فرنوش صفوی‌فر: اما و اگرهای زیادی برای استفاده مکرر از رنگ مو در بین محققان وجود دارد؛ به ویژه برای آرایشگران که با این رنگ‌ها تماس بیشتری دارند. تازه‌ترین مطالعات نشان داده است احتمال ابتلای زنانی که به طور مرتب موهایشان را رنگ می‌کنند به سرطان لنفوما، بیشتر از سایر زنان است.
در مطالعه‌ای که توسط آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان فرانسه انجام شده و نتایج آن در کنفرانس بین‌المللی لنفومای بدخیم ارائه شده، مشخص شده که در بین 5 هزار داوطلب زن مورد مطالعه، کسانی که به‌طور مرتب موهایشان را رنگ می‌کنند، بیش از دیگران با خطر ابتلا به سرطان لنفوما روبه‌رو می‌شوند.
خطرناک یا ایمن؟
برخی کارشناسان تاکید می‌کنند که برخی عوامل سرطان‌زای موجود در رنگ‌ها، از دهه 1970 به بعد حذف شده است و تاکید می‌کنند بهتر است افرادی که پیش از این دوران مرتبا در معرض رنگ مو قرار داشتند، از جمله آرایشگران باسابقه، برای کنترل توده‌های احتمالی بدخیم، مراجعه کنند. برخی دیگر هم ادعا دارند که هنوز هیچ مطالعه قطعی در مورد احتمال تاثیر رنگ مو بر بروز سرطان انجام نشده و بر اساس مطالعات فعلی نمی‌توان در این مورد اظهارنظر نهایی کرد.
بر اساس آمارها تخمین رده می‌شود از هر 10 خانم، 7 نفر موهایشان را رنگ می‌کنند و کم نیستند آقایانی که در سال‌های اخیر، به این روش روی آورده‌اند. انجمن بین‌المللی مطالعات سرطان، در تازه‌ترین گزارش خود، در سال گذشته میلادی، اعلام کرد آرایشگران و افرادی که به طور مکرر با رنگ مو مواجهه دارند، «ممکن است» در معرض ابتلا به برخی انواع سرطان باشند. این گزارش، که مروری است بر مطالعات انجام‌شده در این باره، در شماره 26 مارس نشریه سرطان‌شناسی لانست، چاپ شد.
سابقه زنگ خطر
تاریخچه اعلام خطر رنگ مو در افزایش احتمال ابتلا به سرطان، در مجامع علمی، به سال 1993 برمی گردد. مطالعات اولیه از شیوع بالاتر برخی انواع سرطان‌ها در صنف آرایشگران و سلمانی‌ها خبر می‌داد. در این مطالعات فقط رنگ موها مورد توجه نبودند، بلکه انواع مواد و اسپری‌ها، مانند حالت‌دهنده‌ها، فیکس‌کننده‌ها و غیره، در مظان اتهام بودند؛ اتهام ایجاد انواع سرطان‌ها، مانند سرطان مثانه، که در صدر این فهرست قرار داشت، اما انواع دیگری همچون لوکمی، لنفوم هوچکین و غیرهوچکین، مولتیپل میلوما، سرطان سینه و ریه، سرطان دهان و نیز سرطان گردن رحم نیز در فهرست بیماری‌های احتمالی قرار داشتند. اما انجمن بین‌المللی مطالعات سرطان، از همان زمان نیز اعلام کرد که این مطالعات آن قدر گسترده و جامع نیستند که بتوان از آن نتیجه کاربردی‌ای استخراج کرد.
در مطالعات بعدی، روی حیوانات آزمایشگاهی، مشخص شد که تماس پوستی با انواع رنگ مو و مواد شیمیایی مورد استفاده توسط آرایشگران، باعث افزایش سطح خونی برخی مواد شیمیایی، در این حیوانات شده، اما باز هم محققان نتوانستند رابطه مشخص و روشنی بین این جذب پوستی و افزایش سطح خونی و بروز سرطان به دست بیاورند. با این حال، تا زمان انجام مطالعات کامل‌تر، این انجمن، که وظیفه طبقه‌بندی عوامل سرطان‌زا را بر عهده دارد، رنگ موها را جزء عوامل گروه A2، به معنای «احتمالا سرطان‌زا» طبقه‌بندی کرد و هنوز هم، باوجود پیشرفت مطالعات در این زمینه، در همین رده قرار دارد. (به جدول راهنما مراجعه کنید.)
کدام رنگ مو؟
رنگ موها، اصولا به 3 دسته تقسیم‌بندی می‌شوند: موقت، نیمه دائمی و دائمی. رنگ‌موهای موقت، سطح مو را رنگ می‌کنند و به بدنه مو (شفت) نفوذ نمی‌کنند. دوام این رنگ‌ها به اندازه حداکثر 1 یا 2 بار شستشوست. رنگ‌موهای نیمه‌دائمی، به بدنه موها نفوذ می‌کنند، اما واکنش شیمیایی در حین رنگ شدن موها اتفاق نمی‌افتد. رنگ حاصل از این نوع، بین 5 تا 10 بار شستشو دوام می‌آورد.
رنگ‌موهای دائمی، با انجام واکنش شیمیایی، رنگی دائمی پدید می‌آورند؛ رنگی که معمولا با شستشو از بین نمی‌رود. این رنگ‌ها، خود 2 نوع عمده هستند. نوع اکسیداتیو، که از ترکیبی به نام p-phenylenediamine به اضافه پراکسید هیدروژن تشکیل شده و نوع موسوم به پروگرسیو که از استات سرب یا سیترات بیسموت ساخته شده است. این مواد، با گوگرد موجود در موها واکنش شیمیایی انجام می‌دهند. در این رنگ موها همچنین نفتیلامین، ترکیبات آروماتیک (معطر)، فنیلن دیامین‌ها، تولوئن دیامین‌ها و غیره وجود دارد.
بیشتر توجه محققان سرطان‌شناسی، روی 2 دسته نیمه‌دائمی و دائمی، از نوع اول، یعنی نوع اکسیداتیو است. رنگ‌های تیره‌تر، مانند قهوه‌ای تیره و مشکی، حاوی درصد و غلظت بیشتری از این مواد فعال هستند، بنابراین این دسته از رنگ‌ها نیز، بیشتر محل توجه و تحقیق این محققان قرار می‌گیرند.
آلرژی، به علاوه سرطان
خطر ابتلا به سرطان در اثر استفاده از رنگ مو هنوز امر کاملا اثبات‌شده‌ای نیست، اما خطر بروز واکنش‌های آلرژیک به این مواد، کاملا شناخته‌شده است. تحریک‌پذیری پوستی و چشمی، از علائم این گونه واکنش‌هاست. ناراحتی چشمی در برخی موارد می‌تواند آن قدر شدید باشد که در بینایی فرد مشکل پیش آورد و حتی در موارد بسیار نادر، سبب نابینایی فرد شود. به همین دلیل کارشناسان توصیه می‌کنند هرگز از رنگ‌های شیمیایی برای رنگ کردن ابروها و مژه‌ها استفاده نشود.
احتیاط‌های ضروری
با توجه به همین مسائل و خطر پنهان موجود در این رنگ‌ها بود که سازمان غذا و داروی آمریکا در سال 1997، دستورالعمل احتیاطی را، شامل موارد زیر، منتشر کرد و رفرنس‌های جدید علمی هم همین توصیه‌ها را تایید کرده اند:
- 1. هرگز رنگ مو را، بیشتر از زمان تعیین‌شده، روی موهای خود نگه ندارید.
- 2. بعد از طی مدت مقرر، حتما پوست سرتان را به دقت با آب بشویید.
- 3. هنگام استفاده از رنگ مو، از دستکش استفاده کنید.
- 4. دستورالعمل روی بسته‌بندی رنگ مو را به دقت رعایت کنید.
- 5. از مخلوط کردن 2 نوع رنگ مو خودداری کنید؛ چرا که با این کار ممکن است واکنش شیمیایی اتفاق افتد و ماده خطرناک تازه‌ای پدید آید.
- 6. قبل از هر بار استفاده از یک نوع رنگ مو، حتما کمی از آن را روی پوست دست‌تان امتحان کنید و در صورت عدم بروز واکنش حساسیتی، مانند قرمزی و تحریک، آن را روی موها به کار ببرید.
- 7. ابروها و مژه‌های خود را با رنگ‌موهای شیمیایی رنگ نکنید.
- 8. سعی کنید کمتر موها را رنگ کنید و اصولا شروع رنگ کردن موها را تا حد امکان و زمانی که بالا رفتن سن، آنها را خاکستری کرده است، به تعویق بیندازید.
- 9. حنا، به عنوان یک رنگ طبیعی جایگزین بدون عارضه، برای رنگ کردن سالم موها، توصیه می‌شود. رنگ‌های حاوی استات سرب نیز بر انواع دیگر ترجیح دارند.
طبقه‌بندی عوامل سرطان‌زا، احتمال تاثیر بر ابتلا به سرطان، از گروه 1 به پایین، کمتر می‌شود. رنگ موها فعلا جزء گروه A2 قرار دارند.
| نوع عامل | معنای عامل |
| گروه 1 | سرطان‌زا برای انسان |
| گروه A2 | احتمالا سرطان‌زا برای انسان |
| گروهB2 | امکان سرطان‌زایی برای انسان وجود دارد |
| گروه 3 | به عنوان سرطان‌زا برای انسان طبقه‌بندی نشده |
| گروه 4 | احتمالا خاصیت سرطان‌زایی برای انسان ندارد |
منبع: پایگاه اینترنتی رسمی انجمن بین‌المللی مطالعات سرطان (www.cancer.org)
نظر شما