سایۀ اسراییل بر رابطۀ تهران- پاریس/ اولاند به خاورمیانه می‌آید

زهرا خدایی

در حالیکه مذاکرات هسته ای میان ایران و گروه 1+5 در ژنو با ابراز خوش بینی کاترین اشتون، رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا و بدبینی فرانسویها به پایان رسید، نگاهها و تفاسیر مختلفی پیرامون چالش‌های حصول توافق میان ایران و غرب شنیده می شود. هفتۀ آینده رییس جمهور فرانسه به سرزمین های اشغالی می رود تا به نخست وزیر رژیم صهیونیستی پیرامون مسائل مختلف از جمله پرونده هسته ای ایران گفتگو کند. این در حالیست که از نگاه برخی رسانه ها، یکی از دلایل ابراز بدبینی وزیر خارجۀ فرانسه در مذاکرات ژنو ملاحظات فرانسه نسبت به اسراییل و کشورهای عربی عنوان شده بود.
لوران زکینی، روزنامه نگار لوموند در یادداشتی به سفر آتی فرانسوا اولاند به خاورمیانه اشاره کرده و چالش های رییس جمهور در ملاقات با نتانیاهو را برشمرده است. خلاصۀ یادداشت را در ذیل می خوانید:
سفر فرانسوا اولاند به اسراییل، در فضای خوشایندی که بار اول نتانیاهو، اولاند را ملاقات کرد، نخواهد بود؛ زمانی که نخست وزیر اسراییل برای ملاقات با رییس جمهور فرانسه در اکتبر 2012 به پاریس آمده بود. در آن زمان، دو طرف از همپوشانی مواضع یکدیگر پیرامون پرونده هسته ای ایران خشنود بودند. البته اولاند در همراهی با مواضع میهمانش کمی جلوتر آمد و آغاز مذاکرات صلح بدون پیش شرط را از نتانیاهو درخواست کرد.
امروز فرانسه، یکی از اعضای اصلی مذاکرات هسته ای میان ایران و غرب است. همان مذاکراتی که نتانیاهو آن را "بسیار بد" می نامد. این در حالیست که روند مذاکرات صلح که از پایان ماه جولای آغاز شده، نیز به همین میزان بد است که جان کری از ریسک آغاز انتفاضۀ سوم سخن به میان آورده است.
بدون شک فرانسوا اولاند قرار است این مسئله را یادآور شود که موضع پاریس در قبال برنامۀ هسته ای ایران همراه با شک و تردید خواهد بود و همواره به نیت خوب رهبران ایران نیز اطمینان چندانی نخواهد داشت، اما به نظر نمی رسد که این موضع اولاند نتانیاهو را راضی کند.
اگر موضوع روند صلح هم مطرح شود، موضع رییس جمهور فرانسه جالب تر خواهد بود. برای اولاند دشوار خواهد بود زمانی که می خواهد در کنست- پارلمان اسراییل- سخنرانی کند و موضعی دور از موضع نیکلا سارکوزی(در سال 2008) بگیرد. وی در آن زمان گفته بود که بیت المقدس پایتخت دو دولت اسراییلی و فلسطینی باشد.
پرسش اینجاست که آیا اولاند می تواند از اوباما هم فراتر برود؟ رییس جمهور آمریکا در سفرش به اسراییل در مارس 2013 شهرک سازی اسراییل و اشغالگری این رژیم را به شدت محکوم کرده بود. برای فرانسه، شهرک سازی اسراییل غیرقانونی است. این مسئله یعنی درخواست فرانسوا اولاند از نتانیاهو برای توقف شهرک سازی می تواند حتی موجب تحریک نتانیاهو شود، همانگونه که پیشتر این مسئله را سارکوزی نیز تجربه کرده بود. البته فرانسه در موضع خود و در موقعیت اتحادیه اروپا منجسم عمل خواهد کرد؛ به خصوص اینکه اتحادیه اروپا به تازگی به شکل دوفاکتو، همۀ شهرک های غیرقانونی اسراییل را از برنامه های علمی اروپایی در چشم انداز 2020 محروم کرده است.
اسراییل تلاش کرده تا رابطۀ خود با اتحادیه اروپا را بهبود ببخشد، اما ظاهراً اتحادیه اروپا قصد ندارد به نتانیاهو امتیازی بدهد و اولاند می تواند این مسئله را به وی یادآوری کند. در هر حال رابطه میان اسراییل و فرانسه در فاز مثبتی قرار دارد هرچند که فرانسویها به فلسطین به عنوان دولت ناظر غیرعضو در سازمان ملل رأی مثبت داده اند. گرمی رابطه میان اسراییل و فرانسه در زمان سارکوزی و از سال 2008 و با چرخش و نرمی بیشتر سارکوزی آغاز شد؛ چرخشی که کمی متفاوت از سالهای ریاست جمهوری ژاک شیراک بود؛ سالهایی که در اسراییل، این رویکرد به "سیاست عربی" غیرقابل پذیرش تعبیر می شد. اما همه آن تلاشهای سارکوزی با یک مکالمۀ خصوصی میان سارکوزی و اوباما خراب شد. جایی که سارکوزی پنهانی، خطاب به اوباما گفته بود: "دیگر نمی توانم نتانیاهو را ببینم؛ او یک دروغگوست"
سفر اولاند به سرزمین های اشغالی اما دارای اهمیت و ملاحظات قابل توجهی است. در بُعد اقتصادی لازم به یادآوری است که فرانسه یکی از مهمترین شرکای تجاری اسراییل است؛ اما حضور چشمگیری در بازارهای اسراییل ندارد. حضور فرانسه در بازارهای تجاری اسراییل تنها 2.17% است در حالیکه این رقم برای آلمان 3.65% و برای ایتالیا 6.58% است.
حجم سرمایه گذاری فرانسه در اسراییل به 1.5 میلیارد یورو می رسد (2.5% کل سرمایه گذاری خارجی) و سرمایه گذاری اسراییل در بازارهای فرانسه بسیار ناچیز است و حتی می توان گفت آنها حضوری در فرانسه ندارند. کل سرمایه گذاری اسراییل در فرانسه تنها 107 میلیون یورو است که بخش اعظم آن در اختیار هتل لوتیسیا در پاریس است. برای سرمایه گذاران فرانسوی هم اسراییل مکان امنی برای سرمایه گذاری نیست، سرزمین هایی که همواره دستخوش نبرد داخلی و ریسک ژئوپولیتیک هستند، مکان امنی برای سرمایه گذاری نیستند و این مسئله حتی رتبه و جایگاه آن کشور را در این بخش کاهش می دهد. سفر اولاند قرار است این تصویر را تغییر دهد. گفته می شود بخش اعظم مذاکرات پیرامون همکاریهای جدید اقتصادی میان اسراییل و فرانسه باشد و در همین راستا قرار است شمار زیادی از شرکتهای فرانسوی(اعظم از آلستوم، اس‌ان‌سی‌اف، اورانژ، و اود‌اف) قراردادهایی را با شرکتهای اسراییلی امضاء کنند.

5252