پویا دبیری مهر: «من آن زمان هم گفتم که نوشته‌های شما در حد یک کاغذپاره است. من همان زمان به قشر دلسوز تاجر و صادرکننده، اعتماد و اعتقاد قلبی داشتم. البته افرادی هستند که قدر مجاهدت‌ها را نمی‌دانند و اطلاع و علم ندارند که سه برابر شدن صادرات به چه معناست و با چه زحماتی شکل گرفته است.»
اینها گفته‌های محمود احمدی‌نژاد در مراسم روز ملی صادرات است. آن هنگامی که رئیس‌جمهوری پشت تریبون سالن اجلاس سران برای ایراد سخنرانی در روز ملی صادرات رفت، همه صادرکنندگان منتظر شنیدن خبرهای جدید از رئیس‌جمهوری بودند.
اما احمدی‌نژاد خطاب به حضار در مراسم صادرکنندگان گفت: «مجموع صادرات غیرنفتی در سال 83 حدود 7300 میلیارد تومان بوده که این میزان صادرات غیرنفتی طی 40 یا 50 سال گذشته ثبت و برنامه‌های آن اجرا شده بود. اما در این چند سالی که ما روی کار آمدیم صادرات غیرنفتی سه برابر شد. این در حالی است که بحران اقتصادی، مدعیان جهانی را فلج کرد و تجارت و سرمایه‌گذاری با افت شدید مواجه شد.»
احمدی‌نژاد این‌بار با لحنی آرام و صمیمی با طرح سؤالی به صادرکنندگان گفت: «آنان به قول خودشان درصدد تحریم ایران بودند و تصور کردند اگر شبکه بانکی ایران را تحریم کنند، شریان اصلی اقتصاد ایران را قطع می‌کنند. من از شما سؤال می‌کنم، قول می‌دید که تا سال 1391 صادرات غیرنفتی را 3 برابر کنید؟ من همین‌جا می‌خواهم قول بگیرم که این کار را بکنید. یعنی ما تا سه سال دیگر باید صادرات غیرنفتی را به 50 میلیارد دلار برسانیم.»
گفته‌های احمدی‌نژاد با تشویق صادرکنندگان مواجه شد، اما سازوکاری برای این تصمیم‌گیری خلق‌الساعه مشخص نشد و سؤالی که بعد از همایش در ذهن صادرکنندگان نقش بست این بود که چه ساختاری برای افزایش سقف صادرات غیرنفتی در شرایط رکود تجارت خارجی طراحی شده است؟
در واکنش به این نحوه هدفگذاری برای صادرات غیرنفتی که خارج از فضای تخصصی و کارشناسی و در قالبی احساسی بنا گذاشته شده است، رئیس اتاق بازرگانی سمنان در گفت‌وگو با «خبر» می‌گوید: به همین سادگی‌ها نمی‌شود برای تجارت به عنوان یکی از مولفه‌های مهم و اثر‌گذار در رشد و بالندگی اقتصاد یک کشور سرنوشت تعیین کرد. علی‌اصغر جمعه‌ای می‌افزاید: صادرکنندگان تاکنون درباره مسائل حمایتی در موضوع صادرات غیرنفتی شاهد اتفاق محسوسی نبوده‌اند و هرآنچه بوده در حد حرف و سخن بوده است.
عضو اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران می‌افزاید: اگر قرار است حمایتی به صورت واقعی از صادرات کشور بشود نیازمند راهکاری‌های زیادی است، دولت باید بداند با روش‌های گذشته صادرات تکانی نمی‌خورد، جوایز صادراتی که گل سرسبد حمایت‌ها بود، با تفاوت نرخ ارز و تورم دچار شکاف شد و نقش نوشدارو پس از مرگ سهراب را ایفا کرد.
وی با انتقاد از هدفگذاری خلق‌الساعه و شفاهی درباره صادرات غیرنفتی گفت: افزایش صادرات غیرنفتی هم نیازمند عزم جدی است، هم نیازمند برنامه‌ریزی و اجرای قوانین و برنامه‌هاست، در حال حاضر باید دولت اعلام کند که نوع حمایت‌ها و جاده‌ای که برای صادرات کشور ترسیم کرده است چگونه است و به کجا باید رفت؟
وی با تعبیر «صدقه» از جوایز صادراتی یاد کرد و گفت: تاکنون دولت خواسته است صادرکنندگان را هم زیر چتر خود نگاه دارد و با صدقه دادن در قالب جوایز صادراتی، به زعم خود دلخوشی‌ای برای صادرکنندگان فراهم کرده است.
جمعه‌ای از رئیس‌جمهور سؤال کرد، آیا حمایت‌هایتان از صادرکنندگان و صادرات در قالب پر کردن شکاف بین تورم و نرخ ارز است، آیا می‌خواهید نرخ ارز را تغییر دهید؟ یا همچنان رویکرد جوایز صادراتی را در سر دارید؟ چه زمانی می‌خواهیدشرایط بین‌المللی را برای تجار کشور مساعد کنید تا بتوانند در کشورهای اروپایی اعتبارات مالی باز کنند؟
یحی آل‌اسحاق، رئیس اتاق بازرگانی تهران نیز معتقد است که اگر نگرش به تجارت، نگرشی برون‌نگر باشد ایران پتانسیل 200 ـ 300 میلیارد دلار صادرات را دارد. یحیی آل‌اسحاق در مورد علل کاهش ارزش صادرات در نیمه اول سال جاری اظهار کرد: «مقداری از این سیر نزولی طبیعی است. چرا که تقاضای جهانی به دلیل مسائل بحران مالی جهانی کم شده و منطقی است که بر همه کشورها اثر بگذارد. در مورد ایران یکسری مسائل و مشکلات اداری، مسائل مربوط به نرخ ارز، قیمت تمام شده و مسائل مربوط به تولید و از این قبیل موضوعات مطرح بوده است.»
وی در ادامه عنوان کرد: اگر به یک موضوع در حاشیه نگاه کردیم در همان حاشیه می‌توان پر رنگش کرد ولی اگر آن را در متنی آوردیم و مسئله اولیه شد، آن وقت دیگر فرق می‌کند. ما باید صادرات را به متن بیاوریم که اگر صادرات به متن بیاید، متن خودش خیلی از مشکلات را حل می‌کند.
رئیس اتاق تهران در ادامه در پاسخ به این سؤال که آیا چهار سال گذشته روند به گونه‌ای بوده که صادرات از حاشیه به متن بیاید؟ اظهار کرد: «تاحدودی بود. چرا که رشد صادرات ما در حال حاضر نسبت به برنامه وضعیت بدی ندارد، یعنی باید اذعان کرد که این مجموعه تصمیم‌گیری‌ها باعث شده در حال حاضر با همه این مسائل وضعیت مقداری بهتر شود اما فاصله با آن که باید باشیم زیاد است. بحث ما 10 میلیارد و 20 میلیارد دلار نیست. اگر آن حرف‌هایی که می‌زنیم بخواهند اجرا شوند رقم خیلی بالاتر از این است.»
وی در ادامه در مورد برآورد خود از وضعیت صادرات کشور در نیمه دوم سال گفت: «اگر تصمیم‌هایی که در این مورد گرفته شده، انجام شود و بحث اختصاص دو میلیارد دلار برای پشتیبانی از صادرات یا آن بحثی که قرار است 4 هزار واحدی که بدهی دارند یک سال تمهیل داده شوند و اگر تسهیل مقررات تجارت انجام شود، علی‌رغم رکود جهانی وضع ما بهتر خواهد شد. اگر این وعده‌های داده شده، انجام نشود وضعیت همین خواهد بود که هست.»
یک عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی و صنایع و معادن استان زنجان نیز می‌گوید: «نباید بودجه صادرات نفت صرف استفاده در اداره امور جاری مملکت و کالاهای ضروری و رفاهی جامعه شود، زیرا در این صورت صنایع فراموش خواهند شد. معتقدیم بودجه صادرات نفت باید در زیرساخت‌های جامعه در درازمدت و طرح‌های عمرانی طولانی‌مدت مانند کارخانجات مادر، مورد استفاده قرار گیرد.»
عبدالحمید فیضی با بیان این مطلب که یکی از بزرگترین مشکلات صادرکنندگان، عدم ثبات قوانین و مقررات صادرات و واردات است، به ایسنا می‌گوید: «تغییرات پی‌درپی در هزینه‌های بیمه و ترانسفر، موجب افزایش قیمت محصولات می‌شود، به همین دلیل تولیدکنندگان مجبور به استفاده از بسته‌بندی‌های نامناسب برای جبران این افزایش قیمت می‌شوند و این امر، توان رقابتی شرکت‌ها را برای جذب مشتریان خارجی کم خواهد کرد.»
وی تصریح کرد: عمده نگرانی صادرکنندگان، چگونگی تأمین و تهیه مواد اولیه با کیفیت می‌باشد، به گونه‌ای که همواره این نگرانی وجود دارد که این مواد در چه مدت زمانی، با چه کیفیتی و از کجا خریداری خواهد شد و در اختیار آنان قرار خواهد گرفت. همچنین مشکلات حمل و نقل و دشواری استفاده از تسهیلات بانکی را می‌توان از سایر نگرانی‌های صادرکنندگان برشمرد.
اگر تاکنون صادرات غیرنفتی با طرح و برنامه رشد فزاینده نداشت، این‌بار نه تنها برنامه‌ای برای آن نیست، که اهداف آن هم «آنی» و «ناگهانی» و «دور همی» اتخاذ می‌شود، تصمیم‌هایی که نگرانی‌ها را در دل صادرکنندگان افزایش داده است.
نظر شما