اعراب نگران توافق تهران- واشنگتن بر سر سوریه‌اند/ آیا روحانی می‌تواند بازی را تغییر دهد ؟

اسامه الشریف، تحلیلگر و روزنامه نگار عرب در یادداشتی در پایگاه اینترنتی عرب نیوز، به تحلیل رویارویی "اتفاقی" روحانی-اوباما و نگرانی کشورهای عربی از نزدیکی تهران- واشنگتن پرداخته است که خلاصۀ آن را می خوانید:

همه چشمها به ساختمان سازمان ملل بود تا در این هفته اتفاق بزرگ دیپلماتیک در رابطۀ ایران و آمریکا رخ دهد. دست دادن "اتفاقی" باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا و حسن روحانی، رئیس جمهور جدید دوست داشتنی ایران می توانست مادر{سمبل} همۀ دست دادن‌ها باشد.
این حرکت می توانست اولین رویارویی میان ایران و آمریکا از سال 1979 پس از انقلاب اسلامی ایران باشد. انقلابی که سقوط مهمترین و نزدیکترین یار آمریکا در منطقه را دنبال داشت؛ اتفاقی که می توانست به دهه ها بی اعتمادی متقابل و دشمنی پایان دهد.
چند ماه قبل هیچکس انتظار وقوع چنین اتفاقی را نداشت. این در حالیست که محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور پیشین ایران، هر بار که به نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک می رفت، غوغا و جنجال به پا می کرد. اظهارات جنجالی وی پیرامون اسراییل، غرب و برنامۀ هسته ای ایران، همواره میان ایران و آمریکا فاصله می انداخت. شکست مذاکرات برای حل اختلافات بر سر پرونده هسته ای ایران، تهدید مستقیم واشنگتن علیه تهران را دنبال داشت.
برنامه هسته ای ایران و حمایت از رژیم بشار اسد، در میان بسیاری از کشورهای عربی این احساس را تقویت کرده بود که واشنگتن باید در مقابل ایران دست به حرکتی بزند.
اما انتخاب حسن روحانی در ماه ژوئن به عنوان رئیس جمهور، پیروزی تغییردهندۀ این بازی بود. او را رئیس جمهوری میانه رو و معتدل می شناسند اما رابطۀ بسیار نزدیک و معنوی با رهبر ایران دارد. روحانی برخلاف سلف خود، زبان و ادبیاتی نرم و حساب شده دارد. او پیام های صلح طلبانه ای را برای یهودیان و غرب ارسال کرده اما در عین حال بر حق مسلم ایران در غنی سازی اورانیوم و ماهیت صلح آمیز بودن فعالیت های هسته ای تأکید کرده است. رئیس جمهور جدید در عین حال مذاکره باز و مسئولانه با غرب را پیشنهاد داده است و به تازگی نیز با ارسال پیام صلح به عربستان سعودی آمادگی خود را برای میزبانی مذاکرات میان رژیم سوریه و مخالفان بشار اسد را نیز ارائه داده است.
ایران از پیشنهاد مسکو در خلع سلاح شیمیایی سوریه استقبال نموده و روحانی در یادداشت اخیر خود در واشنگتن پست رهبران جهان را به پاسخ دادن به تلاش های سازنده ایران برای مذاکره فراخوانده است.
این در حالیست که رهبران اسراییل نسبت به ژست روحانی روی خوشی نشان نداده و همچنان فعالیت ایران را تهدیدی برای امنیت خود می دانند.
برخی تحلیلگران عرب تبادل نامه میان روحانی و اوباما را نوعی تعارف و اتلاف وقت می دانند که ممکن است برای کشورهای عربی هزینه ساز باشد و در صورت بهبود روابط میان تهران و واشنگتن ممکن است توافق میان دو طرف بر سر سوریه به بقای رژیم سوریه بینجامد.
این در حالیست که برخی کشورهای عربی پیشتر نیز توافق میان مسکو- واشنگتن بر سوریه را مورد انتقاد قرار داده بودند. کارشناسان بر این اعتقادند که تغییر رژیم در سوریه دیگر گزینه ای نیست که واشنگتن به آن بیندیشد و اینکه فشارهای غرب بر مخالفان سوریه به منظور پیوستن به کنفرانس ژنو 2 - به منظور یافتن راه حلی سیاسی برای پایان داده به بحران دو سال و نیمه نیز در همین راستا بوده است.
پرواضح است که تلاشهای روحانی به منظور پایان دادن به بحران سیاسی و اقتصادی ایران بوده و در این مسیر از حمایت آیت الله خامنه ای نیز برخوردار است. ژست های سمبلیک روحانی از جمله بردن تنها نمایندۀ یهودی پارلمان ایران به سازمان ملل تأثیر خود را خواهد داشت.
اما ایران زمانی رئیس جمهوری شبیه به روحانی داشت که درهای کشورش را به روی غرب گشود و قصد داشت مشکلات کشورش با همسایگان را حل کند. محمد خاتمی که از سال 1997 تا 2005 رئیس جمهور ایران بود، فردی اصلاح طلب بود اما نتوانست ایران را آزادتر و دمکراتیک تر کند، در آن زمان نهادهای مذهبی مانع وی و برنامه های او شدند؛ ممکن است روحانی نیز با همان چالش روبرو باشد.

ترجمه: زهرا خدایی
5252