وزارت ارشاد برای ترجمه آثار کودکان اقدام کند

آذر مهاجر: افسانه شعبان‌نژاد در رشته ادبیات نمایشی تحصیل کرده و تاکنون کتابهای بسیار برای کودکان و نوجوانان نوشته است.

«صدای صنوبر»، «پونه‌ها و پروانه​ها»، «جشن گنجشک​ها»، «هزار پاغوله»، «کلاغه کجاست؟ روی درخت»، «زنبور و سیب قرمز»، «قوروقور و قور، قار و قار و قار»، «دختر کدو تنبل»، «این طرف صحرا، آن طرف صحرا»، «فریاد کوه»؛ «پرنده ها و کرم خاکی»، «کی پنیر مرا دزدید؟»، «هاجستم و واجستم»، «بزغاله‌های ابری»، «ارنگ ارنگ بگو چه رنگ؟»  و بسیاری کتایهای دیگر از جمله آثار او هستند.

کتاب «ارنگ ارنگ بگو چه رنگ؟» جایزه افق‌های تازه نمایشگاه بین المللی کتاب بولونیای ایتالیا را به دست آورده و حالا شعبان‌نژاد یکی از ایرانی‌هایی است که برای دریافت جایزه لیندگرن نامزد شده‌ است.

خانم شعبان​نژاد ظاهرا نهادها و سازمانهای هر کشوری هستند که می‌توانند افراد و فعالان عرصه کتاب کودک را به جایزه لیندگرن معرفی کنند. معرفی شما به این جایزه از کجا و چگونه صورت گرفت؟
من از طرف کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به این جایزه معرفی شد. روابط بین الملل کانون از من خواست که سابقه کار و نمونه آثارم را آماده کنم. آنها هم این مجموعه را به دفتر جایزه لیندگرن فرستادند.

و ظاهرا هم مورد توجه قرار گرفت که شما هم برای دریافت جایزه نامزد شده‌اید. چقدر به گرفتن این جایزه امید دارید؟
‌واقعا نمی‌توان حدس بزنم یا پیش بینی کنم. من آشنایی چندانی با موسسه لیندگرن نداشتم. اما امسال به واسطه حضور خودم در رقابت این موسسه سری به سایت آن زدم و دیدم که جایزه لیندگرن سال گذشته به یک موسسه فلسطینی اهدا شده. ب

نابراین رقابت برای این جایزه کار ساده‌ای نیست. چون هم نویسندگان هم ناشران هم تصویرگران و هم نهادهای فعال در زمینه ترویج کتاب و کتابخوانی برای این جایزه رقابت می‌کنند و همین باعث می‌شود احتمال برنده شدن برای یک فرد در مقایسه با یک نهاد فعال، پائین‌تر بیاید.

به جز حضور در چنین رقابت‌هایی، چه روش‌های دیگری وجود دارد که نویسندگان ما بتوانند خودشان را در عرصه بین المللی معرفی کنند؟
به اعتقاد من مهمترین مسئله ترجمه کتاب‌های ما به زبانهای دیگر است که می‌تواند ادبیات ایران معاصر، بخصوص ادبیات کودک و نوجوان ما را به دنیا معرفی کند. البته در سالهای اخیر اقداماتی در این زمینه صورت گرفته‌، اما کافی نیست. مثلا ترجمه کتابهای شعر کودک و نوجوان به زبانهای دیگر تقریبا معادل صفر است.

جوایز جهانی یا نمایشگاههای مربوط به ادبیات کودک و نوجوان در دنیا فرصت خوبی برای معرفی نویسندگان و شاعران ایرانی هستند، اما همه اینها رویدادهایی هستند که در بهترین حالت یکبار در سال رخ می‌دهند و نمی‌توانند جریان حضور نویسندگان و شعرای کودک و نوجوان ایرانی در دنیا را تداوم ببخشند.

به نظر می‌رسد اگر چنین جریانی ایجاد شود، در کنار نویسندگان و شعرا، خود به خود تصویرگران کتابهای کودک ما هم در دنیا مطرح بشوند!
بله همین طور است. اما خوشبختانه تصویرگران ما از شعرا و نویسندگان کودک و نوجوان بیشتر شناخته شده‌اند که آن هم به واسطه جنس کارشان است. زبان تصویر، زبانی بین‌المللی است و از این جهت مانند داستان و شعر نیاز به ترجمه ندارد.

فکر می‌کنید برای ارائه ادبیات کودک ایران به جهان نیاز به متولی هست؟
ما آثار ارزشمندی در این حوزه داریم که همه آنها قابلیت ارائه به کودکان کشورهای دیگر را دارند. به اعتقاد من بین همه نهادهای مسئول، وزارت ارشاد موظف‌ترین نهاد در مقابل نویسندگان کودک و نوجوان است که باید به این نویسندگان در عرضه آثارشان در کشورهای دیگر کمک کند.

ناشران دولتی هم می‌توانند در این زمینه کارهای موثری انجام بدهند. مثلا کانون پرورش فکری این کار را شروع کرده و موفق هم بوده‌است.

اغلب آثار شما شعر است. فکر می‌کنید ترجمه شعر ایرانی برای مخاطبان غیر ایرانی دلپذیر هست؟
قبول دارم که ترجمه شعر از ترجمه نثر سخت‌تر است، اما یک مترجم خوب که هم به زبان فارسی خوب آشنا باشد و هم زبان مقصد را خوب بشناسد. مثلا آقای تهرانیان راد کتاب «بزرگراه» مرا به انگلیسی ترجمه کردند.

من آن  را در سمیناری در واشنگتن خواندم و بعد از آن یک ناشر انگلیسی با من تماس گرفت و کتاب را به صورت دوزبانه، هم فارسی و هم انگلیسی با همان تصویرسازی خانم نازلی تحویلی به چاپ رساند.

بنابراین اگر ترجمه خوب از آثار نویسندگان و حتی شعرای ایرانی ارائه شود حتما در کشورهای دیگر مورد توجه قرار خواهد گرفت و شاید به این ترتیب در رقابت‌های بین المللی هم شانس بیشتری برای برنده شدن پیدا کنند.

خبر «چهار ایرانی نامزد دریافت گرانترین جایزه ادبی کودک و نوجوان شدند» را در این زمینه اینجا بخوانید.