زهرا خدایی
نمایش علمیات خونین طالبان سرانجام پایان یافت. این عملیات 47 کشته اعم از نیروهای امنیتی و طالبان برجای گذاشت. این درگیری‌ها از روز یکشنبه در 3 منطقه شهر کابل آغاز شد که مهمترین آنها در منطقه "وزیر اکبر خان" و "دارالامان" شهر کابل بود. در این نقاط سفارت‌های انگلیس، آمریکا، مقر آیساف و پارلمان افغانستان هدف قرار گرفتند. خبرآنلاین در گفتگویی با جعفر حق پناه، کارشناس مسائل سیاسی دلایل و تبعات این عملیات را مورد بررسی قرار داده است.
دلیل این حملۀ ناگهانی طالبان چه بود؟
به لحاظ تاریخی، تجربۀ سالهای اخیر نشان می دهد که همیشه در این مقطع زمانی یعنی آغاز فصل بهار شمار عملیات های نظامی طالبان افزایش پیدا می کند و گسترۀ مکانی آن نیز به مناطق شمالی و مرکزی افغانستان نیز می رسد. بنابراین باید این عملیات را به نوعی به شروع فصل جدید عملیات های طالبان مربوط دانست. از سویی چندین ماه بود که این گروه اقدام نظامی مهمی انجام نداده بود. آخرین عملیات آنها در ماه سپتامبر بود که عملیات اخیر را می توان در ادامۀ همان دانست.
البته از منظر نظامی این عملیات ارزش چندانی ندارد و کمابیش جزء علمیاتی است که فقط مکان خاصی را مورد حمله قرار داده و به نظر می رسد از این بابت نوعی اعلان حضور و تأکید بر جنبه های تحقیقاتی آن مهم بوده و همچنین روحیه دادن به نیروها. فراموش نکنیم که این گروه خود را از طریق همین گونه اقدامات بازنمایی می کند تا نشان دهد که حیاتی دارد.
تبعات این اقدام در کوتاه مدت و بلندمدت چیست؟ می تواند بر روند مذاکرات میان طالبان و آمریکا تأثیرگذار باشد؟
مذاکرات صلح و اقداماتی که با میانجی گری آمریکا در قطر صورت می گیرد، همچنان طرفین خواهان ادامه آن هستند. اما برای طالبان این علمیات ها به نوعی ابتکار محسوب می شود تا بتواند ابزاری برای اعمال فشار بر جریان خارجی در آستانۀ مذاکراتی که طبیعتاً باید شروع شود، باشد.
اگر مذاکرات در جریان است، پس این عملیات ها آنهم در نزدیکی سفارت آمریکا به چه معناست؟ آیا باید طالبان افراطی و میانه رو را از یکدیگر تفکیک کرد؟
دسته بندی طالبان به نیروهای میانه رو و تندرو در واقع یک دسته بندی از بیرون است تا اگر چنین تفکیکی هم وجود نداشته باشد، با این تبلیغات ایجاد بشود تا بخشی را به سمت مذاکره و سازش سوق دهد تا نهایتاً برخی از آنان را به ادغام در دولت کابل بکشاند. اما اینکه چقدر طالبان این دسته بندی را در درون دارند، به جهت بافت غیرمتمرکز و غیرساختارمند بسیار دشوار است. اما در صورتی که معیارهای کلی تر داشته باشیم و آنها را برآمده از ساختار عشیره ای پشتونی افغانستان بدانیم که تابع نظامات اجتماعی خاص هستند، شاید از این زاویه تفکیکی بین طالبان تندرو و میانه رو موجه نباشد. واقعیت اینست که همۀ آنها یک کلی هستند که به تناسب منافع خود به سمت فعالیت های رادیکالی می روند و یا به سمت آشتی می روند. این نکته را نیز باید در نظر داشت که بالاخره لجستیک، سازماندهی و طراحی و عقبۀ آنها به پاکستان باز می گردد. بنابراین به سختی می توان از نگاه درونی این تفکیک ها را قائل شد. البته می توان گفت که این تقسیم بندی نوعی تقسیم کار نیز هست که بخشی کار سیاسی و بخشی نیز کار نظامی را انجام دهند.
در مجموع اینکه این اقدام جدیدی نیست. شاید به نوعی با توجه به تقارن این عملیات با اعلام خبر اعزام یک هیئت صلحی از حزب اسلامی حکمتیار برای مذاکره معنادار باشد. بدین معنا که نشان دهد ابتکار عمل در اختیار چه طیفی از طالبان است؛ طیفی که سر نخ آن در دست پاکستان است و از آن طریق حمایت می شود. لذا عملیات های اخیر تلاشی است برای ابراز وجود، قدرت نمایی و امتیازگیری در آستانۀ مذاکرات جدید و قدرت نمایی پاکستان در آستانۀ مذاکرات. چانه زنی های مستقیم بین آمریکا و پاکستان و مذاکرات طالبان با دولت افغانستان با میانجی گری آمریکا.
26349
نظر شما