«فیتیله و ماه‌پیشونی» ساخته آرش معیریان از معدود فیلم‌های کودک بود که با وجود برخورداری از مولفه‌های مستعد برای ارتباط با مخاطب به دلایل مختلف از رقابت در چرخه فروش بازماند.
مدت‌هاست مهجور ماندن سینمای کودک، عدم توجه به مخاطب کودک و نوجوان و ساخته نشدن آثاری در حوزه فیلم‌های (برای کودک) مورد نقد و تحلیل قرار می‌گیرد. بخصوص از فیلم‌هایی یاد می‌شود که دوران کودکی و نوجوانی بزرگسالان امروز را رنگامیزی کردند و هنوز هم برای کودکان امروز جذاب هستند.
فیلم‌هایی که با تکیه بر دنیای ذهنی کودک، قهرمانانی ایرانی و اینجایی، بهره درست از موسیقی، شخصیت‌های عروسکی و فانتزی توانستند خاطره‌سازی کنند. «شهر موش‌ها»، «گلنار»، «مدرسه پیرمردها»، «پاتال و آرزوهای کوچک»، «کلاه‌قرمزی و پسرخاله» و «کلاه‌قرمزی و سروناز» برخی از این آثار هستند که هنوز هم مخاطبان عام و خاص خود را دارند.
قطعا گرایش یک‌جانبه به ساخت فیلم‌هایی به نام کودک، اما به کام بزرگسالان در فاصله این سال‌ها می‌تواند علل مختلفی داشته باشد که یکی از آنها توجه به فیلم‌های این گونه‌ای؛ معروف به فیلم‌های کانونی یا فیلم‌های (درباره کودک) و جدی‌تر گرفته شدن این فیلم‌ها است. آثاری که قهرمان کودک و نوجوان خود را بهانه‌ای قرار دادند تا باز هم از دریچه نگاه یک بزرگسال به دنیای کودک نگاه کنند و طبعاً مخاطب هدف آنها قشر کودک و نوجوان نبود.
در میان آشفته‌بازاری که بخصوص از حیث سوژه در سینمای ایران حاکم شده طبعا ساخته شدن فیلمی صرفا برای مخاطب کودک و با تکیه بر چند امتیاز بالقوه می‌تواند اتفاقی خوشایند تلقی شود. آرش معیریان پس از ساخت فیلم‌های مختلفی در حیطه سینمای کمدی و البته سهل‌پسند که می‌تواند از ذهن تئوریک او فاصله داشته باشد، این اتفاق خوب را با ساخت فیلم «فیتیله و ...» رقم زد.
فیلمی که هوشمندانه همچون برخی از نمونه‌های موفقی که اشاره شد متکی بر پیشینه موفق یک برنامه تلویزیونی کودکانه است. گروه (فیتیله‌ای‌ها) و برنامه آنها که روزهای جمعه از برنامه کودک شبکه دو تلویزیون پخش می‌شود، به نظر گزینه‌ای به‌روز و موفق برای ساخت یک فیلم سینمایی هستند که نخستین امتیاز کار به حساب می‌آیند.
ویژگی دوم فیلم را می‌توان توجه به یک فیلمنامه دقیق و به نگارش درآمده برای روایت قصه‌ای مبتنی بر جذابیت‌های بالقوه این گروه دانست. فیلمنامه نوشته مهرنوش الفتی این امتیاز را دارد که برای ورود به دنیای فانتزی و رویا که نیاز ذهنی مخاطب کودک است، به اقتباس از یک قصه فولکلور ایرانی یعنی «ماه‌پیشونی» گوشه‌چشمی داشته است.
به این ترتیب با روایت قصه‌ای که زمان حال این قهرمانان محبوب را به گذشته‌ای از جنس افسانه‌های فانتزی ایرانی پیوند داده، توانسته خالق داستان دراماتیکی باشد که مخاطب هدف خود را می‌شناسد. تماشای فیلم در سالن سینما با مخاطب کودک تجربه‌ای بود که نشان داد این رابطه بین مخاطب و فیلم به خوبی شکل گرفته است.
در کنار نکاتی چون کمیت موسیقی و کارکرد کلیپ‌ها، حضور شخصیت‌های فرعی ناکارآمد مثل راننده ماشین و همچنین پیام‌های اخلاقی که در مستقیم و رو بودن آنها گاه اغراق شده، کلیت فیلم را می‌توان اثری قابل تأمل در سینمای کودک این مقطع (با تأکید) محسوب کرد و البته فرصتی مغتنم برای آشتی مخاطب کودک که سینما رفتن را فراموش کرده است.
فیلم «ماه پیشونی و ...» توانست از فرصت طلایی اکران نوروزی هم بهره‌مند شود و زمان نسبتا مناسبی برای ارتباط با مخاطب خود و طبعاً دعوت خانواده‌ها به سینما داشته باشد. اما این اتفاق آنطور که انتظار می‌رفت نیفتاد و فیلم در پایان فروردین‌ماه جای خود را در اکران به فیلم دیگری داد.
در کنار وجوه مختلفی که می‌تواند به عنوان چرایی این روند مطرح شود طبعا افزایش قیمت بلیت سینماها که در نوروز 91 روند صعودی داشت، جای خاص خود را دارد و البته قیمت ارزان نسخه رسانه‌های تصویری فیلم که مخاطبان می‌دانند به زودی به بازار خواهد آمد.
اما نباید از یک روند بطئی که در حال فراگیر شدن در جامعه و طبعا تسخیر فضای سینمای ما است غافل شد؛ اینکه سیاست تا چه حد در حال سایه انداختن بر زوایای پیدا و پنهان زندگی روزمره مردم جامعه ما شده در اکران نوروز 91 به خوبی نمایان بود.
در سینمایی که از پنج فیلم اکران شده آن یکی لقب سیاسی‌ترین فیلم سینمای ایران، دیگری یک فیلم اجتماعی توقیفی چند سال پشت خط اکران مانده، یک کمدی اجتماعی با رگه‌های انتقادی-سیاسی و بالاخره یک ملودرام اجتماعی-سیاسی است که دو فیلم آخر با جنجال از اکران پایین آمدند، آیا یک فیلم کودک با تکیه بر چند تبلیغ تلویزیونی می‌تواند انگیزه‌ای برای سینما رفتن ایجاد کند؟
آن هم برای مخاطب کودک که حتما باید همراه پدر و مادر خود به سینما برده شود؛ پدر و مادری که در همین جامعه و جو آشفته حاکم بر سینما اگر هم بخواهند هزینه سینما رفتن جمعی را به جان بخرند طبعا ترجیح می‌دهند به تماشای فیلم‌های جنجالی روی پرده عریض بروند! این است شرایط برابر اکران سینماهای ما.
5858
نظر شما