زهرا تالانی:توفیقی در دولت خاتمی هم وزیر علوم بود و با انتخاب روحانی به عنوان رئیس جمهور هم مسئول کارگروه انتخاب وزیر علوم شد.حالا او می تواند طبق قانون سه ماه سرپرست وزارت علوم باشد.
پیش از انتخاب او به عنوان سرپرست او در کافه خبر درباره سوالات گوناگونی از جمله استقلال دانشگاهها،تفکیک جنسیتی،مطالبات دانشگاهیان و وضعیت کنونی دانشگاهها گفت وگویی را انجام داد که مهمترین اظهار نظرهای او در جداول زیر آورده شده است:
در جدول زیر مسائل و مشکلات دانشگاهها آورده شده است:
| موضوع | شرح اظهار نظر |
| تفکیک جنسیتی | -در خیلی از کشورهای دنیا هم این تفکیک‌ها در محیط‌های خصوصی پذیرفته شده است اما دانشگاه که یک نهاد عمومی و اجتماعی است و یک فضای باز است. -روابط دختر و پسر در دانشگاه اساساً روابط علمی و درسی و تحقیقی است و فرصتی برای ایجاد نگرانی و اضطراب نیست و واقعاً آنچه ما داریم تجربه میکنیم اینگونه نیست که دانشجویان خدای ناکرده بخواهند دانشگاه را فرصتی برای تخلف بدانند. -اگر چنین موردی هم باشد یقین بدانید بیرون از نهاد دانشگاه منتقل می‌شود برای اینکه محیط دانشگاه یک محیط عمومی است کلاس درس یک محیط باز است که 30-40 نفر دانشجو در کلاس مطمئنا روابط و ارتباطات سالمی دارند. -به نظر من در حال حاضر دانشگاه و کلاسهای درس سالمترین جا هستند.ما بعد از تفکیک کلاسهای درس به تفکیک راهر و و در ورد و وخروج هم می رسیم اما پایان این طرح کجاست؟ -به عنوان مسئولی که حدود 30 سال است در داخل دانشگاه فعالیت میکنم همین الآن هم در این محیط هستم و یا آن دوره‌ای که در وزارت علوم مسئول بودم گزارش‌هایی را دریافت می‌کردیم بدون تردید بنده بارها در سخنرانی‌ها گفته‌ام که دانشگاهها از هر نظر از سالمترین محیط‌ها و نهادهای اجتماعی‌اند، چه از نظر اقتصادی، چه از نظر فرهنگی و اخلاقی و ارزش‌ها. -بنده نه به تجربه در عمل چنین چیزی را مشاهده کردم نه خودم به عنوان یک دانشگاهی چنین چیزی را اساساً در محیط های دانشگاهی می‌بینم و واقعاً بعضا متاثر می‌شوم که کسانی این موضوع را مطرح می‌کنند. -من واقعا این را یک نوع بی‌احترامی فرهنگی به محیط های دانشگاهی می‌دانم چون کسانی که این نظریات را مطرح می‌کنند قاعدتاً نظرشان این است که یک ناهنجاری‌هایی را برخورد کردند و یک هشدارهایی را دریافت کردند که دارند یک چنین عکس‌العملی را نشان می‌دهند که این را من یک نوع بی‌احترامی به محیط‌های دانشگاهی و به دانشجوی دختر و پسر و اعضای هیأت‌های علمی می‌دانم. |
| بازنشستگی اساتید |
-تایید می کنم که بحث بازنشستگی اساتید در همه دوران ها مطرح بوده است ،اما شاید تفاوت در اینجا بود که در بسیاری از موارد بعد از بازنشستگی استاد باسابقه در صورت توان می توانست و این اختیار را داشت که همکاری خود را با دانشگاه ادامه دهد . -در حال حاضر به نظر من بحثی که دارم بازنشستگی نیست بحث برخورد با این اتفاق است ،در قبل از این هم بسیاری از اساتید به دلیل مسائل اداری و مالی ،سن و ....بازنشسته می شدند ،اما در شرایط روز در برخی موارد به دلایل سیاسی وبرخورد سیاسی می بینیم که دستور قطع همکاری داده می شود. -بازنشستگی ،ترفیع و ارتقا بحث های مرسوم روز است و در همه دنیا هم وجود دارد .اما اگر ما به ماده 49 قانون برنامه چهارم توسعه که در برنامه پنجم هم تکرار شده است که من آن را دست آورد بزرگی برای نظام می دانم و معتقدم اوج تکامل یک نظام برای دادن اختیار به دانشگاه هاست برگردیم می بینیم که تمام اختیارات از جمله استخدام هیات علمی ، بازنشتگی و ... با تایید وزیر.به هیات امنا دانشگاه داده می شد . -به نظر می رسد در حال حاضر این قانون چندان اجرا نمی شود و همه چیز در وزارت علوم متمر کز شده است .و عملا نتیجه این می شود که اعضای هیات علمی احساس می کنند نقشی ندارند و به حاشیه رانده می شوند . -از نظر من در زمان قبل از سال 84، درموضوع بازنشستگی اساتید، به هیچ وجه جنبه سیاسی نداشته و اگر هم عضو هیات علمی بازنشسته می‌شد بحث سنوات خدمت و کارایی علمی مطرح بوده است. -بخشنامه‌های آن زمان هم اجازه می‌داد که هیات علمی بازنشسته در صورت تمایل و نیاز دانشگاه، هرگونه همکاری با دانشگاه را ادامه دهد. -وقتی شرایط روز و بعضی مصادیق بازنشستگی را بررسی میکنیم، متوجه می‌شویم که الان در برخی موارد برخوردهای غیراداری و سیاسی وجود دارد. مثلا مواردی را می‌بینیم که سنواتشان تمام نشده و خیلی هم کارایی علمی دارند اما بازنشسته می‌شوند. |
| کرسی های آزاد اندیشی | -به نظر من وزارت علوم اعتقادی به تنوع و تکثر اندیشه ها ندارد و خواهان تک صدایی است. البته من ازمجموعه سیاستهای آموزش عالی چنین برداشتی می کنم که نگاه اقتدارگرایانه است و مردم سهمی ندارد. -وزارت علوم نظریه پردازی سیاسی می کند مثلا دانشگاه جای اساتید سکولار نیست.اینها دانشگاه را یک تریبون سیاسی می دانند و با کارکرد آن آشنا نیستند که در چه شرایطی کشور و دانشجو رشد و توسعه می کند. -متاسفانه نظام حاکم بر دانشگاهها اقتدارگرایانه است ،در سیاستهای کلی نظام و در برنامه پنجم توسعه نوشته شده وظیفه آموزش عالی و آموزش و پرورش تربیت انسانهایی کارآفرین ، ارزشی و متفکر و خلاق است.اما دقت نمی کنیم که این توانمندی در یک انسان در یک فضای باز رشد می کند. -تشکلهای دانشجویی اگر محدود شود از عرصه فعالیت خارج می شود وبه حاشیه می رود و منزوی می شود ،در چنین شرایطی صحبت از امید به آینده و نو اندیشی بی فایده است. |
| افزایش تقاضا برای ورود به دانشگاه | -دولت باید به گونه ای برنامه ریزی کند که نظام عرضه و تقاضا تعامل داشته باشد اما این دو نظام جداگانه فعالیت می کنند و برای همین هدفمندی معنا ندارد. -مشکل اساسی نظام آموزش عالی رکود در بخش تقاضا است مثلا حجم اقتصاد کشور ما در مقایسه با کشورهای مشابه پایین است. همچنین درصد نیروی انسانی متخصص در جمعیت شاغل که درصد مهمی است هم مهم است وهرقدر این درصد بالاتر باشد یعنی ظرفیت اقتصاد کشور بالاست. -بخش اقتصاد با رکود جذب نیروی انسانی مواجه است.بنابراین نظام تقاضا از نظام عرضه بازخورد نمی گیرد و عرضه آموزش عالی اگر مورد نیاز بخش تقاضا نباشد تفاوتی نمی کند چه رشته ای بیشتر داشته باشیم. |
| هدفمندی نظام آموزش | -برای هدفمندی باید نظام عرضه و تقاضا در کنار هم برنامه ریزی کنند. -یکی از دلایلی که وزارت فرهنگ آموزش عالی در سال 79 تبدیل به وزارت علوم ، تحقیقات و فن آوری شد و در قانون آن شورای علوم و تحقیقات با ریاست رئیس جمهور و شرکت نمایندگان عرضه و تقاضا تشیکل شد همین بود که به بازار عرضه و تقاضا سامان دهد .تجربه کشورهای توسعه یافته این موضوع را نشان می دهد. -این اصلاح دانشگاه کارآفرین همین است که دانشگاه هدفمند و تقاضا گرا است و متناسب با بازار کار برنامه ریزی می کند.برنامه ریزی آموزی و پژوهشی باید به این سمت حرکت کرد.بنابراین در حال حاضر با کمیت دانشجو مواجه هستیم اما جذب بازار کار نمی شوند. |
| جنسیتی شدن رشته ها |
-در روال طبیعی این کار معمولی نیست که در بعضی دانشگاهها برخی رشته ها را برای دختران حذف می کنند.اما وزارت علوم سیاست آمایش آموزش عالی را دنبال می کند که به دنبال هدفمند کردن توزیع جفرافیایی جمعیت دانشجویی است. -باید وزارت علوم اطلاع رسانی کند که برای حل چه مشکلی این تصمیم را گرفته است تا بازخوردها بهتر باشد. -بنابراین من مخالف نیستم که در دانشگاهها به سمت هدفمندی برویم اما این کار باید آگاهانه باشد و اطلاع رسانی شود.در این صورت خود دانشجو متناسب با بازار کار انتخاب رشته می کند. |
| استقلال دانشگاه ها | -یک دستاورد مهم در برنامه چهارم داشتیم و آن استقلال عملیاتی دانشگاهها بود. بعضی تصور می کنند منظور از این استقلال ، مستقل بودن از سیاستهای نظام جمهمری اسلامی است درحالیکه ما عنوان کردیم مدیریت دانشگاهها مانند برنامه ریزی و مدیریت باید مستقل باشد. -استقلال دانشگاهی در واقع به معنی مدیریت دانشگاه توسط خود دانشگاهیان است. اداره و کنترل سیستم دانشگاهی به دست دانشگاهیان باشد. این اداره در مصادیقی مانند برنامه ریزی آموزشی درسی برنامه ریزی پژوهشی و نظام پذیرش استاد و دانشجو، امتحانات و ازشیابی، سنجش و کیفیت اعتبار بخشی و نحوه تخصیص منابع است. -در دوره استقلال دانشگاهها رشد کردند و به یک نهاد فکری تبدیل شدند.همچنین تفاوتهایی که میان دانشگاهها بود ایجاب می کرد که آیین نامه واحدی نداشته باشند ،مثلا یک برنامه درسی که در استان فارس بود در کردستان هم نباید تکرار می شد چون برنامه درسی باید متناسب با محیط و فرهنگ آن شهر باشد.بحث بوروکراسی هم بود. -از ابتدای سال 76 فکر عملیاتی کردن دانشگاهها شروع شد، اختیارات به دانشگاهها بازگشت و تنوع بخشی در اداره دانشگاهها شروع شد .سرانجام هم در سال 84 در بند الف ماده 49 قانون برنامه چهارم تصویب شد که دانشگاهها و موسسات عای از کل قوانین کشور مستثنی باشند و صرفا با مصوبات هیات امنای خودشان اداره شوند. -الان برترین دانشگاههای دنیا به همین شیوه اداره می شوند و دولت دست دانشگاهها را باز می گذارند چون سرعت تحولات بالاست و برای پاسخگویی به آنها ،دانشگاهها نیاز به اختیارات دارند تا مثلا به سرعت در کتابهای درسی تغییر ایجاد کنند ، متناسب با صنعت باشند یا در آیین نامه ها بازنگری کنند یا اینکه مقررات زدایی کنند تا دانشگاهها از تحولات عقب نمانند. |
در جدول زیر شرح اظهار نظر توفیقی از مطالبات دانشگاهیان و اساتید از دولت یازدهم آورده شده است:
| موضوع | شرح اظهار نظر |
| مطالبات دانشگاهیان از دولت یازدهم |
-مطالبات احترام گذاشتن به استقلال دانشگاه‌هاست، در صورتی که آنچه در سالهای اخیر عملی شد سلب اختیار از دانشگاهها بود. -دانشگاهیان می خواهند که رویکرد امنیتی برداشته شود و تنوع در سلیقه ها و چند صدایی در دانشگاهها باشد. امنیت در دانشگاهها برای آزادی بیان باشد،الان کمیته انضباطی با دانشجویان برخورد می کنند. به نظر من بررسی این مطالبات یک ارزیابی از وضعیت خود دانشگاهها است . -الان دیگر کمتر مناسبت هایی که جزو هویت دانشگاه بود مانند مراسم 16 آذر برگزار می شود. -وقتی بحث تفکیک جنسیتی در سالهای 88 تا 92 مطرح شد دلیل مخالفتها این بود که اخلاق و ارزش در دانشگاهها دیده نشد، هیچ کجا پاک تر از کلاس درس دانشگاه نیست،من بارها این موضوع را تاکیید کردم و هنوز یک گزارشی از ناپاکی کلاس درس نداشتیم. |
| درخواست هیاتهای علمی از دولت جدید | -الان جذب هیات علمی متمرکز شده که باید اصلاح شود چون از طبیعی ترین حقوق دانشگاه است که سوابق علمی یک همکار را بسنجد و خودشان انتخاب کنند. -وقتی که صلاحیت‌های عمومی و صلاحیت‌های علمی متمرکز شود، منشا برخوردهای غیرعلمی خواهد شد واین خود بزرگ‌ترین آفت برای پیشرفت دانشگاه‌هاست. به همین دلیل من معتقدم این سیاست تمرکزگرا به قدری آثار منفی دارد، که باید در آن تجدیدنظر شود. -شاهدیم که در این نظام‌های متمرکز رسیدگی‌به پرونده‌ها طولانی می‌شود و اعضای هیات علمی با بلاتکلیفی وطولانی شدن بررسی صلاحیت‌ها روبه‌رو می‌شوند. با این روند عملا کسانی به دستگاه‌ها و دانشگاهها معرفی می‌شوند که بررسی صلاحیت‌هایشان منطبق با نیازهای کشور نیست و عملا باعث پایین آمدن کیفیت علمی دانشگاهها می‌شود. علاوه بر اینکه این روند متمرکز باعث اعمال سلیقه‌می‌شود. |
| تجدید نظر درنحوه بازنگری در علوم انسانی | همه می دانند که بازنگری جزو ذات علم است اما اینکه با این روش اسلامی و بازنگری شود درست نیست چون باید محتوا را اصلاح کرد نه برخی رشته ها را متوقف یا حذف کرد . |
| بازگشت اساتید بازنشسته | خواسته اساتید دانشگاه این است که اساتیدی که تنها به خاطر مسائل سیاسی بازنشسته شدند یا به کار گرفته نمی شوند دوباره به کلاسهای درس بازگردند. |
در جدول زیر اولویتهای وزیر علوم از نگاه توفیقی آورده شده است:
| موضوع | شرح اظهار نظر |
| اولویتهای وزیر علوم |
-به نظر من وزارت علوم در آینده باید به گونه ای باشد تنها نظارت کند تا دانشگاهها مسیر تعالی را طی کنند یعنی پاسخگو باشند و مسئولت پذیر و از نظر علمی پیشرفت کنند و اخلاق گرا باشند. - در دل مردم و جامعه باشند .هیچ کس الان دانشگاه را مسئول این مشکلات نمی داند و می دانند که وزارت علوم تنها تصمیم می گیرد. |
در جدول زیر عملکرد دولت احمدی نژاد در وزارت علوم آورده شده است:
| موضوع | شرح اظهار نظر |
| امنیتی شدن فضای دانشگاهها |
-الان دیگر کمتر مناسبت هایی که جزو هویت دانشگاه بود مانند مراسم 16 آذر برگزار می شود. -ما بر روی حماسه ملی تاکید می کنیم پس باید حضور مردم را هم دید و رضایت مردم مهمترین رکن امنیت ملی است ، این رویکرد در دانشگاهها هم می تواند باشد تا همه سلایق در دانشگاهها باشند. -هر سازمان اجتماعی ویژگیهایی دارد که جزو ذاتش هستند و اگر آنها را بگیری کارکردی ندارد مانند انسان که اگر قدرت فکر نداشته باشد دیگر انسان نیست دانشگاه هم با این چیزها شناخته می شود.نهاد دانشگاهها با این مطالبات تعریف می شود. -این روند مشارکت کمتر، بی‌انگیزگی بیشتر در دانشگاهها و پایین آمدن کیفیت آموزشی دانشگاهها را به دنبال داشته است و جلوی کارهای پژوهشی و خلاقیت و نوآوری‌ها در دانشگاه را می‌گیرد. -این روند باعث می‌شود سلیقه‌های متنوع و افکار متعدد از صحنه دانشگاهها حذف شود. |
| تمرکز گرایی در دانشگاهها |
-متاسفانه در بازگشت به دوران گذشته دستاوردی که برای آن تلاش شده بود نادیده گرفته شد و به قانون برنامه چهام هم عمل نشد. دوباره آیین نامه ها و رویکردها در دانشگاهها متمرکز شد در حالیکه ما تصور می کردیم خیلی از تمرکزگراییها لازم نیست و نیاز به خلاقیت و نوآوری است . -دانشگاهیان معتقدند در صورت حذف قوانین دست و پا گیر دولت، نظیر آیین نامه ای متعدد و ... که کشور ما نیز دست و پا گیر آن است، می تواند پاسخگوی انتظارات دولت و ارتقا خدمات علمی، آموزشی، فرهنگی و سیاسی به جامعه باشند. به نظر من سالهای 84 تا 88 دوران ملایم تری بود اما از آن به بعد شدت گرفت و نقش وزارت علوم خیلی پررنگ شد. اختیار پذیرش دانشجوی دکتری هم از دانشگاه گرفته شد. -این رویکرد از سال 88 به بعد خیلی شدت گرفت و دانشگاهیان تصور کردند که شان و منزلت آنها دیده نمی شود. -من خودم سالها در وزارت علوم بودم و ادعا دارم که توان کارشناسی دانشگاهها بیشتر از وزارت علوم است. -به نظر من بهترین دورانی که دانشگاهها تجربه کردند مربوط به همان دوران سالهای 77 تا 84 بود. |
45232
نظر شما