پیامبر ما دشمن خود را دعا می‌کرد

مجموعه نه‌جلدی رمان «پیامبر» از آثار شاخص نقی سلیمانی است که با تصویرگری رضا مکتبی، تاکنون جوایز و عناوین متعددی از جشنواره‌های گوناگون از جمله لوح زرین و دیپلم افتخار کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، برگزیده جشنواره‌های قصه‌های قرآنی در بخش رمان نوجوان، کتاب سال جشنواره شهید حبیب غنی‌پور بابت تحقیق گسترده و پژوهش عمیق برای نگارش رمان، بهترین کتاب در جشنواره کتاب سال «سلام» بابت تحقیق جامع و پرداخت خوب و لطیف و تقدیرشده در سومین دوره جشنواره خاتم را به خود اختصاص داده است. او در گفتگو با خبرگزاری کتاب ایران نکات جالبی درباره زندگی پیامبر گفته که خلاصه‌ای از پاسخ‌های او را در ادامه می‌خوانید:

*شش کتاب درباره پیامبر نوشته‌ام که بعضی از آن‌ها برای نوجوانان و بعضی برای کودکان است. در ابتدا قصد داشتم فقط یک کتاب بنویسم، که حدود دو سالی پژوهش و نگارش آن طول کشید و آن داستان‌هایی از زندگی محمد (ص) و علی (ع) بود، که با نام «برادر» در انتشارات سروش چاپ شد. می‌دانید که حضرت محمد و امام علی یک نوع رابطه نزدیک خانوادگی آن هم به شکل معکوس دارند. به این شکل که ابتدا حضرت محمد در کودکی به میان خانواده حضرت علی می‌رود، و سپس علی به عنوان یک کودک به میان خانواده محمد می‌آید. البته کتاب «برادر» به شکل داستان‌های پیوسته است. این کتاب به این رابطه و داستان‌های آن می‌پردازد. کار روی این داستان‌ها باعث شد بسیار پژوهش و تحقیق کنم و متوجه شدم شخصیت پیامبر بسیار بسیار جذاب است و از نظر اجتماعی مهم است که همه ما شخصیت پیامبر را بشناسیم؛ چون دست کم از نظر اخلاقی، خیلی می‌تواند مؤثر باشد. مثلاً برخوردهای خشن طالبان را با مردم ببینید. چقدر ایجاد نفرت می‌کند؛ اما پیامبر ما بسیار نرم‌خو و نرم‌دل، و بسیار بسیار باگذشت بوده است. در قرآن آمده است که: «به سبب مِهری از خداست که این‌چنین نرم‌خو و مهربان هستی، اگر خشن و سنگدل بودی، همه از گرد تو پراکنده می‌شدند.» این در سوره آل عمران آیه ۱۵۹ است.

*پیامبر حتی برای دشمنی که دندانش را شکسته و صورتش را زخمی کرده است، دعا می‌کند. این اتفاق در جنگ اُحد برای پیامبر رخ می‌دهد. یکی از یاران از روی خشم و نفرت می‌گوید: دشمن را نفرین کن. باید بدانید یاران پیامبر واقعاً ایمان داشتند که اگر پیامبر نفرین کند بر دشمن عذاب فرود می‌آید؛ اما پیامبر ما، دشمن را دعا کرد، این تکان‌دهنده است؛ پیامبر گفت: خدایا آن‌ها متوجه نیستند؛ نمی‌دانند دارند چکار می‌کنند، آن‌ها را ببخش و هدایت‌شان کن.
پیامبر دوست داشتند همه مردم به «حقیقت»، ایمان بیاورند. یکی از دعاهای مهم پیامبر این است: «خدایا چیزها را همان‌گونه که هستند به ما بنما.» این دعا به نظر من خیلی پُر معنا است.

در واقع پیامبر به خاطر فرهنگ بَرتر بود که در آن زمان پیروز شد؛ نه به خاطر مقاومت و جهاد مسلحانه! البته جهاد و مقاومت و ایستادگی در برابر دشمنی که می‌خواهد ریشه شما را بکند و نابودتان کند، اهمیت زیادی دارد؛ اما پیامبر از راه دل‌ها نفوذ می‌کرد که صلح پایدار و دائمی به بار می‌آورد که آن هم به خاطر اخلاق کریمانه‌اش بوده است. پیامبر واقعاً شخصیت جذابی دارد. مثلاً پیامبر به این آیه حقیقتاً عمل می‌کرد که نتیجه آن این است که دشمن را به دوست تبدیل می‌کند: «نیکی و بدی برابر نیستند. همواره به نیکوترین وَجهی پاسخ ده، تا کسی که میان تو و او دشمنی است، دوست مهربان تو گردد.» این آیه ۳۴ سوره فصلت است.
پیامبر واقعاً شخصیت جذابی دارد. حتی سال‌های سال پس از پیامبر، شخصیت‌های بزرگی مثل مولانا، عاشقانه او را دوست دارند. مثلاً مولوی وقتی نام پیامبر را می‌شنید، بلند می‌شد و می‌ایستاد و با خواندن شعری، بر او درود می‌فرستاد. پیامبر محبوب‌ترین شخصیت است. دلیل مهم آن این است که به قول قرآن اخلاق بزرگ یا خُلق عظیم دارد.

*جالب‌ترین نکته این است که پیامبر ما می‌گوید: «مبعوث شدم که اخلاق را به کمال برسانم»؛ اما ما آن را جدی نمی‌گیریم؛ بیشترین مشکلات اخلاقی را داریم. یعنی در روش زندگی پیامبر ما، عشق و محبت به انسان‌ها، موج می‌زند، همین‌طور ادب، دوراندیشی، میانه‌روی، شجاعت، عدالت، بخشندگی، دلسوزی و شفقت، فروتنی و اُفتادگی، سادگی و ساده‌زیستی، صبر و بردباری، پاکدامنی، و گذشت. پیامبر بسیار باگذشت بوده است. نرم‌دلی، حسن‌نیت، صداقت، و وفاداری و نیز شوخ‌طبعی. در مورد همه این‌ها در رمان پیامبر و سیره او مطلب و واقعه وجود دارد. در مورد بخشندگی پیامبر، حضرت علی(ع) می‌گوید: اَبر پیشِ دستش، خشک می‌نمود.
خلاصه پیامبر مثل دریاست. هزاران مروارید می‌توان از این دریا صید کرد. به گمانم همین ویژگی‌ها و ویژگی‌هایی مثل این، باعث شد من رمان ۹ جلدی پیامبر را بنویسم که حدود ۱۲ سال پژوهش و نگارش آن طول کشید.

۶۵۶۵