کارشناس ارشد انستیتو اقتصاد جهانی: ایران در مسئله بنزین، گرفتار بحران نمی‌شود

روز گذشته نمایندگان کنگره آمریکا به پیش‌نویس قانونی که صادرات بنزین به ایران را محدود می کند، رای موافق دادند، این به چه معناست و آیا به معنای آغاز تحریمات علیه ایران نیست؟

آمریکا تحریماتی دارد که در ابتدا علیه ایران و لیبی اعمال شده بودند، سپس آنها تنها در رابطه با ایران شدند. یعنی مدت بسیاری است که تحریماتی یکجانبه وجود دارند. در رابطه با بنزین نیز باید گفت که آمریکا دیرزمان است که سعی می کند به هرشکلی موفق به کاهش عرضه بنزین به ایران شود. از جمله در تابستان، آمریکا فروش بنزین به یکی از کمپانی های هندی و یکی از کمپانی های بریتانیایی که به ایران بنزین عرضه می کردند را متوقف کرد. این نیز صادرات بنزین به ایران را 40% کاهش داد. اما این را کمپانی های چینی جبران کردند. بواسطه چین این تحریم کاملاً بی اثر شد، اما کلاً یک چنین تاثیرگذاری وجود داشته است. مسلم است که فشار آمریکا دیده می شود، آمریکا سعی دارد حضور کمپانی های خارجی در خاک ایران را کاهش دهد.

آمریکا در آینده نیز تا حداکثر ممکن در صادرات بنزین به ایران دشواری ایجاد خواهد کرد، اما همه چیز را چین تعیین خواهد کرد. چین می تواند بطور کامل جایگزین آمریکا و سایر کشورها در ایران شود. از این رو اگر چین به تحریمات نپیوندد، این بی اثر خواهد بود.

اهرم موثرتری برای اعمال فشار بر ایران نیز وجود دارد، و آن بیمه بار است. اگر بارها بیمه نشوند، که بزرگترین بیمه کننده بریتانیا می باشد، مشکلاتی برای صادرات کالاهای ایرانی و صادرات به ایران بوجود می آیند. فعلاً از این اهرم استفاده نمی شود، اما سیاستمداران کشورهای مختلف درباره آن صحبت می کنند. چین چندی پیش خواستار جابجایی زمان برگزاری مذاکرات شش جانبه شد. چین اکنون اوضاع را تحلیل می کند و نمی خواهد از حضور خود در بازار ایران بکاهد. برای چین، این نه تنها مسئله ای سیاسی، بلکه مسئله ای اقتصادی نیز هست.

آیا آمریکا می تواند از نظر حقوقی بر تصویب تحریمات مختلف، از جمله برای محدود سازی عرضه بنزین به ایران از سوی سایر کشورها تاثیر بگذارد؟

این مسئله به قوانین هرکشوری برمی گردد. زمانی که مسئله محدودسازی عرضه نفت بررسی می شد، کشورهای اروپایی از ان امتناع کرده و گفتند که این مسئله باید در چارچوب سازمان تجارت جهانی بررسی شود و آمریکا مجبور به عقب نشینی شد.

اگر چین در صادرات بنزین به ایران جایگزین کمپانی های جهانی شود، ایران تا چه حد در این زمینه دشواری خواهد داشت؟

در کل، حتی اگر غرب عرضه بنزین به ایران را متوقف کند، فکر می کنم که این احتمالاً چندان بحرانی نخواهد بود، تکرار می کنم که همه چیز به چین بستگی دارد و چین اکنون همه چیز را می سنجد و تحلیل می کند.

یعنی این بحرانی نخواهد بود؟

آری، این اصلاً بحرانی نیست. برای ایران به مراتب سخت تر خواهد بود، اگر محدودیت هایی برای بیمه بارها وضع شوند. بررسی این تدبیر آغاز شده است. برخی کشورها اکنون حمایت خود از چنین چیزی را اعلام می کنند. در سطح سران سیاسی اتحادیه اروپا درباره اعمال چنین تحریماتی علیه ایران سازش وجود دارد، اما بخش بازرگانی در این کشورها مقاومت می کند. این که تا چه حد می توان از بخش بازرگانی گذشت، هنوز قابل درک نیست.

نظر شما در کل درباره تحریمات علیه ایران چیست و چه زمان ممکن است که اعمال شوند؟

من فکر می کنم که تحریمات بالواقع می توانند در ماه فوریه اعمال شوند. زیرا اولاً در سازمان ملل متحد تا اول فوریه لیبی ریاست را بر عهده دارد، ثانیاً به ایران یک ماه، یعنی تا پایان سال فرصت داده اند. بدین ترتیب تنها در فوریه این تحقق پذیر است. اما در صورتی که چین آن را وتو نکند. از این رو تکرار می کنم که همه چیز و سرنوشت بخش بازرگانی کشورهای اتحادیه اروپا در دست چین است. اما فکر می کنم که همه چیز طی یک و نیم ماه آینده قابل درک و مشخص شود.