گفت‌وگو با هاشمیان و خرم در مورد پزشکی ورزشی/قلیان از اعتیاد بدتر است/بازیکن مشکوک باید تست خون بدهد

فرهاد عشوندی: احمد هاشمیان رئیس کمیته پزشکی فدراسیون فوتبال و خسرو خرم پزشک سابق تیم ملی. این دو رودرروی هم نشستند و درباره مسائل پزشکی ورزشی فوتبال ایران بحث کردند. بحث درباره قلیان، دوپینگ و مشکلات پزشکی تیم های لیگ برتر. بعد از اتفاقات اردوی تیم ملی زیر 22 سال در کیش، حرف و حدیث ها در مورد قلیان کشیدن بازیکنان فوتبال بیش از گذشته شد و حالا رئیس کمیته پزشکی فدراسیون از احتمال محرومیت آنها در آینده ای نزدیک خبر می دهد: «در حال حاضر نیکوتین در لیست نظارتی سازمان جهانی مبارزه با دوپینگ قرار دارد و احتمالا در سال 2015 جز مواد ممنوعه اعلام خواهد شد. بنابراین بازیکن به خاطر قلیان کشیدن دو سال محروم خواهد شد.» هاشمیان که بعضا به خاطر عدم انجام تست خون در مسابقات لیگ برتر با انتقاد روبرو بوده، می گوید برخلاف شایعات در فوتبال ایران تست خون هم انجام می شود اما تنها از بازیکنانی که مشکوک به دوپینگ باشند. 

*شما برای اولین بار این هشدار را دادید که قلیان از موارد غیرمجاز دوپینگ به شمار می رود اما چرا خود پزشک تیم در این ماجرا حضور داشته است؟

هاشمیان: من در ابتدا باید سوال شما را اصلاح کنم که پزشک تیم بچه ها را همراهی نکرده و حضور او در این محل برای ممانعت از این مسئله بوده. اما متاسفانه بحث هایی مطرح می شود که اینها تاثیرات سواجتماعی دارد. من از شما سوال می کنم اگر فرضا این اتفاق افتاده باشد و پزشکی قلیان کشیده باشد، ما باید این مسئله را گسترش دهیم؟ اولا من اعتقاد دارم که چنین اتفاقی نیفتاده. پزشک ما در آنجا حضور پیدا کرد و به این مسئله معترض شد. بازیکنان را از آن محیط خارج کرد و اجازه نداد که این مسئله ادامه دار شود. اگر به فرض محال این اتفاق هم افتاده باشد ما نباید آن را در رسانه ها برجسته کنیم چرا که من هیچ سودی در آن نمی بینم. ای کاش اخلاق رسانه ای تلاش می کرد که این مسئله در جامعه گسترش پیدا نکند.

*اما رسانه ها بدون اینکه بخواهند خط دهی کنند، یک اتفاق را روایت کردند.

هاشمیان: ببینید مسئله به این شکل نیست. من به برنامه های تلویزیونی مختلفی رفتم. محال است که عوامل برنامه ندادند کسی که روی خط می آید از چه چیزهایی می خواهد صحبت کند. شاید اخلاقی تر این بود که اصل خود موضوع از یک رسانه ملی پخش نمی شد. به هر حال تنها در حدی که به مقامات مسئول گزارش داده شود ارزشمند بود.

خرم: به نظر من باید از یک جنبه دیگر به این مسئله نگاه کرد. دیگر صحبت کردن در این باره فایده ای ندارد. اصلا قلیان کشیدن جرم است یا نه؟

هاشمیان: من در جایگاهی نیستم که در این باره اظهار نظر کنم.

خرم: به هرحال قلیان کشیدن جرم نیست و در مکان های عمومی سرو می شود. اولین مسئله این است که آیا قلیان کشیدن یک کار قبیح است؟ دوم هم اینکه آیا این کار از نظر پزشکی مضر است؟ حالا ما باید این دو موضوع را باز کنیم. بازیکنان ما قلیان کشیده اند. آیا پیش از این به آنها تذکر داده بودند که نباید قلیان بکشید؟ مسئولان تیم به آنها گفته بودند که این کار غیر قانونی است؟ اگر تذکری داده نشده نمی توانیم به آنها ایراد بگیریم. اگر قلیان کشیدن جرم محسوب می شود چرا مسئولان تیم با آنها برخورد نکردند؟ الان پزشک تیم را بدون اینکه با دکتر هاشمیان مشورت کنند، محروم کرده اند. این اتفاق خوبی نیست.

هاشمیان: بلافاصله که این موضوع اعلام شد من با آقای کفاشیان تماس گرفتم پرسیدم که آیا این موضوع صحت دارد؟ ایشان هم گفتند خیر، ما نه تنها پزشک بلکه هیچ کس دیگری را محروم نکرده ایم. یعنی فدراسیون به کل تکذیب کرد. الان هم که من در اینجا هستم پزشک و بازیکنان همراه تیم هستند. بنابراین باز کردن این مسئله، بازهم گسترش بی اخلاقی است. کار یک پزشک چیزی نیست که کمیته انضباطی آن را بررسی کند.

خرم: بحث مظلومیت دنیای پزشکی است. الان حقوق سرمربی تیم ملی ایران چقدر است؟ حالا پزشکی که با این تیم کار می کند چقدر می گیرد؟ بالاخره باید یک تناسبی برقرار باشد.

*مشکل اینجاست که مسئولان فوتبال ما تصور درستی از پزشکی ورزشی ندارند.

خرم: در وهله اول خود پزشکان باید به کارشان اهمیت بدهند. خیلی از پزشکان فوتبال اصلا به این ورزش علاقه ندارند. وقتی یک پزشک، فوتبال و علم روز آن را دنبال نمی کند، چطور انتظار دارد دیگران کار او را جدی بگیرند. طبق قوانین مسابقات لیگ برتر بدون حضور پزشک نباید برگزاری شود اما سال گذشته چند تیم در شروع لیگ پزشک و فیزیوتراپ نداشتند و بازی ها برگزار می شد. این به چه معنی است؟

هاشمیان: بخش زیادی از صحبت های آقای دکتر صحیح است اما ایشان کم لطفی کردند و به کارهای مثبتی که در این مدت انجام شده، اشاره نکردند. ما در حال تربیت پزشکان جدید هستیم که از سال آینده در مسابقات لیگ برتر به جای پزشکی گرید C از گرید B استفاده شود.

*پزشکی ورزشی به عنوان یک شاخه علمی پیش از این وجود داشت؟

هاشمیان: خود من 7 سال گذشته این رشته را در وزارت بهداشت مصوب کردم. الان دو دانشگاه علوم پزشکی ما در حال تربیت متخصصان علوم پزشکی است. البته ما در کنار تیم ها نیاز به حضور متخصص پزشکی ورزشی نداریم. متخصص پزشکی ورزشی متعلق به باشگاه هاست. اعتقاد شخصی من این است که ما در هیچ شرایطی نباید هزینه های فوتبال را بالا ببریم. چه در بحث پزشکی و چه در بحث های دیگر چرا که فوتبال از بالا رفتن هزینه ضربه خواهد خورد. بنابراین ما نباید در نگاه مدیریتی تلاش کنیم هزینه های فوتبال را بالا ببریم. اعتقاد من این است که به جای متخصص پزشکی ورزشی از پزشکان تربیت شده برای تیم ها استفاده کنیم. این یک تکلیف بین المللی برای ما به شمار می رود که در این پروسه در حال اجراست.

*آیا سیستمی وجود دارد که تمام مسائل مربوط به سلامتی بازیکنان در دپارتمانی خاص تنظیم شود؟

هاشمیان: این می شود همان پزشکی باشگاه که طرح آن در حال آماده سازی است. در حال حاضر باشگاه های پرسپولیس، استقلال و سپاهان در حال ایجاد ساختارهایی برای این کار هستند. ما استاندارد ها را ابلاغ کردیم و ابزار آن را الزامی کردیم که تیم های لیگ برتری ما کاملا از آن برخوردارند. در حال حاضر در حال تربیت نیروی انسانی هستیم اما هنوز با آن مطلوبیت فاصله داریم. فکر می کنیم اگر با همین روند پیش برویم در 4، 5 سال آینده به آن ساختار مورد نظر خواهیم رسیم.

*برسیم به تیم ملی. خوشبختانه آقای کروش به کادر پزشکی اش اعتقاد زیادی دارد اما به خاطر رعایت نکردن اصول توسط پزشکان باشگاه ها سال گذشته بازیکنانی چون جباری، حیدری و پولادی از تیم ملی دور شدند.

هاشمیان: من این استدلال را قبول ندارم. اتفاقا سال گذشته با آقای کروش به صورت غیر مستقیم بر سر همین مصدومیت ها صحبت کردیم. در حال حاضر بنده به عوان کمیته پزشکی اعتقاد دارم که باشگاه های ما دربحث پزشکی در حال پیشرفت هستند. انتظار معجره یک شبه هم نمی توانیم داشته باشیم. ما اگر کارهایی که باید در طول 30 سال انجام دهیم را کنار بگذاریم، موفق نخواهیم شد. نباید تصور کنیم که کار 30 ساله را در طول 4 سال می توان انجام داد. در حال حاضر اعتقاد من بر این است که تربیت پزشک در مسیر خوبی قرار گرفته. استانداردهای پزشکی در باشگاه ها روز به روز ارتقا پیدا می کند. در بازدید اخیری که AFC از ایران داشت، شناسنامه پزشکی بازیکنان باشگاه ها از امتیازات بالایی بود که فوتبال ما گرفت. همه باشگاه ها شناسنامه پزشکی کاملی داشتند که این برای AFC ارزش زیادی داشت.

*با این حال کروش اعتقاد دارد که بعضی از تصمیمات کادر پزشکی باشگاه ها اشتباه است و باعث دور شدن بازیکنان از تیم ملی می شود.

هاشمیان: من این را قبول ندارم. من در کمیته پزشکی اجازه ندارم که بگویم پزشک فلان باشگاه اشتباه تصمیم گرفته است. اصلا این مسئله خلاف رفتار پزشکی است. به عنوان مثال اگر پزشگ باشگاه استقلال خلافی کرد باید گزارش کنند تا ما برای او جلسه ای تشکیل دهیم. به این صورت نیست که آقای کروش یا فرد دیگری از راه دور درباره این مسئله قضاوت کنند. مسائل پزشکی یک بحت تخصصی است و حتما آدم های این کار باید درباره آن قضاوت کنند. من بارها به سرمربی تیم ملی گفتم که شما حرفه ای هستید و ما هم برای کمک به شما اینجا هستیم، اما اینکه یک مربی بگوید فلان بازیکن را چه زمانی به زمین بفرست با هیچ دیدگاه حرفه ای سنخیت ندارد. من وظیفه دارم از پزشکانم حمایت کنم و ابزار لازم را برای آنها فراهم کنم. ما در مسیر پیشرفت قرار داریم، قبول دارم که سرعت آن کم است اما مطمئنا اگر با همین روند جلو برویم، 4، 5 سال آینده حرف اول را در پزشکی آسیا خواهیم زد. کمااینکه در حال حاضر هم در چند شاخص حرف اول را در آسیا می زنیم. در آمار سازمان جهانی مبارزه با دوپینگ که در سال 2011 منتشر شد، فدراسیون فوتبال ایران از نظر تعداد نمونه گیری در رده پانزدهم جهان قرار گرفت. این آمار اهمیت زیادی دارد. ببینید نفر اول این لیست کمیته ملی المپیک ایتالیاست که مسئول کل ورزش این کشور است. ما در فدراسیون های فوتبال در رتبه چهارم جهان هستیم. این یعنی ما در رده اول آسیا هستیم.

خرم: مطمئنا آمار بازیکنان دوپینگی ما رو به کاهش است و بحثی بر سر این مسئله وجود ندارد. اما من می گویم اگر بازیکنی دوپینگ کرده نباید تحت تاثیر مسائل فرهنگی و اجتماعی این مسئله پنهان شود.

*ولی همیشه این تردیدها وجود داشته که نمونه گیری ها چیزی را که باید بسنجد، نمی سنجد. یعنی اینکه مثلا IGF را با نمونه گیری خون می سنجند اما اینجا هیچ وقت این نمونه گیری انجام نمی شود.

هاشمیان: اتفاقا ما نمونه گیری خون هم می کنیم. این طور نیست که فکر کنید ما باید از همه نمونه گیری خون داشته باشیم. اگر همکاران من تشخیص بدهند که نیاز داریم، این کار را انجام می دهند. ما در موارد زیادی هم این کار را کردیم.

*باوری در جامعه ما وجود دارد که می گوید فلان بازیکن دوپینگی است و حتما سیستم کنترل دوپینگ مشکل دارد که این را نشان نمی دهد.

خرم: من می گویم رابطه بازیکن، مربی و کادر پزشکی اهمیت زیادی دارد. الان کادر پزشکی باید از تفریحات بازیکنان ما باخبر باشند.

هاشمیان: ما هنوز مربیانی داریم که به ما می گویند مگر شما داروقه اید، چه کار به قلیان کشیدن بازیکنان دارید؟! پس هنوز بعضی از مربیان سنتی اجازه نمی دهند کادر پزشکی به بازیکنان نزدیک شوند.

خرم: منظور من این است که تمام اتفاقاتی که در فوتبال مدرن رخ می دهد را کادر پزشکی باید بداند.

*باشگاه های بزرگ دنیا با استفاده از علم روز از داروهایی که هنوز جز موارد ممنوعه دوپینگ نیست برای توسعه فوتبال بهره می برند اما صنعت این علم هنوز در فوتبال ما وجود ندارد.

خرم: علت آن این است که بازیکنان از علم روز دوپینگ اطلاعی ندارند.

هاشمیان: متاسفانه بحث های گفت‌وگو آنقدر متفرق شد که نتواستیم به هر کدام به خوبی بپردازیم. مسئله دوپینگ خودش ساعت ها بحث دارد. کمیته پزشکی از همین لحظه آماده است که کلاس های آموزشی خبرنگاران را برگزار کند. من به رسانه ای که به رسالت خود آگاه است و نواقص من را می گوید، افتخار می کنم. هرگز اعتقاد ندارم که ما در مسئله پزشکی و دوپینگ بی نقص عمل کردیم. حتما اشکال هایی بوده است.

*در مورد استفاده اشتباهی بازیکنان از داروهای غیرمجاز صحبت می کنید؟ متاسفانه بازیکنان ما همچنان به علت استفاده از ناندرولون محروم می شوند.

هاشمیان: ما اگر در شرایط 5 سال قبل بودیم و هجمه مکمل های آلوده امروز وجود داشت، الان در فوتبال کشور آلودگی بیداد می کرد. اما امروز چنین چیزی نیست. از حدود 200 نمونه ای که تا به امروز گرفته شده ما تنها یک مورد مثبت داشتیم.

*اگر بخواهیم هرروز قلیان کشیدن را با تنفس در آلودگی هوا در شرایط اضطرار مقایسه کنیم، کدام خطرناک تر است؟

هاشمیان: این نیاز به یک مطالعه علمی دارد و هر اظهار نظری از طرف هر کسی که باشد، غلط است. به هر حال در پزشکی حرف بر مبنای آزمون و علم است اما ما چنین مطالعه ای نکردیم. به هر حال در هوای آْلوده استانداردهایی وجود دارد که آن را به باشگاه ها ابلاغ کردیم. من باز هم روی این نکته تاکید می کنم که ما در مسیر رو به پیشرفت قرار داریم.

*ممکن است در شرایطی که هوا آلوده است مسابقات را برگزار کنند و بگویند که هیچ اتفاقی نمی افتد، اما آیا این مسئله در بلند مدت روی بازیکنان تاثیری نمی گذارد؟

هاشمیان: این سوال خوبی است که پاسخ آن را با یک سوال به شما می دهم. به نظر شما وقتی دو بازیکن همزمان برای سر زدن به توپ بلند می شوند، این کار با سلامت انطباق دارد یا رفتار حرفه ای؟ پس ما وقتی کار حرفه ای انجام می دهیم به این چیزها فکر نمی کنیم.

*پس به این خاطر است که بازی‌ها تعطیل نمی شود؟

هاشمیان: یک استاندارد بین المللی در دنیا تعریف شده که ما در حال اجرای آن هستیم. هر زمان کمیته پزشکی تشخیص بدهد که مسابقات به خاطر آلودگی و یا گرما و سرما قابل برگزاری نیستند، به سازمان لیگ ابلاغ می شود.

*در مورد داستان قلیان، آیا استفاده از نیکوتین محرومیت هایی به دنبال دارد یا این حرف شما تنها برای هشدار بود؟

هاشمیان: ببینید دو سال است که نیکوتین در لیست نظارتی سازمان جهانی مبارزه با دوپینگ قرار گرفته است. اگر این بحث جدی تر شود در لیست سال 2015 نیکوتین جز مواد ممنوعه اعلام خواهد شد. به این خاطر که قلیان اعتیاد آور است و هر کسی که خلاف این را می گوید در اشتباه است. بنابراین بازیکن به خاطر قلیان کشیدن دو سال محروم خواهد شد. این یک بحث قانونی است. اما هرگز در هیچ کجای دنیا با زور قانون نمی توانیم چیزی بسازیم.

*به نظر شما برای مقابله با این مسئله باید چه کار کرد؟

هاشمیان: فرهنگ، آموزش و فرهنگ، آموزش. قلیان بر خلاف تصوراتی است که در مردم ایجاد شده. این موضوع باید فرهنگ سازی شود. در دوران قاجاریه پزشکی به نام ابوافتح برای اینکه استفاده از تنباکو را موجه جلوه دهد، اعلام می کند که برای حذف عوارض استفاده از تنباکو این ماده باید از آب عبور کند و به همین خاطر قلیان را مطرح می کند. در حالی که چنین چیزی واقعیت ندارد. امروزه در آمریکا و کانادا مطالعانی روی قلیان شده که نشان می دهد ذهنیتی که برای مردم در مورد قلیان ایجاد شده، کاملا غلط است. مضرات قلیان نسبت به سیگار بسیار بیشتر است. یک جلسه استفاده از قلیان معادل کشیدن یک پاکت سیگار است. عوارض قلیان از لب شروع می شود در حالیکه عوارض سیگار ابتدا در ریه آشکار می شود. قلیان می تواند سرطان های وخیم و اختلالات گوارشی شدیدی را ایجاد کند.

خرم: قلیان استعداد یک بازیکن را برای مصدومیت بیشتر می کند و باعث رشد باکتری ها می شود. هنوز جامعه به حداقل آسیب های قلیان آگاه نشده و به همین خاطر همه گیر شده است.

هاشمیان: پنج عامل وجود دارد که مردم را به استفاده از قلیان ترغیب می کند. جوان می خواهد با این کار تمایز خود را نسبت به دیگران نشان دهد، به عبارتی حس متفاوت بودن به آنها می دهد. بانوان به این خاطر سمت قلیان می روند که نشان دهند چیزی از جنس مخالف کم ندارند. وقتی هنجار های رسمی جامعه مطلوب آنها نیست، با این شیوه اعتراض خود را نشان می دهند. از این کار به عنوان ابزاری برای تفنن و تفریح استفاده می کنند چرا که ابزار تفریح ارزان و مطلوب را در دسترس ندارند. از بزرگترها الگو برداری می کنند و قلیان می کشند.

252 41