سوریه پس از بیانیه شورای امنیت

بالاخره و پس از یک سال تلاشهای نفسگیر طرفهای غربی عربی در شورای امنیت علیه سوریه، بیانیه ای ریاستی آنهم در غیاب طرف قطری – سعودی و با جرح و تعدیل هایی به تصویب رسید که فهم نکات نهفته در آن می تواند در پیش بینی آینده بحران در سوریه بسیار تاثیرگذار باشد.
بحران سوریه با تصویب بیانیه ریاستی شورای امنیت وارد مرحله تازه ای شد که چه بسا بتوان آن را آغاز پایان بحران یا دست کم فروکش کردن این بحران یک ساله تلقی کرد و از این رو، بیانیه یاد شده از چند جنبه حائز اهمیت و قابل کاوش است.
این بیانیه در حالی به تصویب می رسد که تلاشهای نفسگیر ارودگاه غربی - عربی به سکانداری ایالات متحده، فرانسه، آلمان، انگلیس به اضافه قطر و عربستان و به صورت کلی کشورهای عربی معروف به میانه رو از جمله مراکش، به منظور تصویب قطعنامه علیه سوریه به بن بست رسید.
از این رو، چه بسا اردوگاه غربی - عربی تصویب این بیانیه ریاستی را فی حد ذاته دستاوردی مهم تلقی کند که عملا هیلاری کلینتون وزیر خارجه آمریکا و همتای فرانسوی اش آلن ژوپه هم چنین کردند و آن را اقدامی و گامی مهم تلقی کردند. اما حقیقت امر آن است که این بیانیه بیش از هر چیز بیانگر نوعی عقب نشینی دیپلماتیک این ارودگاه است و نه چیزی فراتر. به بیانی دیگر، این بیانیه علاوه بر اقرار به واگذاری هدایت فرایند سیاسی در سوریه به دست رهبران این کشور، راه را برای عدول آبرومندانه اعضای این ارودگاه از مواضع رادیکال خود درقبال سوریه فراهم می سازد. بیانیه ریاستی شورای امنیت همچنین مهم تر از همه می تواند این نکته را به صورت ضمنی بیان دارد که طرح کناره گیری اسد به زباله دان پیوسته است و آنچه اکنون در لابی ها و پشت پرده ها و در مقابل دوربین های رسانه ها اعلام و بیان می شود، گفت وگو با اسد و نه گفت وگو درباره اسد است.
اساسا هدف از تصویب این بیانیه، اعلام حمایت از محورهای شش گانه ای است که کوفی عنان فرستاده مشترک سازمان ملل و اتحادیه عرب آنها را ارایه داده است و این محورها، همان محورهای نخستین ابتکار عمل اتحادیه عرب به اضافه محور جدید ارسال کمک های انسان دوستانه به مناطق آسیب دیده را دربرمی گیرد و به هیچ وجه به موضوع کنار رفتن اسد از سمت خویش اشاره ای ندارد.
اذعان به ضرورت هدایت فرایند اصلاحات سیاسی و انتقال از یک نظام تک حزبی به نظامی چند حزبی و کاملا دمکراتیک، از سوی نظام حاکم در سوریه، فراخواندن دو طرف درگیر یعنی نظام حاکم و مخالفان مسلح به برقراری آتش بس و در نتیجه اعتراف برای نخستین بار به وجود گروههای مسلح در سوریه، ارایه و ارسال کمک های انسان دوستانه به مناطق آسیب دیده در وقت مناسب بنا به تشخیص مقام های سوریه، لغو مهلت هفت روزه پیشنهاد شده از سوی فرانسه برای عملی کردن پیشنهادهای کوفی عنان و عدم تعیین سقف زمانی مشخص، نشاندن واژه "گامها" به جای "اقدامات" در عبارت اتخاذ گامهای اضافی در صورت عملی نشدن پیشنهادهای کوفی عنان، فراخواندن گروههای مسلح به متوقف کردن خشونت ها و همکاری کامل با فرستاده سازمان ملل و اتحادیه عرب، تاکید طرف روسی به قطر، عربستان، ترکیه، فرانسه و آمریکا بر ادامه حمایت از نظام حاکم در سوریه برخلاف اظهارات مقام های آمریکایی درباره احساس نرمش در مواضع مسکو در قبال دمشق، همچنین تاکید بر ضرورت اقدام سوریه در متوقف کردن خشونت ها و در نتیجه اذعان به ضرورت منحصر شدن سلاح تنها در دست ارتش سوریه همگی بیش از هر چیز به معنای اعلام شکست هرچند به صورت غیر علنی یا نیمه علنی در معرکه ای است که جان هزاران نفر را در سوریه طی یک سال گذشته گرفته است. شورای امنیت همچنین برای نخستین بار و به پینشهاد روسیه عملیات های انتحاری اخیر در دو شهر دمشق و حلب را که باعث کشته شدن 30 نفر و زخمی شدن دهها نفر شد، به شدت محکوم کرد و آنها را اقداماتی تروریستی توصیف کرد و این را هم سوریه دستاوردی دیگر در راستای عملی شدن خواسته هایش از شورای امنیت تفسیر می کند.
در این بین، نباید از این نکته غافل ماند که روسها تمایلی ندارند که به کارشکنی در روند مصوبات شورای امنیت متهم شوند، از این رو، با تصویب این بیانیه ریاستی، فشارها و انتقادات طرفهای غربی عربی علیه سوریه از روسیه پس از وتوی دو پیش نویس قطعنامه های گذشته، کاهش می یابد.
این دستاورد دیپلماتیک برای سوریه آنهم در عرصه بین المللی بیش از همه چیز می تواند برآیند دستاوردهای این کشور در عرصه میدانی تلقی شود، خاصه اینکه ارتش سوریه طی هفته های گذشته توانسته است گروههای مسلح را از شهرهای زیادی خارج سازد. دلیل بر این امر هم وقوع انفجارهای انتحاری در دو شهر حلب و دمشق است. وقوع این انفجارها دقیقا اندکی پس از سیطره ارتش بر مواضع گروههای مسلح صورت می گیرد و این امر به معنای اذعان غیر رسمی گروههای مسلح به برتری ارتش سوریه است. حمایت قوی روسیه از سوریه در مرحله اخیر هم برآیند طبیعی برتری میدانی سوریه است و می توان گفت روسها زمانی از هم پیمان خود دفاع می کنند که از توانایی و قدرت آن اطمینان خاطر داشته باشند.
سوری ها با این دستاورد، اکنون می توانند با فراغ بال بیشتری به سراغ فرایند اصلاحات سیاسی و آغاز رایزنی ها با گروههای مختلف داخل و خارج برای انجام گفت وگوهای سیاسی بروند و از موضع دست بالاتری با این مسئله برخورد کنند، کما اینکه پیش بینی می شود که سوریه با جدیت بیشتری گروههای مسلح را مورد تعقیب قرار دهد.
 

4949