چرا صالحی با هیک ملاقات کرد؟

جلال برزگر: هفت ماه پس از سقوط سطح روابط ایران و انگلیس و خروج دیپلمات های تهران و لندن از محل های ماموریت خود، دیدار وزرای خارجه ایران و انگلیس در حاشیه اجلاسی در کابل را باید اجرای ماموریتی دشوار و حساس از سوی روسای دیپلماسی دو کشور به حساب آورد. این دیدار در حالی برگزار شده که تعطیلی سفارت ها و قطع کامل روابط در هر دو سوی ماجرا هواداران قرص و محکمی دارد و در ایران نیز کمتر کسی است که از نقش مرموز و ویژه انگلیس در طراحی و اعمال فشار سیاسی و اقتصادی نسبت به ایران آگاه نبوده یا دچار تردید باشد.
این ملاقات خاص در کابل در حالی رخ داده که در آذر ماه سال گذشته و پس از ورود تعدادی از دانشجویان به داخل سفارت انگلیس، با وجود جو مثبت و حمایتی که از اقدام دانشجویان در مجلس و دیگر نهادها و سطح جامعه در اعتراض به سیاست های دولت لندن وجود داشت، وزیر امور خارجه ایران از این اقدام دانشجویان حمایت نکرده و تلاش به عمل آورد روزنه هایی برای باقی ماندن ارتباط را باز نگه دارد و از این زاویه انتقادهای تند و تیز زیادی نسبت به او و دستگاه دیپلماسی صورت گرفت.
گام نهادن در مسیرهایی از این دست که مورد انتقاد قرار گرفتن در آنها امری طبیعی می نماید، بخشی از وظیفه ذاتی دستگاه دیپلماسی است که بازنگه داشتن راه های ارتباط حتی با دشمنان ماهوی انقلاب و کشور را شامل می شود، واضح است در این بین بحث رژیم صهیونیستی و آمریکا متفاوت است؛ البته تاکنون درموارد و مواقع لازم برای تماس مستقیم با آمریکا در قالب مذاکره با گروه 1+5 یا در عراق و افغانستان طراحی هایی صورت گرفته است.
وضعیت دستگاه دیپلماسی در حادثه آذرماه سال گذشته مانند آبان سال 1358 و ورود دانشجویان به سفارت آمریکا بود با یک تفاوت که در آن مقطع امام(ره) با اعلام موضع و حمایت از اقدام دانشجویان تکلیف دستگاه سیاست خارجی را نیز روشن کردند، اما در سال 90 انتقادهای صریح مقام معظم رهبری از سیاست های انگلیس، البته بدون اشاره مستقیم به اقدام دانشجویان در ورود به سفارت این کشور به نوعی وظیفه دستگاه دیپلماسی در عمل به وظیفه ذاتی خود را مورد تاکید قرار داد.
در هماوردی 30 ساله انقلاب اسلامی ایران با قدرت های غربی، آنچه باید با دیده تامل بیشتر نگریسته و در نظر گرفته شود، وظایف ذاتی دستگاه ها و تقسیم کار و امور به گونه ای است که 3 اصل عزت، حکمت و مصلحت نه تنها توسط یک ارگان یا دستگاه که توسط همه اجزای اجتماع و نظام پیگیری و اعمال شود.
در این میان نقش دستگاه دیپلماسی انعطاف حداکثری در چارچوب قواعد و قوانین و معیارها و هنچارهای نظام در قبال دیگر کشورهاست، علی اکبر صالحی امروز در راس این دستگاه خود یکی از چهره های منعطف و سرسخت ایرانی در عرصه جهانی محسوب می شود، او که رئیس سازمان انرژی اتمی و مسئول پروژه های هسته ای صلح آمیز کشور بوده، قرار گرفتنش در راس دستگاه دیپلماسی کشور پیام ویژه ای به جهانیان بود، بدین معنا که سیاست خارجی و هسته ای ایران در هم آمیختگی معناداری داشته و سرسختی و انعطاف در چارچوب های معین در آن لحاظ خواهد شد. همانگونه که در موضوع هسته ای تاکنون ایران نه میز مذاکره فنی با آژانس را ترک کرده و نه میز مذاکره سیاسی با گروه 1+5 و هر دو را با هم پیش برده است، در رابطه با قدرت های اروپایی نیز ایستادگی و حتی کاهش روابط همراه با گفت و گو و انتقال مستقیم دیدگاه ها در زمینه های مهم پی گرفته شده است.
ملاقات صالحی و هیک در شرایط حساس فعلی که منطقه با مسایلی چون سوریه، مذاکرات ایران و 1+5، افغانستان، عراق و موج بیداری اسلامی روبه روست حایز اهمیت است، در عین حال دو طرف با اذعان به وجود بن بست در روابط، مسیر جدیدی به عنوان تعیین کشور ثالث در پایتخت ها برای حفاظت از منافع و رسیدگی به امور اتباع را آغاز کرده اند که این امر در صورت تحقق به نفع مناسبات مردمی، بخصوص برای دانشجویان ایرانی در انگلیس خواهد بود.
در رابطه با سیاست خارجی بسیار گفته شده که نباید به ارزیابی صفر و صدی پرداخت چون این حوزه ساحتی ویژه و غیرمهندسی و مربوط به حوزه علوم انسانی و سیاسی اجتماعی دارد. از همین رو و با همین نگاه در سیاست خارجی، باید نگاه به جهت گیری ها و مسیر حرکات داشت و نباید یک رویداد و رخداد را مبنای همه ارزیابی ها قرار داد؛ رویداد ورود دانشجویان به سفارت انگلیس اگر چه ریشه های خود را داشته و نتیجه تحریک افکار عمومی توسط دولت انگلیس بوده است، اما اگر هم روی نمی داد باز روابط ایران و انگلیس با توجه به سیاست های لندن نمی توانست گرم و نزدیک باشد، لذا اعتراض، موضع گیری و برخورد سیاسی با انگلیس نیز نیاز به سطحی از ارتباط داشت.
در شرایط فعلی دیدار وزرای امور خارجه نه در پایتخت های دو کشور بلکه در کشور سوم و انتقال نقطه نظرات در شرایط حساس منطقه، اقدامی است که باید به آن در حد و اندازه خود نگریسته شود.
این دیدار در اندازه خود اقدامی به موقع بوده که می تواند جهت های مختلف از سوریه گرفته تا مذاکرات 1+5 را پوشش داده و در حالی که تحریم ها علیه ایران هر روز کند و بی اثرتر از قبل شده و کشورهای زیادی در حال خارج شدن از شمول آن می باشند، از تاثیر تحریم ها نیز تا حدی بکاهد.
این تماس خود خواسته ایران با انگلیس در سطح وزیر امورخارجه در کشور سوم اگر چه به هر حال منتقدانی هم خواهد داشت، اما تماس و برخوردی نزدیک در وقتی انتخابی برای ترسیم جهت و مسیر درست مناسبات است و رویداد و ابتکاری در چارچوب وظایف دستگاه دیپلماسی محسوب می شود.
/2727