احتمال تعدیل گزارش گلدستون از سوی شورای حقوق بشر

جنگ غزه فصل نوینی از منازعات نظامی اسرائیل و فلسطینی‌ها را رقم زد. در این جنگ به رغم اینکه ماشین جنگی رژیم صهیونیستی به صورت تمام عیار وارد جنگ شد و با بایکوت خبری این حمله به سرکوب فلسطینی‌ها پرداخت، اما اعتراضات جهانی به مقاومت مردم فلسطین کمک کرد تا اسرائیل از این جنگ روی گرداند. بعد از جنگ 22 روزه، سازمان ملل متحد تحت فشار افکار عمومی جهانی گروه حقیقت‌یابی را به منطقه ارسال کرد و اکنون رئیس این کمیته از جنایت‌های جنگی اسرائیل در غزه خبر داده است. خبر این موضوع را در گفت‌و‌گو با حمید دهقانی پوده رئیس اداره خاورمیانه مرکز مطالعات سیاسی - بین‌المللی وزارت امور خارجه مورد بررسی قرار داده.

* برخی کارشناسان معتقدند گزارش آقای گلدستون رئیس گروه حقیقت‌یاب سازمان ملل متحد درباره غزه، به جهت محکوم کردن اقدامات اسرائیل از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. شما در این باره چه ارزیابی‌ای دارید؟

به نظر می‌رسد چند عامل باعث شد تا گروه حقیقت‌یاب حقایق جنگ غزه مجبور شود مقداری از جنایت‌های رژیم صهیونیستی در این جنگ را مورد توجه قرار دهد، حجم جنایت‌های اسرائیل و همچنین تبلیغاتی شدن ماجرا باعث شد که گروه‌های بین‌المللی نتوانند به راحتی از کنار این مسائل عبور کنند. در جنگ غزه به رغم اینکه رژیم صهیونیستی از حضور خبرنگاران ممانعت به عمل می‌آورد ولی برخی رسانه‌ها در طرف فلسطینی توانستند واقعیت‌های تلخ جنگ را منعکس کنند. ضمن اینکه در طول تاریخ فلسطین بارها مسئولان سازمان ملل متحد گروه‌های حقیقت‌یاب به سرزمین‌های اشغالی فرستاده‌اند و برخی از این گروه‌ها در گزارش خود جنایت‌های رژیم صهیونیستی را محکوم کرده‌اند. حتی در اوایل اشغال، میانجی سازمان ملل در قطعنامه 181 از آنجا که جنبه بی‌طرفی را اتخاذ کرده بود و بر نقض حقوق بشردوستانه از سوی اسرائیل صحه می‌گذاشت، مورد حمله اسرائیلی‌ها قرار گرفت و ترور شد، البته نبایستی فراموش کنیم که شاید سیاست‌های نوینی که باراک اوباما رئیس‌جمهوری آمریکا اتخاذ کرده است، موجب تغییر در رفتار سازمان ملل شده و افزایش فشارها از سوی این نهاد بین‌المللی به اسرائیل را موجب شده است.

* آیا گزارش گروه حقیقت‌یاب سازمان ملل‌متحد از سوی شورای حقوق بشر این نهاد منتشر خواهد شد؟

دو هفته پیش آقای گلدستون گزارشی را منتشر کرد که خلاصه و چارچوب اولیه از گزارش این گروه بود. انتشار هرگونه گزارش به لحاظ حقوقی وقتی اعتبار دارد که از سوی شورای حقوق بشر سازمان ملل بوده باشد. شورای حقوق بشر چنانچه این متن را منتشر کند ضمن تأثیر آن از حیث حقوقی نیز به متن اعتبار می‌بخشد.

*به نظر شما این متن از سوی شورای حقوق بشر تأیید می‌شود؟

شورای حقوق بشر در صورت اتخاذ موضع بی‌طرفی باید آن را  تأیید کند. اما ممکن است برخی اعمال‌نظرها مانع از انتشار کامل آن شود و برخی عناصر اساسی گزارش مورد  تجدیدنظر قرار گیرد.

*در این گزارش ‌ حماس به دلیل حمله به اسرائیل نیز محکوم شده است. شما در این باره چه نظری دارید؟

یک گزارشگر زمان ارائه گزارش به تمام جوانب امر توجه  می‌کند. این وظیفه حقوقدان و قاضی است که در مورد آن به قضاوت بنشیند. گزارشگر می‌گوید که در صفوف اسرائیلی‌ها هم  افرادی کشته شده‌اند. اما این امر به لحاظ حقوق بین‌‌الملل بشردوستانه نمی‌تواند منشاء محکومیت  فلسطینی‌ها باشد. نوار غزه توسط رژیم صهیونیستی تحت کنترل موثری از سوی دریا، زمین و هوا بوده است، در این شرایط فلسطینی‌ها برای دفاع از خود اقداماتی را انجام دادند. این اقدامات مشروع و دفاعی بود و در جهت رفع اشغال تلقی می‌شود. هرگونه محکومیت فلسطین به استناد دفاع مشروع پذیرفتنی است. از سوی دیگر هیچ‌گونه نسبتی بین مقاومت و حملات رژیم صهیونیستی  از دیدگاه بین‌المللی و به ویژه حقوق بین‌الملل بشردوستانه بالاخص بر مبنای کنوانسیون چهارم  ژنو پذیرفته شده نیست. لذا اعلام اینکه  در طرف اسرائیلی هم کشته‌هایی وجود دارد برای یک گزارشگر ممکن است قابل توجه باشد ولی برای یک قاضی بی‌طرف مستند حقوقی نیست.

*در صورت تأیید این گزارش از سوی شورای حقوق بشر، آیا امکان دارد موضوع به دیوان بین‌المللی لاهه ارجاع داده شود؟

رژیم صهیونیستی عضو دیوان بین‌المللی کیفری نیست  و در نتیجه رفتاری که این رژیم در سرزمین‌های اشغالی مرتکب می‌شود قابل ارجاع به دیوان بین‌المللی نخواهد بود اما شاید تنها راه حقوقی برای مجازات رژیم صهیونیستی در این موضوع، ارجاع آن توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد به دیوان بین‌المللی است که آن هم به خاطر حضور آمریکا در شورای امنیت  بعید به نظر می‌رسد.