امیل خوری
بر اساس اطلاعاتی که منابع دیپلماتیک اعلام کرده اند، منطقه به سمت یک صلح شامل و کامل به فضل تفاهمی که میان دو کشور بزرگ جهان، ایالات متحده امریکا و جمهوری فدارتیو روسیه حاصل شده، در حرکت است. آن هم بعد از مدت زمانی که منطقه شاهد جنگ های سرد و گرم و کودتاهای نظامی بود و دو کشور اختلاف های متعددی را طی دو دهه گذشته تجربه کردند: کمونیست و سرمایه داری که همچنان این ذهنیت به رغم زوال کمونیست و سرمایه داری پابرجا است.
جنگ های سردی میان ایالات متحده امریکا و اتحاد جماهیر شوروی بر سر قضایای خاورمیانه و یافتن راه هایی برای حل آن به وجود آمده است، همیشه راه حل ها در عرصه های عربی به ویژه عرصه لبنان جستجو شده است. از زمانی که اردوگاه های پناهندگان فلسطینی وجود داشته تا زمانی که اردوگاه های نظامی به وجود آمدند و لبنان وارد جنگ های داخلی شد که در حقیقت تبدیل به هیزمی برای یافتن راه حلی برای بحران های سوریه یا بحران لبنان شد. تلاش های دولت های لبنانی در این مدت هیچ کدام راه به جایی نبردند و بحران ها در منطقه پا برجا باقی ماندند که در این میان قضیه فلسطینی با همه پیچیدگی هایش همچنان برقرار است و لبنان نیز چاره ای نیافت جز این که انتظار راه حلی برای حل قضایایش بکشد. در آن موقع لبنان موفق شد به فضل کمک های ایالات متحده امریکا و به همراه آن کشورهای اروپایی دوست مثل فرانسه و بریتانیا به توافقی برای ارسال نیروهای چندملیتی به لبنان دست یابد اما اتحاد جماهیر شوروی در آن روز احساس کرد که غرب می خواهد بحران خاورمیانه را بدون توجه به آن حل کند و کار خود را هم از لبنان آغاز کرده تا از این طریق بر کل منطقه تسلط یابد و نفوذ خود را در آن بسط دهد بدون این که توجهی به اتحاد جماهیر شوروی داشته باشد و حتی حاشیه ای به آن بدهد. و اگر چه جنگ سرد میان اتحاد جماهیر شوروی و کشورهای غربی به انفجار مقر نیروهای امریکایی و فرانسوی که نیروهای چند ملیتی را در خود جای داده بودند و به انفجار ساختمان سفارت امریکا در بیروت کشید و شماری را کشته داد و زخمی کرد و باعث شد تا کشورهایی که در ارسال این نیروها مشارکت کرده بودند از لبنان عقب نشینی کنند، و همچنین باعث شد تا جنگ در لبنان و دیگر سرزمین ها ادامه یابد، اما در نهایت توافق میان ایالات متحده و سوریه حافظ اسد که پشت سرش اتحاد جماهیر شوروی را داشت باعث شد تا غرب به یک سری تعهدات پایبند شود و طرحی را بپذیرد که مورد قبول مسکو نیز باشد.
این توافق باعث شد تا ارتش سوریه اقدام به ارسال نیروهای لبنانی به سوریه کند و مسلحان فلسطینی از لبنان خارج شوند و برای این که اسرائیل هم راضی شود به تونس بروند و این مساله باعث برخوردی میان ارتش سوریه با احزاب و نیروهای هم پیمان با اتحاد جماهیر شوروی شد، برخوردی که باعث شد رئیس جمهور اسد توجهی به هشدارهای بسیار مسئولان اتحاد جماهیر شوروی نکند و نیروهای نظامی خود را به لبنان بفرستد.
اگر در گذشته لبنان صحنه درگیری کشورها برای نفوذ در منطقه و در راس آنها برای ایالات متحده امریکا و اتحاد جماهیر شوروی بود و در نهایت به توافقی امریکایی - سوری انجامید، اکنون تفاهم امریکایی - روسی و امریکایی - ایرانی به مرحله ای از تفاهم برای حل بحران سوریه رسیده که رفتن به سمت گزینه نظامی را دور از دسترس کرده است، با این منطق که حلی برای کل منطقه و تحقق صلح میان اسرائیل با طرف ها از جمله میان اعراب و فلسطینی ها به وجود آید.
همان منابعی که در ابتدای یادداشت از آنها سخن به میان آمد، می گویند که کشورهای بزرگ قانع شده اند که جنگ هزینه های واقعا سرسام آوری را تحمیل کرده و چاره ای نیست جز این که از طریق گفت و گو با طرف های درگیر در این جنگ ها مشکلات را حل کنیم، برای همین بهتر و صحیح تر است که با کشورهایی که در مناطق مختلف نفوذ دارند به تفاهم برسیم و مناطق نفوذ را بر اساس حجم هر کشور و وزنش تقسیم کنیم، برای این که دیگر نمی توان تنها نفوذ یک کشور را مد نظر قرار داد چرا که دیگر دوران یک جانبه گرایی بین المللی سپری شده است و اکنون دیگر حتی با استفاده از سلاح نیز هیچ کشوری نمی تواند بر کشور دیگر پیروز شود و تنها برای خود ویرانی و خرابی به بار می آورد.
برای همین ایالات متحده امریکا حق روسیه در مشارکت برای یافتن راه حلی برای بحران ها با همکاری با دیگر کشورهای درگیر را به رسمیت شناخته تا به این ترتیب بتواند به راه حلی برای بحران سوریه و همه بحران ها در منطقه برسد. بعد از این که بر سر خلع سلاح شیمایی سوریه به تفاهم رسیدند احتمالا بر سر پرونده هسته ای ایران بر اساس منطق منطقه عاری از سلاح هسته ای در برابر تحقق صلحی شامل و کامل در منطقه به تفاهم خواهند رسید که باعث می شود منطقه شاهد امنیت، ثبات و شکوفایی شود.
در این جا سوالی که وجود دارد این است که بحران سوریه تا کجا ادامه خواهد داشت و در طول این مدت چه تاثیری بر کشورهای همسایه از جمله لبنان خواهد گذاشت؟
در گذشته اختلاف های امریکایی - روسی باعث شد تا جنگ داخلی لبنان 15 سال طول بکشد اما با این حال امید می رود اکنون تفاهمی میان آنها حاصل شود تا در کوتاه ترین زمان ممکن جنگ در سوریه پایان یابد و خاورمیانه جدیدی شکل بگیرد. همان طور که تفاهم حاصل شده برای خلع سلاح شیمایی سوریه باعث شد تا حمله نظامی ای که می توانست برای همه ویرانگر باشد، رخ ندهد، به همین ترتیب امید می رود اسبات جنگ نه تنها از طریق توافقات دو جانبه و سه جانبه بلکه به طور کامل از بین برود و وضعیتی به وجود بیاید که رضایت همگان را جلب کند.
منبع: النهار/ترجمه: سید علی موسوی خلخالی
49262
نظر شما