*پیروز مجتهدزاده
روز یکشنبه، اول ژانویه 2012 دانمارک کلید اتحادیه اروپا را از لهستان تحویل گرفت. بعد از دانمارک، قبرس، ایرلند و لیتوانی در صف هستند تا به ترتیب ریاست دوره ای شش ماهۀ اتحادیه را بر عهده گیرند. کشورهای کوچکی که از بدنۀ اصلی اتحادیه اروپا نیستند و هنوز مشخص نیست با بحران عظیم اقتصادی که اروپا و به شکلی جهان را درگیر خود ساخته، چه آینده ای در انتظار این نهاد اروپایی است.
تاکنون ریاست اعضای قدرتمند اروپا اعم از فرانسویها (در سال 2008) و یا حتی آلمانها(درسال 2007)، نتوانسته اقدامی مثبت برای ارتقاء و تقویت وحدت میان اعضاء به ارمغان بیاورد و تنها با افزودن پست های ریاستی در قالب معاهدۀ لیسبون همچون رییس شورای اروپایی و نماینده عالیرتبۀ در امور خارجی تنها در راستای پیچیده تر کردن سیستم سیاسی و کاهش شفافیت گام برداشته اند.
امروز اتحادیه اروپا در اوج بحران اقتصادی4 رییس دارد؛ رییس شورای اروپایی(هرمان رومپوی)، رییس کمیسیون اروپا(خوزه مانوئل باروسو)، رییس پارلمان اروپا(جرزی بوزک) و رییس دوره ای اتحادیه اروپا که هر شش ماه یکبار به یک کشور واگذار می شود. به نظر می رسد با اوج گیری بحران اقتصادی که به نوعی جهان را دربرگرفته، اتحادیه اروپا به نهادی تبدیل شده که فقط برای شهروندان هزینه و مالیات می تراشد و عملاً قدرت اجرایی چندانی ندارد. به خصوص آنکه رومپوی و باروسو سالیانه بالغ بر 350 هزار یورو حقوق دریافت می کنند و این در حالی است که تصمیمات توسط افراد دیگری اتخاذ می شود.
از این رو بسیاری از کارشناسان و ناظران اقتصادی بر این باورند که کارنامۀ اتحادیه اروپا طی چند سال اخیر منفی بوده است و ریاست دوره ای این نهاد نیز نه تنها عدالت و تساوی در مدیریت قارۀ سبز را میان اعضاء تقسیم نمی کند، بلکه هر کشور در این مدت کوتاه ششماهه تنها درصدد اعمال نظرات ویژۀ خود است و با پایان یافتن این دوره نیز عملاً ترتیبی در پیگیری آن وجود ندارد. به خصوص آنکه تصمیمات زوج آلمانی- فرانسوی که کشورشان 43% از تولید ناخالص داخلی اتحادیه اروپا را تشکیل می دهد، بر همۀ مراتب قدرت در این ساختار برتر است.از این رو در آینده ای نه چندان دور با تغییر در ساختارهای کلی این نهاد، شاهد شکل گیری اروپای دوپله ای خواهیم بود که در پلۀ اول آن کشورهای ثروتمند همچون فرانسه، آلمان و ... و در پلۀ دوم کشورهای ضعیف تر از جمله یونان، اسپانیا و... قرار خواهد گرفت.
به نظر می رسد فاصله گرفتن بریتانیا از اتحادیه و ناسازگاری این کشور در الحاق به این نهاد و پول واحد یورو نیز به دلیل همین مشکلاتی بود که امروز اروپا را زمین گیر کرده است. بریتانیا، ثروتمندترین کشور اروپاست. اینکه با دوپله شدن اروپا تکلیف بریتانیا چه خواهد شد؟ پرسشی است که همچنان پاسخی برای آن ارائه نشده است. قاعدتاً بریتانیا با توجه به جایگاه اقتصادی باید در پله اول قرار گیرد، اما با نگاه بدبینانۀ لندن به پول واحد به نظر می رسد باید شاهد بحران های دیگری در سطح اروپا باشیم.
پیش بینی آیندۀ اتحادیه اروپا امری است دشوار. چرا که قارۀ سبز در وضعیتی قرار دارد که فی الواقع رهبران آنها نیز نمی دانند با آن چه کنند؟ هر ازگاهی راهکارهایی برای کاهش تبعات منفی بحران ارائه می شود، از جمله بازگشت کشورها به پول سابق ملی. اینکه یورو تا چند سال دیگر می تواند در سراشیبی سقوط همچنان لنگان لنگان کشورها را به دنبال خود بکشاند، هنوز پاسخی برای آن وجود ندارد. اما بدون شک یوروی امروز و فردا، دیگر یوروی 10 سال گذشته نیست و این مسئله حتی می تواند برای جامعۀ جهانی نیز تبعات منفی اقتصادی را به همراه داشته باشد.
به نظر می رسد تزلزل و ابعاد بحران اقتصادی این بار به مراتب بدتر از گذشته باشد به طوری که چندان نمی توان به روزهای خوشی در سال 2012 امیدوار بود. ایالات متحده آمریکا برای کاهش تبعات روانی بحران اقتصادی هر روز آمارهایی از بهبود وضعیت اشتغال منتشر می کند، اما با توجه به گسترده بودن دامنۀ بحران و خسارات برجای مانده، هنوز دشوار است که بتوان به آمارها دل خوش کرد. دانمارکی ها کلید اروپا را تحویل گرفتند اما ظاهراً این کلید سالهاست که دیگر هیچ دری را باز نمی کند. 26349
*کارشناس مسائل سیاسی و مدرس دانشگاه
نظر شما