اجرای حدود هدف نیست

روز یک‌شنبه رئیس پلیس آگاهی نیروی انتظامی با تأکید بر اینکه اجرا نکردن قانون مجازات اسلامی افزایش ناامنی را در کشور به‌دنبال دارد، از آمادگی پلیس برای اجرای حدود خبر داد.

سردار اصغر جعفری از این‌که «قانون مجازات اسلامی که مهم‌ترین آن قطع ید است، اعمال و اجرا نمی‌شود»، ابراز نارضایتی کرد و گفت: حتی در مواردی که سرقت محرز و با شرایطی که در قانون آمده منطبق است، این حد اجرا نمی‌شود.

در این باره نظر دکتر حسین میرمحمدصادقی را جویا شدیم. او معاون آموزش و تحقیقات قوه‌قضائیه و سخن‌گوی قوه‌قضائیه در آغاز دوره ریاست آیت‌الله هاشمی شاهرودی بر این قوه بود. بعدتر او به شورای عالی توسعه قضایی نیز پیوست و به عنوان نایب‌رئیس در این شورا، ایده‌های نوآورانه حقوقی را پیش می‌برد. میرمحمد صادقی 12سال رئیس دانشکده علوم قضایی در تهران بود و در حال حاضر استاد حقوق دانشگاه شهید بهشتی و مدرس این رشته در بسیاری از دانشگاه‌های دیگر است.

او درباره اجرای حدود معتقد است؛درباره اصل اجرای حدود شرعی دو نظر بین مراجع و فقها هست. یک نظر این است که اساساً حدود شرعی در زمان غیبت امام معصوم قابل‌اجرا نیست. فقهای بزرگی چنین نظری داشته‌اند؛ از جمله مرحوم آیت‌الله سیدخوانساری، یکی از علمای بزرگ تهران، از علمای متاخری بود که چنین نظری داشت. این نظر مشابه همان نظر فقهی است که می‌گوید برگزاری و حضور در نمازجمعه در زمان غیبت واجب نیست. قائلین به این نظر، اجرای حدود را محدود به حضور امام معصوم می‌دانند شاید به این دلیل که در زمان امام معصوم، حداقل‌های موردنیاز جامعه و شهروندان و حتی بسیار بالاتر از آن از نظر اقتصادی و اجتماعی فراهم می‌شود.

اما نظر دیگر این است که در زمان حکومت حاکم عادل که به نوعی نیابت امام زمان را دارد هم می‌توان حدود شرعی را اجرا کرد. بر اساس همین نظر، حتی در زمان حکومت پهلوی و سال‌های اول پس از انقلاب اسلامی، برخی از مراجع و علمای مذهبی در محدوده جغرافیایی خود به شکل محلی، احکام را صادر می‌کردند و حدود شرعی را به اجرا در می‌آوردند.

پس از انقلاب اسلامی، این نظر دوم در قانون مجازات اسلامی کشورمان گنجانده شده و شکل قانون پیدا کرده است. بر همین اساس در سه دهه گذشته گاهی هم احکامی بر اساس قانون مجازات اسلامی صادر شده و به اجرا در آمده است.

برخی از این موارد، اعتراض‌های نهادهای حامی حقوق‌بشر را در سطح جهان بر انگیخته است و حتی از آنها فیلمبرداری و عکس‌برداری شده و در خارج از کشور و در نهادهای حامی حقوق بشر نمایش داده و اعتراض‌ها را بر انگیخته است. من وقتی در یکی از جلسات کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل متحد که اکنون نامش به شورای حقوق بشر تغییر پیدا کرده، حضور داشتم که دیدم تبلیغ می‌شود در یکی از سالن‌ها فیلمی از اجرای سنگسار در ایران نمایش داده می‌شود. طبیعتا این تبلیغات تأثیر منفی در نگاه مخاطبان نسبت به اسلام و قوانین اسلامی ایجاد می‌کند.

به ‌هرحال این نظر که در زمان حکومت حاکم عادل هم می‌توان حدود شرعی را اجرا کرد، در قانون ما آمده و این یک واقعیت است. پس کاری به نظر اول در این باره نداریم که اساساً حدود شرعی در زمان غیبت امام معصوم قابل‌اجرا نیست. اما حتی با وجود پذیرفتن این نظر در قانون کشور، باز هم اجرای حدود شرعی شرایطی دارد که تحقق آنها به‌سختی ممکن می‌شود.

متن کامل این گفتگو را با عنوان هدف اسلام پاک‌کردن جامعه است، نه اجرای حدود بخوانید.