مجلس و نظارتی که غفلت بردار نیست

در قانون اساسی، مجلس وظیفه تدوین قوانین و نظارت بر اجرای قوانین را برعهده دارد. به ترتیبی که حضرت امام‌(ره) به جایگاه والای مجلس بارها اشاره کردند و مجلس را در رأس امور دانستند که متأسفانه بعد از گذشت سال‌ها این سخن تاریخی حضرت امام‌خمینی‌(ره) به بوته فراموشی سپرده شد.

با گذشت زمان نه تنها دیگر مجلس در رأس امور نیست بلکه در برخی از موارد قوانین مصوب مجلس مورد بی‌مهری قرار می‌گیرند و برخی از دستگاه‌های اجرایی به خود اجازه می‌دهند که آنها را ندیده بگیرند و اجرا نکنند.

در دوران گذشته هیچ‌گاه چنین برخوردی با مهمترین نهاد کشور  صورت نمی‌گرفت چرا که مجلس از افراد صاحبنام و منتفذی تشکیل شده بود که می‌توانستند در معادلات اجرایی کشور نقش ایفا نمایند.

پس از گذشت چند دوره از تشکیل مجلس، هرروز جایگاه نمایندگان ضعیف‌تر از گذشته می‌شد و بیان نظرات کارشناسانه به حلقه مفقوده جلسات مجلس تبدیل شد، به ترتیبی که بسیاری از قوانین مصوب مجلس از نظر کارشناسی مورد خدشه واقع گشت و همین سبب شد که بسیاری از نهادهای اجرایی نسبت به قوانین مصوب مجلس بی‌اعتنایی کنند و از کنار آن عبور نمایند.

عامل بی‌مهری نهادی اجرایی نسبت به قوانین مصوب مجلس، از رفتار برخی از نمایندگان مجلس نشأت می‌گیرد زیرا بسیاری از نمایندگان مجلس به جای عزم برای تدوین قوانین،‌ تمام توان خود را بر حل مشکلات حوزه انتخابیه متمرکز کرده‌اند و آنقدر جزئیات آنها را به خود مشغول کرده است که از رسالت اصلی خود غافل مانده‌اند.

نمایندگان به محض ورود به مجلس مشغول جزئیات می‌شوند و برای تحقق وعده‌هایی که هنگام تبلیغات به مردم حوزه انتخابیه خود داده‌اند مرتب رایزنی می‌‌کنند و درصدد تأمین اعتبار هستند و همین سبب می‌شود که فراموش نمایند برای چه در مجلس حضور یافته‌اند.

دخالت نمایندگان در امور اجرایی حوزه انتخابیه و رایزنی برای انتصاب بخشدار،‌ فرماندار و استاندار زمینه صرفنظر از ابزار نظارتی مجلس مانند سؤال و استیضاح را فراهم می‌کند.

تداوم چنین رویکردی از سوی نمایندگان مجلس و پیگیری انجام طرح‌هایی که در حیطه وظایف نمایندگی نیست، زمینه تضعیف پارلمان و جایگاه نمایندگان آن را مهیا می‌نماید و سبب می‌شود که نمایندگان دغدغه اصلی خود را بر حل مشکلات به جای بررسی طرح‌ها و لوایح متمرکز نمایند.

برای برون‌رفت از این مشکل و اعاده جایگاه مجلس باید تغییراتی در نحوه ورود نمایندگان به مجلس صورت بگیرد تا افراد با اتکا به پول و طایفه و روابط خود وارد مجلس نشوند.

اصلاح سازوکار ورود به مجلس سبب می‌شود که مجلس براساس توانمندی علمی و سیاسی شکل بگیرد و پارلمان به جایگاهی برای پیگیری وعده‌های انتخاباتی نمایندگان مجلس تبدیل نشود.

فارغ از این مسائل، مجلس نباید از اصل نظارت غفلت کند زیرا اگر چشم نظارتی مجلس بسته شود و مجلس اجازه بدهد دولت هرگونه رفتاری را در پیش بگیرد و تعامل مجلس با دولت به رفاقت غیرصحیح تبدیل شود آن وقت نهادهای اجرایی از این مسئله سوء‌استفاده می‌کنند و به خود اجازه می‌دهند که قوانین مصوب مجلس را نادیده بگیرند.

نماینده مجلس هفتم