پیروزی قصیر حامیان اسد را مصمم می‌کند/پیشنهاد روسها دربارۀ سوریه نسنجیده بود

زهرا خدایی

سازمان ملل روز شنبه با اعزام نیروهای روسیه به منطقۀ جولان مخالفت کرد. پس از اعلام خروج نیروهای اتریشی حافظ صلح در این منطقه، روسیه اعلام کرده بود که می تواند جای صلح بانان اتریشی را بگیرد. برخی ناظران بر این باورند که پیشنهاد روسها در اعلام آمادگی برای اعزام نیرو با توجه به قرارداشتن این کشور در جبهۀ حامیان بشار اسد اندکی عجولانه بوده است. این در حالیست که روسها پیشتر نیز با اعلام خبر ارسال موشک های اس 300 به سوریه، نگرانی‌های زیادی را در میان حامیان مخالفان بشار اسد برانگیخته بود.
خبرگزاری خبرآنلاین در گفتگویی با محمود شوری، مدیر گروه مطالعات اوراسیا، کارشناس مسائل روسیه، آسیای مرکزی و قفقاز مرکز مطالعات استراتژیک، آخرین تحولات سوریه را مورد بررسی قرار داده است که در ادامه می آید.

روسها پیشنهادی را مطرح کردند که به نظرم خیلی سنجیده نبود؛ چون توافق نامه ای که بین سوریه و اسراییل وجود دارد، مانع از آن می شود که کشورهای عضو شورای امنیت در بلندی های جولان به عنوان نیروی حافظ صلح حضور داشته باشند و به همین دلیل نیز شورای امنیت تقاضای روسیه را رد کرد. 
از طرفی هم اکنون از دید معارضین دولت سوریه، روسیه مهمترین حامی بشار اسد تلقی می شود و حضور آنها در جولان عملاً می توانست آنها را به هدفی برای گروههای معارض تبدیل کند و عملاً فضای مناقشه را به سمت و سوی دیگری سوق دهد. من فکر می کنم این یک پیشنهاد نسنجیده بود و با رد شورای امنیت عملاً باید به فراموشی سپرده شود.

روابط روسیه-اسراییل به ویژه بعد از فروپاشی شوروی رو به گسترش بوده و روسها در شرایط مختلف تلاش کرده اند روابط خود با اسراییل را حفظ کنند. البته روسیه در موضوع خاورمیانه سعی می کند که از یک طرف رابطۀ خوبی با جریان های فلسطینی ایجاد کند. از سویی رابطۀ محکمی با سوریه- به عنوان یکی از کشورهای واقع در خط مقدم مقاومت در برابر اسراییل- دارد.
در واقع روسها با نگاه منافع محوری که نسبت به سیاست خارجی‌شان دارند، تصورشان بر اینست که باید با هر دو طرف منازعه رابطه برقرار کنند. ضمن اینکه روسها منافع ایدئولوژیک در بحث مناقشۀ فلسطینی-اسراییلی ندارند و به همین دلیل سعی می کنند به نحوی با کارکردن با دو طرف مناقشه، جایگاه بالاتری برای خود ایجاد کنند و به نحوی بر مناقشه به این شیوه تأثیرگذار باشند.
حجم قابل توجه روسهای یهودی که بعد از فروپاشی شوروی به اسراییل رفته اند و یا نفوذ اقتصادی که اسراییلی ها در روسیه دارند، اینها از دلایل رابطه خوب روسیه و اسراییل در دو دهۀ گذشته بوده است. رابطۀ روسیه-اسراییل عملاً تأثیری بر رابطۀ روسیه با کشورهای خط مقدم مقاومت علیه اسراییل نداشته و در طرف مقابل نیز رابطۀ روسیه با کشورهایی مثل سوریه و یا سایر گروههای مقاومت موجب نشده است که رابطۀ روسیه با اسراییل تخریب شود.

اینگونه نیست. به هر حال روسها سعی کردند در این مناقشه در خط وسط حرکت کنند و به نحوی تاکنون تلاش کرده اند موازنه را میان دو طرف برقرار کنند. روسها اگر رابطۀ خود را با اسراییل تقویت کردند از سویی کمک هایی به سوریه کرده اند که این موازنه برقرار شود. هر گاه به سوریه تسلیحات استراتژیک و قابل توجهی داده اند در سویی دیگر برای اسراییلی ها به نحوی مسئله را توجیه و حل کرده اند و اجازه نداده اند که همکاری نظامی آنها با سوریه، بر همکاری آنها با اسراییل تأثیر بگذارد.
اسراییل نیز خیلی علاقمند نیست که روسیه را در جبهۀ مقابل خودشان قرار دهد و عملاً روسیه را به سمتی هل بدهد که بدون توجه به ملاحظاتشان به سوریه کمک نظامی کنند. به عبارت دیگر اسراییل سعی می کند در رابطه با روسیه به نحوی کمک های نظامی روسیه به سوریه را کنترل کند. از سویی در طول این سالها اگر روسها سلاحی به سوریه داده اند بیشتر جنبۀ تدافعی داشته تا جنبۀ تهاجمی.

در هر حال این پیروزی‌ها اهمیت زیادی برای بشار اسد و حامیان بیرونی وی دارد. روسها برای حمایت از دولت بشار اسد آخرین برگ های برندۀ خود را که همان واگذاری سامانۀ دفاعی اس 300 بود را نیز رو کردند و همۀ تلاش خود را برای افزایش توانمندی سوریه و تغییر موازنۀ استراتژیک به نفع سوریه انجام دادند. انتظارشان بر اینست با رو کردن آخرین برگه های برنده عملاً فضا و شرایط نظامی در سوریه با موفقیت دولت بشار اسد همراه شود. اگر اینگونه نباشد در واقع روسها ضرر بزرگی کرده اند، از یک طرف با اعلام واگذاری اس300 (که البته هنوز ارسال آن در ابهام است) سودی از رو کردن برگ برندۀ نکرده اند و در صورت سقوط بشار اسد باید شکست سنگینی را در بحران سوریه تحمل کنند.
اما این پیروزی امیدواری بیشتری برای روسیه است و این کشور را در حمایت از دولت بشار اسد مصرتر و استوارتر خواهد کرد.
5252