هادی نیلی: نگرانی‌ها درباره همه‌گیری و تلفات آنفلوآنزای خوکی در روزهای اخیر در کشور بالا گرفته است. تاکنون 12 دانش‌آموز در تهران به آنفلوآنزای خوکی مبتلا شده‌اند که یکی از آنان جان باخته است. همچنین سه‌شنبه گذشته وزیر بهداشت خبر داد که پیش‌بینی می‌شود هفته‌ای 3 تا 4 هزار نفر در کشور به این نوع از آنفلوآنزا مبتلا شوند. از سوی دیگر، در حالی که تلفات عربستان سعودی بر اثر آنفلوآنزای خوکی به 59 نفر رسیده، اعزام 96هزار حج‌گزار ایرانی به عربستان از امروز آغاز می‌شود.
مدیر برنامه آنفلوآنزا و مراقبت بهداشت مرزی وزارت بهداشت روز گذشته گفت: ایران اکنون در مرحله عبور از موج اول پاندمی آنفلوآنزای خوکی قرار دارد. دکتر محمود سروش با اشاره به قدرت سرایت این بیماری، سرعت بالای انتشار را خاصیت این همه‌گیری جهانی دانست و گفت: افرادی که یک بار به این آنفلوآنزا مبتلا می‌شوند، به مدت بیش از یک سال از ابتلای مجدد به این بیماری مصون هستند.
مدیر برنامه آنفلوآنزای وزارت بهداشت هشدار داد: قدرت نفوذ ویروس آنفلوآنزای خوکی به حدی شدید است که وضعیتی که همه‌گیری آنفلوآنزا در سال 1918 طی شش ماه در دنیا ایجاد کرد، در این همه‌گیری صرفاً طی شش هفته ایجاد شده است.
دکتر سروش بر لزوم آموزش جامعه در زمینه چگونگی پیشگیری از ابتلا به آنفلوآنزای خوکی و همچنین نحوه برخورد با آن در زمان ابتلا، تأکید کرد و گفت: گروه‌های در معرض خطر که ممکن است این بیماری جان آنان را بگیرد، زنان باردار، بیماران قلبی، تنفسی، کبدی، دیابتی و تحت شیمی‌درمانی، مبتلایان تالاسمی، کم‌خونی داسی‌شکل، بیماران تحت شیمی‌درمانی، مبتلایان به چاقی و افراد زیر 19 سال که آسپرین مصرف می‌کنند هستند.
تب آنفلوآنزا در مدرسه‌ها
مرضیه وحیددستجردی هفته پیش از وزارت آموزش و پرورش خواست مدارس آلوده به آنفلوآنزای خوکی را تعطیل کند. او تأکید کرد که براساس دستورالعمل وزارت بهداشت، در مدارسی که تعداد مبتلایان به آنفلوآنزای خوکی زیاد است کلاس‌ها باید تعطیل شوند. اما گزارش‌ها حاکی از اختلاف نظر وزارت آموزش و پرورش با وزارت بهداشت در این زمینه است. دستجردی گفت. گزارش‌هایی مبنی بر عدم اجرای این دستورالعمل دریافت شده که اداره مبارزه با آنفلوآنزای وزارت بهداشت موضوع را پیگیری کرده و دستورالعمل مجدد ابلاغ شده است.
این صحبت‌های بلندپایه‌ترین مسئول بهداشت و سلامت کشور به‌خصوص برای خانواده دانش‌آموزان نگران‌کننده شد و اعتراض آنان به وزارت آموزش و پرورش را در پی داشت؛ طوری که برخی خانواده‌ها با نگرانی از سلامت فرزندانشان از ابتلا به آنفلوآنزای خوکی، خودسرانه از رفتن فرزندانشان به مدرسه جلوگیری کرده‌اند و برخی گزارش‌ها می‌گوید کلاس‌های مدارس در برخی مناطق تهران و برخی شهرها با جمعیتی کمتر از 10 دانش‌آموز تشکیل شده است.
دیروز در آخرین ساعت‌های اداری رئیس آموزش و پرورش شهر تهران از ابتلای 12 دانش‌آموز تهرانی به آنفلوآنزای خوکی خبر داد و در عین حال گفت: این بیماری تحت کنترل است و هیچ یک از مدارس را تهدید نمی‌کند.
دکتر زکریا یازرلو همچنین جان‌باختن میلاد کاویانی، دانش‌آموزی که در منطقه 15 شهر تهران مشغول به تحصیل بوده را تأیید کرد و گفت: در مدرسه‌ای که او مشغول به تحصیل بوده، هیچ مورد دیگری از ابتلا یا حتی مشکوک‌بودن به ابتلا به این بیماری دیده نشده است. به گفته یازرلو، میلاد کاویانی یک دانش‌آموز ایلامی بوده که از مهرماه امسال در تهران مشغول به تحصیل شده و به دلیل بیماری آنفلوآنزای خوکی در بیمارستان فوت کرده است.
رئیس آموزش و پرورش شهر تهران تأکید کرد: «من وجود این بیماری را در بین دانش‌آموزان انکار نمی‌کنم و اگر موردی باشد حتماً آن را اطلاع‌رسانی خواهم کرد.» در همین حال مدیرکل سلامت وزارت آموزش و پرورش در واکنش به اعلام چنین آماری، یادآوری می‌کند که هر آماری درباره این بیماری باید از جانب این اداره کل اعلام شود و مسئولیت آمارهای اعلام‌شده از سوی یازرلو، به عهده خود اوست.
مدیرکل امور دانشجویان داخل وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز با بیان اینکه تاکنون هیچ گزارشی از سوی دانشگاه‌ها در زمینه آنفلوآنزای خوکی به ما ارائه نشده است، اعلام کرد: طبق دستورالعملی که به دانشگاه‌ها ابلاغ شده است، دانشگاه‌ها برای تعطیلی کلاس‌ها مختارند و نیازی به مجوز وزارتخانه ندارند.
تاکنون 5/1 درصد تلفات
در حالی که کمی بیشتر از سه ماه از نخستین مرگ بر اثر آنفلوآنزای خوکی در ایران می‌گذرد، امروز قرار است دکتر حسن امامی‌رضوی و اعضای کارگروه کشوری آنفلوآنزای خوکی در کمیسیون بهداشت و درمان مجلس حاضر شوند و گزارشی درباره این بیماری به نمایندگان ارائه دهند.
آخرین آمار کشوری که دکتر محمدمهدی گویا، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، آن را منتشر کرده، حاکی از ابتلای 444 مورد جدید به بیماری آنفلوآنزای خوکی و مرگ 6 نفر بر اثر این بیماری صرفاً در هفته گذشته است. به این ترتیب تعداد مبتلایان به این بیماری در کشور به 1638 نفر رسیده است و تاکنون 22 نفر بر اثر این بیماری در کشور فوت کرده‌اند. به‌این‌ترتیب تاکنون نزدیک به 5/1درصد از مبتلایان در ایران جان باخته‌اند. این آمار در سطح جهانی، 449 هزار نفر مبتلا و 5 هزار نفر تلفات است؛ یعنی نزدیک به 1 درصد تلفات.
با توجه به تمرکز فعلی امکانات بهداشتی و درمانی در این باره و احتمال کفاف‌ندادن این امکانات در صورت بالاگرفتن فراگیری این بیماری، می‌توان در انتظار بالارفتن این نسبت تلفات بود.
جای نگرانی نیست
دکتر ایرج خسرونیا، دبیر انجمن متخصصان داخلی ایران به خبر می‌گوید: پزشکان انتظار داشتند که با باز شدن مدارس تعداد مبتلایان به این بیماری بسیار بیشتر باشد که خوشبختانه چنین نشد. با این حال تاکنون 16 نفر مرده‌اند که گرچه جای تأسف دارد، اما آمار قبول قبولی است.
دکتر خسرونیا می‌افزاید: «این فصل، فصل آنفلوآنزای انسانی است و افراد مسن و دانش‌آموزان و کسانی که به صورت گروهی مثل سربازخانه‌ها زندگی می‌کنند، دچار آنفلوآنزا می‌شوند که انسانی است، نه خوکی.»
دبیر انجمن متخصصان داخلی می‌گوید: «متأسفانه به دلیل ترسی که از طریق رسانه‌ها ایجاد شده مردم فکر می‌کنند هرکس آنفلوآنزا گرفته از نوع خوکی است؛ اما آنفلوآنزای خوکی علائمی همچون عفونت ریه، اسهال و استفراغ دارد.»
رسانه‌ها کم‌کاری کرده‌اند
با این حال دکتر سیدعلیرضا مرندی، وزیر اسبق بهداشت و نماینده فعلی مجلس که عضو کمیسیون بهداشت است، نظری متفاوت با نظر دکتر خسرونیا دارد. او به خبر می‌گوید: «در چند ماه اخیر که بحث آنفلوآنزای خوکی در کشورمان به راه افتاده است، نگرانی‌های زیادی در میان مردم در مورد سلامتشان به وجود آمده و با شروع به کار مجدد مدارس، این نگرانی‌ها افزایش پیدا کرده است. اما هیچ نوع آگاه‌سازی مثبتی در این مورد از سوی وزارت بهداشت و صداوسیما ندیده‌ایم؛ چرا که به نظر می‌رسد به این خاطر که هنوز تعداد قربانیان این بیماری در ایران زیاد نشده است، پس دیگر لازم هم نیست که آگاه‌سازی مناسبی هم در این مورد صورت بگیرد. اما به هرحال لازم است رسانه‌های جمعی به خصوص صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران به عنوان رسانه‌ملی با تهیه برنامه‌هایی اقدامات لازم را برای آگاه‌سازی جامعه به انجام برساند.»
وزیر پیشین بهداشت در عین حال راه‌حل تعطیل‌کردن مدرسه‌ها را نمی‌پسندد و می‌گوید: «تعطیلی مدارس تنها باید در شرایط بسیار بحرانی و خاص مطرح و پیگیری شود، چرا که نمی‌توان یک‌سال تحصیلی یا مدتی از یک‌سال تحصیلی را تعطیل کنیم و آموزش و پرورش کودکانمان به دلیل آنفلوآنزای خوکی به تأخیر افتد. در عوض باید به محض اطلاع از ابتلای دانش‌آموزی به آنفلوآنزای خوکی، او را از بقیه جدا کنند و تحت مراقبت قرار دهند و پس از بهبود تا زمانی که امکان انتقال ویروس وجود دارد، از ورود به مدرسه منع شود.»
ناآگاهی مردم خطرناک‌تر از وحشت‌شان است
دکتر مینو محرز، متخصص بیماری‌های عفونی و عضو کارگروه کشوری آنفلوآنزای خوکی نیز معتقد است اطلاع‌رسانی و آموزش برای جلوگیری از این بیماری در کشور بسیار ضعیف بوده؛ تا جایی که انگار این بیماری اصلاً در جهان شیوع پیدا نکرده است. او می‌گوید: «تلویزیون در این رابطه هیچ فعالیت دلسوزانه‌ای انجام نداده است. تاکنون به جز جراید و رادیو -آن هم به مقدار اندک که قابل‌ارزیابی نیست- اطلاع‌رسانی دیگری نداشته‌ایم.»
دکتر محرز تصریح می‌کند: «در بعضی از برنامه‌های تلویزیونی پزشکان در این رابطه صحبت کرده‌اند، این خودش اشتباه است. هر پزشک عمومی که نمی‌تواند راجع به این بیماری اطلاع‌رسانی کند.»
این عضو کارگروه کشوری آنفلوآنزای خوکی معتقد است: مسئولان صداوسیما از ترس ترسیدن مردم، تا جایی که امکان دارد درباره بیماری آنفلوآنزای خوکی اطلاع‌رسانی نمی‌کنند. دکتر محرز می‌گوید: «این در حالی است که ناآگاهی برای مردم مضر‌تر است و عواقب آن می‌تواند مخرب‌تر باشد. این شکل درستی برای هدایت این جریان نیست و در این صورت نمی‌توان منتظر اخبار خوب و خوشایندی بود. توصیه می‌کنم که رسانه‌ها سر عقل بیایند این اولین وظیفه رسانه ملی است که متأسفانه از پس آن به خوبی بر نیامده است.»
زنگ خطر برای حجاج و نزدیکان‌شان
در حالی که اعزام بیش از 96 هزار حج‌گزار ایرانی به عربستان از همین امروز شروع می‌شود، روز جمعه سخنگوی وزارت بهداشت عربستان اعلام کرد که با دومین موج بیماری آنفلوآنزای خوکی در این کشور، آمار تلفات ناشی از این بیماری به 59 نفر رسیده است. به این ترتیب نگرانی‌ها درباره سلامتی این حجاج و نزدیکان آنان بالاتر می‌رود.
پیش از این در میانه مهرماه رئیس مرکز پزشکی حج و زیارت هلال احمر تأیید کرده بود که وزارت بهداشت پیش‌بینی می‌کند که امسال 30 درصد از حجاج ایرانی در عربستان به آنفلوآنزای خوکی مبتلا شوند. در همین حال برخی کارشناسان مستقل، احتمال 30درصدی ابتلای حج‌گزاران به ویروس آنفلوآنزای خوکی را خوش‌بینانه می‌دانند و با توجه به انبوهی و فشردگی جمعیت حج‌گزار، نسبت 40 تا 50 درصد را واقع‌بینانه‌تر می‌دانند.
در نظر گرفتن احتمال 30 درصدی ابتلای 96 هزار حج‌گزار ایرانی به ویروس آنفلوآنزای خوکی، به معنای احتمال ابتلای دستکم 32 هزار نفر از آنان به این بیماری است. اگر نسبت واقع‌بینانه‌تر 50درصد ابتلا را نیز در نظر بگیریم، می‌توان پیش‌بینی کرد که 48 هزار نفر از حج‌گزاران ایرانی امسال، در طول این سفر به ویروس آنفلوآنزای خوکی مبتلا می‌شوند.
به این ترتیب با فرض اِعمال حداکثر مراقبت و پیشگیری از سوی نزدیکان و خویشان و دوستان این عده از حج‌گزاران مبتلا، می‌توان منتظر بود که دستکم خویشان درجه‌یک آنان به این ویروس مبتلا شوند؛ این یعنی بین 32 هزار تا 48 هزار خانواده ایرانی در معرض مستقیم آنفلوآنزای خوکی قرار می‌گیرند. این آمار با توجه به میانگین جمعیت خانواده ایرانی (5 نفر)، یعنی بین 160 هزار تا 240 هزار ایرانی.
تجربه یک‌ساله اخیر در جهان و همین‌طور در ایران نشان می‌دهد که دستکم یک درصد از عموم کسانی که به ویروس آنفلوآنزای خوکی مبتلا می‌شوند، بر اثر این بیماری جان می‌بازند. این نسبت در ایران نزدیک به 1. 5 درصد بوده است. این به معنای احتمال درگذشت 2400 تا 3200 هزار نفر ایرانی بر اثر ویروس آنفلوآنزای خوکی و صرفاً از طریق کسانی است که یا خود در حج امسال شرکت داشته‌اند یا یکی از بستگان درجه‌یک‌شان.
صرف‌نظرکردن از احتمال انتقال ویروس آنفلوآنزای خوکی از طریق حج‌گزاران امسال و بستگان درجه‌یک‌شان به دیگر شهروندان، کاملاً غیرواقع‌بینانه است اما با همین حساب غیرواقع‌بینانه نیز دستکم 2400 تا 3200 هزار ایرانی صرفاً از جانب سفر حج امسال در معرض خطر مرگ هستند.
جا دارد نگران حج باشیم
دکتر حمید عمادی، متخصص بیماری‌های عفونی و استادیار دانشگاه تهران هم با تأیید همین احتمالات، هشدار می‌دهد که به‌خصوص جا دارد درباره امکان شیوع این بیماری از طریق مراسم حج نگران باشیم.
دکتر عمادی یادآوری می‌کند که با توجه به تراکم جمعیتی زائران به‌خصوص در موسم حج و همچنین جمعیت فشرده سکنی‌داده‌شده در هتل‌ها، احتمال همه‌گیرشدن این بیماری در این مراسم بالاست. این استادیار دانشگاه تهران البته یادآوری می‌کند: در این قبیل موارد باید هزینه‌ها را سنجید. باید دید که با تعطیل‌نکردن مراسم حج چه هزینه‌هایی خواهیم داد و با تعطیل‌کردن آن چه هزینه‌هایی. البته به نظر من هنوز قدرت این ویروس در حدی نیست که لازم باشد حج را به‌کلی تعطیل کنیم. در حال حاضر که سازمان حج امکان اعمال محدودیت سنی برای اعزام حجاج را در دست بررسی دارد و به نظرم این اقدام، بجا است.
نظر شما