احتمال کناره‌گیری سعد حریری از نخست‌وزیری

رضا رضایی

روزنامه‌های لبنانی روز چهارشنبه تقریباً به طور قاطع بر این باور بودند که این کشور در روزهای آتی شاهد تشکیل دولت نخواهد بود اما ممکن است شاهد یک بحران سیاسی تازه در نوع خود باشد که لبنان را با چالش‌های جدی مواجه خواهد ساخت.

خبرگزاری فرانسه با ارائه چنین تصویری از لبنان روزهای اخیر، می‌نویسد: «اعتراض گسترده مخالفان به نحوه ارائه لیست سی نفره وزرای تعیین شده از سوی حریری، می‌رود تا این کشور را درگیر اختلافات سیاسی تقریباً حل شده اخیر کند.»

بحرانی که حریری پس از 70 روز کش دادن تشکیل دولت به بیروت تحمیل کرده ناشی از توجه نکردن به خواسته‌های نمایندگان پارلمان و رهبران احزاب است. رهبران جریان مخالف از جمله میشل عون، سیدحسن نصرالله و نبیه بری به شدت از اینکه در تهیه این لیست با آنان مشورت نشده شگفت زده و ناراضی شده‌اند.

اعتراضات مخالفان به کابینه پیشنهادی حریری به قدری جدی است که ممکن است رئیس‌جمهور این کشور مجبور شود، لیست ارائه شده را رد کند و از امضای آن سرباز زند. در چنین شرایطی مشکلات نه تنها حل نخواهد شد بلکه به مرحله پیچیده تازه‌ای وارد می‌شود که یک احتمال آن استعفای حریری از ادامه فعالیت به عنوان نخست‌وزیر لبنان خواهد بود.

این احتمال با گزارشی که الجزیره از آخرین وضعیت سیاسی لبنان ارائه کرده به شدت قوت گرفته است. این شبکه روز چهارشنبه با اشاره به دیدار نمایندگان هشت مارس با رئیس‌جمهور به منظور بیان اعتراضات و دیدگاه‌هایشان درباره لیست ارائه شده از حریری از استعفای قریب الوقوع حریری از سمت نخست‌وزیری خبر داد.

برخی منابع خبری نزدیک به معارضین نیز روز سه شنبه احتمال داده بودند که اگر لیست پیشنهادی از سوی رئیس‌جمهور امضا نشود یا حریری باید خود استعفا دهدو یا رئیس‌جمهور موظف است او را برکنار کرده و شخص دیگری را برای تشکیل دولت منصوب کند. سعدالدین الحریری در صورت مخالفت میشل سلیمان رئیس‌جمهور لبنان با امضای دستور تأیید ترکیب کابینه پیشنهادی وی، از ادامه فعالیت انصراف خواهد داد.

در صورت کناره‌گیری حریری از ادامه فعالیت برای تشکیل دولت جدید، قانون اساسی لبنان تصریح می‌کند رئیس‌جمهور باید رایزنی‌های الزام‌آور جدیدی با نمایندگان پارلمان برای مامور کردن فرد جدیدی برای تشکیل دولت انجام دهد.

با این همه روزنامه الشرق‌الاوسط، بدون آنکه احتمال استعفای حریری را رد کند نوشت که او چون مکلف به تشکیل دولت جدید در این کشور بوده لیست وزرای خود را به رئیس‌جمهور داده و تا اینجا وظیفه قانونی خود را ادا کرده است و حالا در انتظار موافقت یا عدم موافقت «میشل سلیمان» با ترکیب وزرای پیشنهادی است.

گزارش الشرق‌الاوسط که به حریری و جناح 14 مارس نزدیک است فاقد شفافیت لازم در خصوص اعتراض معارضین هشت مارسی است و به گونه‌ای تنظیم شده که رئیس‌جمهور لبنان را از هم‌اکنون مسئول کنار رفتن حریری جلوه دهد. این در حالی‌است که گروه‌های مخالف لبنانی متشکل از جریان مسیحی وابسته به «میشل عون» و حزب‌الله مخالفت خود را با ترکیب پیشنهادی دولت جدید که از سوی حریری مطرح شده است، اعلام کرده‌اند.

مخالفت این گروه‌ها در حالی است که سعد حریری مدعی است در ارائه لیست وزرای پیشنهادی از بسیاری از خواسته‌های خود کوتاه آمده است.

شبکه تلویزیونی الجزیره اما در گزارش خود دلیل کناره‌گیری احتمالی حریری را پاسخ او به مخالفت قاطع معارضان با طرحش برای تشکیل دولت، خوانده است. در واقع آنچه که مشهود است و می‌توان در چارچوب انصاف از آن پرده برداشت این است که سعد حریری نتوانسته در خصوص طرح تشکیل دولت از زمان انتخابش به عنوان نخست‌وزیر تاکنون که بیش از 70 روز از آن می‌گذرد موفق شود و به توافق با معارضان دست یابد. کارشناسان زیادی بر این باورند که تشکیل هیچ دولتی نباید این همه مدت به دراز بکشد و این موضوع نشان‌دهنده این است که نگرانی‌ها درباره نخست‌وزیر شدن حریری به دلیل ناپختگی سیاسی‌اش بی‌راه نبوده است.

دیدار هیاتی از گروه‌های معارض شامل سلیمان الحاج حسین الخلیل معاون سیاسی سیدحسن نصرالله دبیر کل حزب‌الله لبنان، جبران باسیل وزیر ارتباطات و از اعضای جریان آزاد ملی به رهبری میشل عون، علی حسن خلیل معاون سیاسی نبیه بری رئیس پارلمان و از اعضای جنبش امل با میشل سلیمان رئیس‌جمهور لبنان و بیان دیدگاه‌ها واعتراضات مربوط به این فرایند نیز یکی از دلایلی است که احتمالاً سبب می‌شود حریری در تصمیم خود برای استعفا جدی‌تر شود.

گروه‌های معارض بعد از ارائه طرح تشکیل دولت از سوی سعد حریری، سلسله نشست‌هایی را با یکدیگر برگزار کرده و تصمیم به اعلام مخالفت با طرح تشکیل دولت و ابلاغ آن به میشل سلیمان گرفتند. با این همه میشل سلیمان از گروه‌های معارض خواسته است که پیشنهادات خود را در زمینه‌ تغییر طرح تشکیل دولت از سوی سعد حریری، اعلام کنند. سلیمان منتظر پاسخگویی گروه‌های معارض است به ویژه گروه میشل عون.

آخرین گزارش‌ها اما از موضع حریری تا عصر روز چهارشنبه این بوده است که نخست‌وزیر همچنان سکوت اختیار کرده و منتظر پاسخ رئیس‌جمهور است.