرب پس از تهاجم روسیه به خاک اوکراین به ایران نیاز بیشتری خواهد داشت و در این حالت آماده است تا امتیازات مورد نظر را به ایران اعطا کند و همچنین انعطاف بیشتری از خود نشان دهد.

حسینی با اشاره به اینکه در حوزه تاکتیکی نیز ایران دچار این اشتباهات شد گفت: برای مثال این مفهوم به وجود آمد که ایران می تواند آمریکا را مجاب به لغو تحریم های سپاه پاسداران کند. در خصوص مسائل آژانس و پادمانی نیز به همین گونه است که انتظار می رفت با توجه به نزدیک بودن زمستان سخت و جنگ اوکراین غرب با ایران کنار بیاید.

وی تصریح کرد: قطعا در این مسیر طرف های اروپایی و آمریکایی نیز اشتباهاتی داشته اند اما این وظیفه ایران نیست که این اشتباهات را یادآوری کند. چرا که این وظیفه کارشناسان و سیاستمداران اروپایی است که رهبران خود را متوجه خطاها کنند. ما باید به طرف ایرانی اشتباهات را یادآوری کنیم. ایران موضوعی را برای حل و فصل در پایان مذاکرات مطرح کرده است زبان حقوقی آن در این حوزه کوتاه است. نظر ایران در این حیطه براساس یک بافت سیاسی در موضوعی چون خروج ایالات متحده آمریکا از توافق هسته ای و تلاش های رژیم صهیونیستی برای نابودی توافق شکل گرفته است. اما نکته اینجاست که درخواست ایران استدلال سیاسی دارد اما به لحاظ حقوقی خریدار ندارد. از طرفی وقتی که می دانیم طرف مقابل آماده "بازی شماتت" است نباید موضوعی را برای مرحله آخر نگه داریم که در آن به لحاظ حقوقی زبان ایران کوتاه است. این یک اشتباه تاکتیکی بوده که از یک فرض اشتباه نیز گرفته شده است در نتیجه به جایی نخواهد رسید.

این کارشناس سیاست خارجی با اشاره به اینکه ایران همواره از مفروضات اشتباه در حوزه کلان و استراتژیک موضوع و حوزه تاکتیکی ضربه خورده است گفت: این مساله نشان دهنده آن است که مسئولان مذاکرات ظاهرا شناخت جامعه و کافی از محیط عملیاتی مذاکرات و همچنین فضای سیاسی بین المللی ندارند و یا اینکه گرفتار مفروضات اشتباه شده اند. اگر حتی زمستان سخت و کمبود انرژی نیز مطرح باشد وقتی طرف اروپایی چنین مواضعی را از سوی ایران می بیند قطعا در برابر امتیاز دادن مقاومت خواهد کرد. نتیجه چنین سیاست هایی نیز کاملا مشخص است که امروز مذاکرات فرسایشی شده و هزینه های سنگین ملی بابت به نتیجه نرسیدن آن متحمل می شویم. بنابراین نیاز است که این مفروضات مورد بازبینی و تجدیدنظر قرار گیرند در غیر اینصورت مذاکرات به نتیجه نخواهد رسید و فرصت ها یکی پس از دیگری از بین خواهند رفت و در نهایت مذاکرات به اهرم فشار علیه ایران تبدیل خواهد شد.

وی با اشاره به اینکه برجام هیچ ارتباط مستقیمی با مسائل پادمانی ندارد گفت: ایران می توانست ضمن رسیدن به توافق بر سر موضوعات مرتبط با برجام مسائل پادمانی را نیز بدون سر و صدا و هیاهو در قالب همکاری ها با آژانس حل و فصل کند.

وی اضافه کرد: همانطور که اشاره کردم و باز هم تاکید می کنم مشکل ما مفروضات اشتباه است و تنها مربوط به دولت فعلی نیست. افرادی همواره بوده اند که درک ایده آلیستی از فضای بین المللی داشتند و یا دسته ای دیگر که معتقد بودند حل و فصل مسائل به صرف گفتگو امکان پذیر است. نمی توان روابط بین ملت ها را بر پایه عدالت، انصاف، مرام و یا مسائل دیگر تلقی کرد. ما مجبور هستیم تا بدترین مفروضات و سناریوها را در نظر بگیریم؛ مساله ای که طرف مقابل نیز به آن پایبند است و بر مبنای آن رفتار می کنند.

وی در پایان گفت: در موضوع آژانس و مسائل مربوط به اورانیوم دیدیم که چه هیاهویی از سوی غربی ها انجام شد؛ چرا که آنها به حسن نیت ایران شک دارند. در طرف مقابل ایران نیز باید چنین فرض هایی می داشت و از مدت ها قبل آن را در نظر می گرفت. ما باید به این مساله واقف باشیم که طرف های غربی به دلیل الزام حقوقی به توافق پایبند نخواهند بود و هر کاری برای جلوگیری از منتفع شدن ایران از مزایای توافق انجام خواهند داد. صحبت بنده این است که نباید روابط را بر اساس هنجارها، ارزش های اخلاقی و غیره با کشورها قرار دهیم. مبنای ما باید بر اساس بدبینی نسبت به طرف مقابل باشد؛ همانطور که دیگران نسبت به ما چنین نگاهی دارند.

۳۱۱۳۱۱