رسانه آمریکایی نوشته روابط ترکیه و عربستان سعودی، دو قدرت منطقه‌ای که طی چند سال گذشته پیچیده و اغلب پرتنش بوده، پس از سقوط دولت «بشار اسد» در ترکیه با شورش گروه‌های مسلح این کشور، آشتی‌جویانه و نزدیک شده است.
از آن موقع، ترکیه و عربستان سعودی برای تثبیت دولت جدید دمشق و بازگرداندن سوریه از انزوای چندین ساله آن به عرصه بین‌المللی تلاش کرده‌اند.
واشنگتن پست در گزارشی در این باره نوشت: تعجبی ندارد که اولین سفر خارجی «احمد الشرع» رئیس هیات حاکمه سوریه به ریاض و آنکارا، پایتخت‌های عربستان سعودی و ترکیه بوده باشد.
از سوی دیگر، تعاملات نزدیک طرفین در دیدار الشرع با «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا در ریاض نیز مشهود بود که «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی نیز در آن حضور داشت و «رجب طیب اردوغان» نیز به صورت تلفنی در آن مشارکت کرد. همچنین وقتی ترامپ اعلام کرد تمامی تحریم‌های سوریه را لغو می‌کند، گفت که این ولیعهد سعودی و رئیس‌جمهور ترکیه بوده‌اند که او را متقاعد کرده‌اند این اقدام را انجام دهد.
ریشه‌های روابط پرتنش
واشنگتن پست نوشت: «صنم چنگیز» محقق ترکیه‌ای مرکز مطالعات حوزه خلیج فارس دانشگاه قطر می‌گوید رقابت ترکیه و عربستان سعودی در گذشته «دلایل منطقه‌ای و ایدئولوژیکی» داشته است. به گفته او، هر دو کشور وضعیت «قدرت‌های منطقه‌ای» را دارند که از نفوذ خارجی برخوردارند اما اعتبار قدرت‌های بزرگ را ندارند که باعث شده در حال رقابت برای سلطه منطقه‌ای باشند.
دو کشور همچنین رویکردهای متفاوتی نسبت به اسلام سیاسی دارند. ترکیه از «اخوان‌المسلمین» یک جنبش پان عربی اسلام‌گرا حمایت می‌کند که عربستان سعودی مانند بسیاری دیگر از کشورهای غرب آسیا آن را یک تشکیلات تروریستی می‌داند.
همچنین با فراگیر شدن بهار عربی ۲۰۱۱ در سراسر منطقه، ترکیه از شورش‌های مردمی حمایت می‌کرد، در حالی که عربستان سعودی رویکرد محتاطانه‌ای داشت. اگرچه، هم آنکارا و هم ریاض از احزاب ضد اسد در طی ۱۳ سال جنگ داخلی سوریه حمایت کردند.
نازل‌ترین وضعیت روابط طرفین در سال ۲۰۱۸ بود که «جمال خاشقجی» یک شهروند سعودی مقیم آمریکا که در روزنامه واشنگتن‌پست گزارش‌های انتقادی علیه عربستان سعودی می‌نوشت، در کنسولگری این کشور در استانبول به قتل رسید. مقام‌های ترکیه‌ای با استناد به فایل‌های صوتی مربوط به این واقعه در کنسولگری مدعی شدند که خاشقجی در عملیاتی از پیش برنامه‌ریزی‌شده توسط عوامل سعودی به قتل رسیده و جسد او با یک اره استخوان‌بر مثله شده است. ولیعهد سعودی بعدا این قتل را تایید کرد اما گفت به دستور او نبوده است. اگرچه آژانس‌های اطلاعاتی آمریکایی بر این باورند که دستور این عملیات را نیز شخص او صادر کرده بود.
سرنگونی دولت اسد چه کمکی به بهبود روابط کرد؟
در این مطلب آمده است: تحلیلگران می‌گویند سقوط اسد و واقعیت جدید در سوریه باعث تشدید روند نزدیک‌تر شدن روابط میان این دو متحد بزرگ آمریکا شد. «حشام الغنام» یک کارشناس سیاسی سعودی و محقق عضو اندیشکده مرکز غرب آسیای بنیاد کارنگی می‌گوید «این موضوع انگیزه‌ای برای تغییر شکل روابط عربستان سعودی و ترکیه قرار گرفت.»
به گفته الغنام، منافع طرفین در سوریه پسا اسد هم‌سو شد و دو طرف «از رقابت به همکاری عمل‌گرایانه» روی آوردند.
او همچنین مدعی شد: آنکارا و ریاض نگرانی مشترکی درباره نفوذ بیش از حد ایران در سوریه زمان اسد داشتند که با سرنگونی اسد از بین رفت و حالا دو طرف می‌خواهند اطمینان بیابند که تهران برای بازگشت زمینه‌سازی نکند.
آن‌ها همچنین نگرانی‌های امنیتی جداگانه‌ای در سوریه داشتند. ترکیه نگران مرزهای بی‌ثبات آن با سوریه و گروه‌های کرد شورشی بود که در میان کردهای سوریه پناه جسته بودند.
عربستان سعودی نیز نگران قاچاق ماده به شدت اعتیادآور کپتاگون در منطقه بود که در سوریه تولید می‌شد.
الغنام مدعی شد: نیاز هر دو طرف به مقابله با نفوذ ایران، مدیریت بی‌ثباتی در سوریه و شکل دادن دولتی سنی (پس از اسد) نوعی شراکت را میان آن‌ها شکل داد.
ریاض و آنکارا همچنین اخیرا جبهه متحدی برای خنثی کردن اقدامات تل‌آویو تشکیل داده‌اند که به الشرع که زمانی سرکرده گروهی شبه‌نظامی مرتبط با القاعده بود، بدبین است.
دوام همکاری
رسانه آمریکایی نوشت: تحلیلگران می‌گویند همسویی ریاض-آنکارا احتمالا ادامه می‌یابد. به گفته صنم چنگیر، «نه ریاض و نه آنکارا نمی‌توانند بر سوریه سلطه داشته باشند، بنابرین، برای این که بیشترین نفع را از این کشور ببرند، هم ترکیه و هم عربستان نیازمند رسیدن به راهکاری برای همکاری مستمر جهت رسیدن به نتیجه برد-برد هستند.»
الغنام نیز معتقد است به دلیل علاقه سعودی‌ها به پهپادهای ترکیه‌ای شاهد فروش تسلیحاتی نیز میان دو کشور خواهیم بود. به گفته او طرفین ممکن است پروژه‌های مشترک عمرانی نیز در سوریه اجرایی کنند.
این محقق سعودی گفت: در حالی که ممکن است رقابت آن‌ها باز هم بروز پیدا کند، جریان همکاری ترکیه‌ای-سعودی احتمالا پابرجا خواهد بود.
«سالم الیامی» یک مقام پیشین وزارت امور خارجه عربستان سعودی و تحلیلگری سیاسی می‌گوید رهبران جدید سوریه به جای این که متحدانشان را به مقابله با یکدیگر وادارند، در ایجاد تعادل در روابط با آن‌ها «نقش چشمگیری» خواهند داشت.
311311
نظر شما