به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، انتشار نخستین نسخه‌ی این اثر در سال‌های آغازین دهه ۱۳۶۰، هم‌زمان با شعله‌ورشدن جنگ تحمیلی منتشر شد. این اثر، برآمده از ذهن سه هنرمند بود که هرکدام با تکیه بر نگاه انسانی، فرهنگی و هنری خود، قطعه‌ای آفریدند که تا امروز در ذهن و جان ایرانیان زنده مانده است.
تورج نگهبان؛ کلمات در خدمت وطن
تورج نگهبان، ترانه‌سرای نوگرایی بود که با زبان تازه شعر می‌سرود. او که زاده اهواز بود در رشته‌های ادبیات، حقوق و جامعه‌شناسی درس خواند و در کنار تدریس در دانشگاه، در رادیو و مطبوعات نیز فعالیت داشت. نگهبان بیش از ۷۰۰ ترانه ساخت، در دوبله آثار سینمایی مشارکت و مجلات هنری منتشر کرد. او ترانه‌سرایی بود که عاشق ایران بود و از سال 1372 تا زمان مرگ یعنی مرداد 1378 در آمریکا زندگی می‌کرد اما همیشه وطن در گوشه‌ی قلبش بود زمانی در مصاحبه‌ای گفته بود: «تمام قلبم و ذرات وجودم به سمت ایران کشیده می‌شود» و در گوشه خانه‌اش خاکی را نگه می‌داشت که از دامنه البرز برداشته بود. او هیچ‌وقت از ترک وطن خشنود نبود. شعر «ای ایران» یکی از نمونه‌های درخشان شعرهای میهنی اوست؛ ساده، روان و در عین حال لبریز از شور و معنویت. او نه از راه شعار، بلکه با واژگانی نرم و حماسی، توانست روح ایران را در قالب واژه‌ها جاری کند:
«در روح و جان من می‌مانی؛ ای وطن
به زیر پا فتد آن دلی؛ که بهر تو نلرزد!
شرح این عاشقی…
ننشیند در سخن؛ که بهر عشق والای تو همه جهان نیارزد!
ای ایران ایران! دور از دامان پاکت
دستِ دگران، بد گهران
ای عشق سوزان! ای شیرینترین رؤیای من
تو بمان؛ در دل و جان…
ای ایران ایران!...»
نگهبان در سال‌های پیش از انقلاب با بزرگانی همچون روح‌الله خالقی، همایون خرم و بنان همکاری کرده بود. اما این ترانه، اثری متفاوت بود؛ فشرده‌ای از یک عمر دلبستگی به خاک و فرهنگ ایران.
محمد سریر؛ ملودی‌ای از درون تاریخ
آهنگسازی این قطعه به‌عهده‌ی محمد سریر بود؛ هنرمندی که تحصیلات عالی موسیقی را در ایران و وین گذرانده بود ملودی‌ای حماسی و لطیف ساخت. این آهنگ از معدود قطعاتی است که به‌رغم تأثیرگذاری عاطفی، از پیچیدگی‌های بی‌جهت پرهیز کرده و با ریتمی شفاف و فراگیر، شنونده را با خود همراه می‌کند.
سریر نه تنها ملودی را ساخت، بلکه فضای دراماتیک اثر را نیز با شناخت دقیق از شعر و صدای خواننده شکل داد؛ فضای آهنگ به گونه‌ای است که نه اغراق دارد و نه شعار، بلکه از درون می‌جوشد.
محمد نوری؛ صدایی که از دل مردم برمی‌خاست
اما همه‌ی این‌ها بی‌صدای محمد نوری ناتمام می‌ماند. نوری که پیش از انقلاب با قطعاتی همچون «جان مریم» و «کهکشان عشق» شناخته می‌شد، در این اثر، وجهی دیگر از توانایی‌اش را نمایان کرد؛ صدایی آرام، مطمئن، بی‌هیاهو، اما پرنفوذ.
نوری نه تنها خواننده، که آموزگار صدا بود؛ کسی که تئاتر، زبان، موسیقی و ادبیات را به شکلی درونی درک کرده و در صدایش جاری کرده بود. او می‌دانست در کجا نجوا کند و کجا فریاد بزند. اجرای او در «ای ایران»، بیش از خواندن یک ترانه، شبیه گفت‌وگویی صمیمی با وطن است؛ نه از موضع بالا، نه با نگاه رسمی، بلکه از دل مردم.
محمد نوری، خواننده خوش‌صدای موسیقی ایران، در نخستین روز دی‌ماه ۱۳۰۸ در تهران زاده شد. از همان سال‌های نوجوانی، آموختن موسیقی را زیر نظر استادان هنرستان عالی موسیقی آغاز کرد و خیلی زود قدم در راه حرفه‌ای آواز گذاشت. اما مسیرش تقلیدی نبود؛ او با نگاهی تازه به شعر و موسیقی، تلاش کرد تا صدای نوینی از تلفیق موسیقی کلاسیک غرب و نغمه‌های روز جهان، در کنار زبان فارسی و روح موسیقی ایرانی، خلق کند.
در طول پنج دهه فعالیت هنری‌اش، بیش از ۳۰۰ قطعه آوازی از خود به‌جا گذاشت؛ آثاری که با لطافت صدا، عمق کلام و رنگی انسانی، در دل مردم ایران جاودانه شدند. نوری با سبک ویژه‌اش که پلی میان موسیقی سنتی ایران و جهان مدرن می‌زد، به چهره‌ای ماندگار و صاحب‌سبک بدل شد.
او زمانی گفته بود: «من هرگز خود را در اوج ندیده‌ام... رفتن به قله با پایه‌ای سست ممکن است، اما ماندن در آنجا کار هر کسی نیست. کسی که سریع اوج می‌گیرد، با همان سرعت هم سقوط می‌کند.» او رمز ماندگاری را در رشد تدریجی و ماندگار می‌دانست؛ راهی که خود نیز در تمام عمر هنری‌اش با آرامش، پشتکار و صداقت در آن گام برداشت. این خواننده در 1389 چشم از جهان فرو بست.
اثری برای همیشه
آهنگ «ای ایران» در میان ترانه‌های میهنی، جایگاهی ویژه دارد؛ نه فقط به‌خاطر کیفیت هنری، که به‌دلیل لحظه‌ای تاریخی که در آن متولد شد. از آن زمان تاکنون، این اثر بارها و بارها از رسانه‌های رسمی و غیررسمی پخش شده، در مدارس و برنامه‌های فرهنگی اجرا شده و در حافظه‌ی چند نسل جا خوش کرده است.
برخی می‌گویند این آهنگ دیگر «کهنه» نشده و نخواهد شد؛ زیرا نه فقط آهنگ، بلکه خاطره‌ی مشترکی از عشق، استقامت و امید است.
ترانه «ای ایران ایران» بیش از یک همکاری هنری میان سه چهره‌ی برجسته است؛ این اثر، تجسمی از پیوند ادبیات، موسیقی است.
5959
نظر شما