سوانح بزرگ هوایی تاریخ که قوانین هوانوردی را تغییر دادند

محمدباقر تهرانی- تاریخ پر است از حوادث مرگبار هوایی که قربانیان زیادی داشته و به لطف تجربیاتی که از این حوادث به دست آمده امروز صنعت هوانوردی امن ترین سفر ها را برای مسافران ارائه می دهد. در زیر نگاهی انداخته ایم به بزرگترین سوانح هوایی که سیاست های هوانوردی را در مسیر امن تر شدن این روش مدرن حمل و نقل، تغییر داده اند؛

پرواز ۹۸۱ ترکیش ایرلاینز

در سال ۱۹۷۱ (۱۳۵۰) پرواز ۹۸۱ هواپیمایی ترکیه که از پاریس عازم این کشور بود اندکی پس از پرواز قسمت بار هواپیما به دلیل نامناسب بسته شدن در این قسمت، منفجر شد و هواپیما را به پایین کشاند که نهایتا در محدوده جنگلی اطراف پاریس سقوط کرد و همه ۳۴۶ سرنشین آن کشته شدند.

در این حادثه نقص در طراحی سیستم بسته شدن در قسمت بار هواپیما عامل اصلی سقوط  شناخته شد. در نتیجه کارخانه های هواپیما سازی شروع کردند به باز طراحی سیستم در قسمت بار. علاوه بر آن در پروتکل های امنیتی، چک کردن بسته شدن درست در بار هواپیما قبل از پرواز الزامی شد.

برخورد هوایی در گراند کانیون

در سال ۱۹۵۶ (۱۳۳۵) دو هواپیما یعنی پرواز شماره ۷۱۸ شرکت یونایتد و پرواز شماره ۲ شرکت هواپیمایی تی دبلیو ای بر فراز دره گراند کانیون در آمریکا با هم برخورد کردند و در نتیجه آن ۱۲۸ نفر کشته شدند. این برخورد نقطه عطفی در تاریخ هوانوردی شد.

خلبانان هر دو هواپیما تصمیم گرفته بودند به جای تکیه بر ابزار هوانوردی بر مشاهده چشمی خودتمرکز داشته باشند که معنای آن این بود؛ هیچکونه ارتباطی با برج مراقبت نداشتند.

این حادثه نشلن داد که سیستم های ترافیک هوایی موجود در انجام وظایف خود موفق نیستند و در نتیجه اداره هوانوردی فدرال (FAA) تاسیس شد. نتیجه تاسیس این نهاد، پیشرفت در زمینه رادار های هواپیماها و همچنین کنجاندن قوانین سخت گیرانه در ترافیک هوایی بود.

حادثه فرودگاه تنه ریف

حادثه فرودگاه تنه ریف مرگبارترین حادثه هواپیمایی تاریخ است. در هفتم فروردین ۱۳۵۶(۲۷ مارس ۱۹۷۷) دو هواپیمای غول پیکر بویینگ ۷۴۷ در باند پرواز فرودگاه لوس رودرز در شهر تنه ریف با هم برخورد کردند که در نتیجه آن ۵۸۳ نفر کشته شدند.

عامل اصلی این حادثه عدم ارتباط برج مراقبت با خدمه هواپیماها در کنار دید پایین بخاطر فضای مه گرفته باند پرواز شناخته شد. در نتیجه قوانین مربوط به ارتباط کابین خلبان با برج مراقبت تغییر کرد و زبان مکالمه در این ارتباط زبان انگلیسی به عنوان زبان اصلی صنعت هوانوردی تعیین شد.

پرواز۷۹۷ ایرکانادا

وقتی در سال ۱۳۶۲(۱۹۸۹)  پرواز ۷۹۷ ایرکانادا در حال گذر بر فراز ایالت کنتاکی بود، قسمت پشت دستشویی هواپیما که در نزدیکی کابین خلبان بود دچار آتش سوزی شد و خلبان اقدام به فرود اضطراری کرد. در زمان نشستن هواپیما و هنگام فرود اضطراری، اکسیژن رها شده در کابین باعث شد که کل هواپیما در گیر شعله های آتش شود که در نتیجه آن ۲۳ مسافر کشته شدند.

به دنبال آن اداره هوانوردی فدرال(FAA)  هواپیما ها را ملزم به نصب ردیاب دود در دستشویی هواپیما کرد. در کنار آن شرکت های هواپیمایی را ملزم به استفاده از موارد مقاوم در برابر آتش در ساخت بدنه هواپیما و نصب چراغ های هشداردهنده حالت اضطراری کرد.

حادثه فرودگاه منچستر

در سال ۱۳۶۴(۱۹۸۵) پرواز۳۲۸ شرکت هواپیمایی بریتیش ایرتورز هنگام برخاستن از باند فرودگاه دچار حریق شد که به دنبال آن ۵۵ نفر بخاطر استنشاق دود این آتش سوزی قربانی شدند.

عملکرد خلبان در هنگام حادثه بدون اشکال بود اما صندلی ها بیش از حد نزدیک به هم چیده شده بودند و این کار تخلیه به هنگام مسافران را با مشکل روبرو کرد.

در نتیجه تغییرات مهمی در قوانین پدید آمد از جمله راهنماهای خروج در مواقع تخلیه مسافران الزامی شد و سایر مواردی که خروج اضطراری مسافران از هواپیما را راحت تر می کرد.

پرواز ۱۲۳ هواپیمایی ژاپن

در ۲۱ مرداد ۱۳۶۴ (۱۲ آگوست۱۹۸۵) پرواز ۱۲۳ هواپیمایی ژاپن که از توکیو به مقصد اوزاکا در حال پروزا بود، ناگهان در اتفاقی ناگوار بدنه هواپیما در قسمت دم آن پاره شد و در نتیجه باعث انفجار هوای فشرده و سقوط هواپیما شد. در این واقعه تلخ ۵۲۰ نفر کشته شدند که بالاترین تلفات در یک سانحه هوایی مربوط به یک هواپیما بوده است.

این حادثه اهمیت قوانین سختگیرانه در مورد تعمیرات و نگهداری هواپیما را برجسته کرد و در نهایت طراحی ساخت هواپیما را توسعه داد. بخصوص پروتکل های مربوط به نگهداری از هواپیماهای قدیمی را سختگیرانه تر کرد تا  از نگهداری مطلوب آن ها اطمینان حاصل شود.

پرواز۲۴۳ آلوها ایرلاینز

باز هم ایراد در زمینه حفظ و نگهداری هواپیما باعث بروز یک حادثه هوایی دیگر شد. در سال ۱۳۶۶(۱۹۸۸) وقتی که پرواز ۲۴۳ خطوط هوایی آلوها در آسمان ایالت هاوایی پرواز می کرد، ناگهان بخش بزرگی از سقف هواپیما کنده شد. خوشبختانه خلبان توانست اوضاع را کنترل کند و با فرود اضطراری موفقیت آمیز، جلوی یک حادثه پر تلفات را گرفت بطوری که تنها یک نفر کشته شد و ۶۵ نفر دیگر مجروح شدند.

محققان در بررسی علت این حادثه دریافتند که عامل وقوع این اتفاق، فرسودگی هواپیما بود. به همین خاطر FAA برنامه ای برای بررسی سن هواپیماها فعال در آسمان آمریکا تدوین کرد تا میزان فرسودگی هواپیماهای قدیمی را بسنجد.

پرواز۸۰۰ تی دبلیو ای

در ۱۷ جولای ۱۹۹۶ (۲۷ تیر ۱۳۷۵) پرواز ۸۰۰ شرکت تی دبلیو ای، مدت کوتاهی پس از بلند شدن از باند فرودگاه نیویورک در آسمان منفجر شد و در اقیانوس اطلس سقوط کرد و همه ۲۳۰ سرنشین آن کشته شدند.

کارشناسان در بررسی علت این واقعه در یافتند که یک اتصال کوتاه در مخزن بنزین هواپیما باعت انفجار آن شده است. به دنبال آن به سرعت درخواستی برای تامین ایمنی مخزن سوخت هواپیماها صادر شد. در نتیجه تجهیزاتی طراحی و ساخته شد که با نصب آن ها در مخازن بنزین هواپیماها از انفجار این مخازن پیشگیری می کند.

پرواز ۵۸۷ امریکن ایرلاینز

دومین سانحه مرگبار هوایی مربوط می شود به سال ۲۰۰۱(۱۳۸۰) زمانی که پرواز ۵۸۷ هواپیمایی امریکن ایرلاینز اندکی بعد از برخاستن از باند هواپیما در شهر نیویورک سقوط کرد.

کارشناسان عامل حادثه را خلبان اول پرواز اعلام کردند و دلیل آن را فشار زیاد به فرمان هواپیما در هنگام تیک آف دانستند. در این حادثه همه ۲۶۰ سرنشین هواپیما به اضافه ۵ نفر از ساکنان منطقه سقوط کشته شدند.

به دنبال آن بسیاری از شرکت های هواپیمایی مقررات مربوط به تمرین خلبانان را تغییر دادند تا پایبندی آنان به قوانین و استانداردهای امنیتی که باید هر خلبان رعایت کند را بالا ببرند.

پرواز ۱۷ هواپیمایی مالزی

طی یک پرواز برنامه ریزی شده در مسیر آمستردام به کوالالامپور، در روز ۲۶ تیر ۱۳۹۳ زمانی که پرواز شماره ۱۷ هواپیمایی مالزی در آسمان اوکراین قرار داشت توسط موشک روسی مورد هدف قرار گرفت و همه ۲۹۸ سرنشین آن کشته شدند. این زمانی بود که نیروهای روسی و اوکراین بر سر منطقه ای در مرز یکدیگر به نام دونباس با هم در گیر شده بودند.

به دنبال این حادثه سازمانهای هوانوردی تصمیم گرفتند در مسیرهای هوایی که بر فراز مناطقی که بخشی از آنها درگیر جنگ یا زد و خورد هستند، دقت بیشتری به خرج دهند و مسیری را انتخاب کنند که خطر برای هواپیماها را به صفر برساند.

پرواز ۴۴۷ ایرفرانس

در روز ۱۱ خرداد ۱۳۸۸ پرواز ۴۴۷ ایرفرانس در مسیر ریدوژانیرو به پاریس در اقیانوس اطلس سقوط کرد و ۲۲۸ سرنشین آن کشته شدند. علت حادثه خطای خلبان در کنار اخلال در سنسور سرعت هواپیما اعلام شد.

در نتیجه این حادثه مقررات سخت تری برای آموزش خلبانان در نظر گرفته شد بخصوص برای پروازهای با ارتفاع بالا و همچنین نظارت بر سیستم کنترل پرواز سختگیرانه تر شد مخصوصا در مورد سیستم های قدیمی و منسوخ شده.

پرواز ۲۳۲یونایتد ایرلاینز

در ۲۸ تیر ۱۳۶۸ (۱۹ جولای ۱۹۸۹) زمانی که هواپیمای غول پیکر دی سی ۱۰ متعلق به شرکت یوتایتد ایرلاینز در حال نشستن بر باند فرودگاه گت وی در شهر سیوکس ایالت آیوآ در آمریکا بود، ناگهان موتور هواپیما که در دم هواپیما قرار داشت منفجر و از بدنه جدا شد. در این حادثه ۲۹۶ نفر در دم کشته شدند، ۱۱۲ نفر در بیمارستان از بین رفتند و ۱۸۴ نفر زنده ماندند. از این تعداد به ۱۳ نفر آسیبی نرسید و مابقی برای درمان جراحت هایشان به بیمارستان اعزام شدند.

این حادثه به عنوان یک نمونه خوب از عملکرد به موقع خلبان در هنگام بروز سانحه شمرده  می شود. هواپیماهای مدرن امروزی از ترکیب چندین سیستم پشتیبانی برای کنترل بهتر هواپیما بهره می برند. و در آموزش خلبانان، راه های مقابله با مجموعه خطاهای هیدرولیک نیز گنجانده شده است.

پرواز ۱۹۱ امریکن ایرلاینز

در روز جمعه ۴ خرداد ۱۳۵۸ (۲۵ می ۱۹۷۹) پرواز ۱۹۱ شرکت هواپیمایی امریکن ایرلاینز اندکی بعد از پرواز از باند فرودگاه شیکاگو بر اثر جدا شدن یکی از موتورها از بال هواپیما سقوط کزد. در این حادثه که همه ۲۷۱ سرنشین هواپیما و دو نفر بر روی زمین کشته شدند، به دلیل آنچه روش های نگهداری نامناسب خوانده شد، یکی از موتورها از جای خود کنده شد و به زمین افتاد، بر اثر این اتفاق همه خطوط هیدرولیک هواپیما قطع شد و کنترل هواپیما از دست خلبان خارج شد.

مانند بسیاری از سوانح هوایی دیگر که علت آن مربوط به نگهداری نامناسب از هواپیما بود، بعد از این حادثه هم سیاست های نظارتی سختگیرانه تری بر خطوط هوایی آمریکا اعمال شد تا دکل های قوی تری برای نصب موترهای هواپیما در نظر گرفته شود و جلوی حوادث مشابه گرفته شود.

پرواز ۱۰۳ پان ام

روز چهارشنبه ۳۰ آذر ۱۳۶۷ (۲۱ دسامبر ۱۹۸۸) پرواز ۱۰۳ شرکت هوایی پان ام در یک حرکت تروریستی بر فراز شهر لاکربی اسکاتلند منفجر شد. در نتیجه این حادثه تمام ۲۵۹ سرنشین هواپیما به همراه ۱۱ نفر بر روی زمین کشته شدند. این حادثه آسیب پذیری ایمنی هواپیما در بخش انتقال بار مسافران را نشان داد.

در نتیجه اقدامات امنیتی بیشتری در فرودگاه ها در نظر گرفته شد از جمله بازرسی بیشتر مسافران، به کار گرفتن تکنولوژی های پیشرفته برای بررسی بار و چمدان های مسافران و کنترل های بیشتر در دسترسی به هواپیما. این تغییرات با عث شد چهارچوب امنیت هوایی در ابعاد جهانی تقویت شود.

پرواز ۳۷۰ هواپیمایی مالزی

در روز شنبه ۱۷ اسفند ۱۳۹۲ (۸ مارس ۲۰۱۴) پرواز ۳۷۰ هواپیمایی مالزی که عازم پکن بود ناکهان از صفحه رادار محو شد و یکی از اسرارآمیز ترین حوادث هوایی تاریخ را رقم زد. علت ناپدید شدن این پرواز بر روی رادارها ناشناخته باقی مانده که نشان می دهد سیستم های ردیابی و ارتباطی چه ایرادات بزرگی دارند.

به دنبال این حادثه سازمان های هوانوردی به دنبال یافتن سیستم های ردیابی قوی و مشخص کردن موقعیت هواپیما در زمان واقعی روی نقشه رفتند و اقداماتی نیز در این مسیر صورت گرفته که در حال ارتقاء سیستم ها هستند.

منبع: msn

۲۲۷۲۲۷