چرا روابط تجاری ایران و چین زیاد می شود؟

خداوند تبارک و تعالی در آیه 13 سوره حجرات به صراحت به موضوعی مهم اشاره می کند که عبارت است قرار گرفتن انسانها در قبائل و گروههای مختلف به منظور شناخت بیشتر و سهولت در امورات جاری . از این رو می توانیم مبنای تعاملات اجتماعی ، سیاسی ، اقتصادی و فرهنگی بین اقوام بشر را در این مهم خلاصه نمائیم که شناخت شالوده اصلی و تنها محور این ارتباط می باشد .

تعاملات اجتماعی بین انسانها بر مبنای روابط شخصی شکل می گیرد و جوامع بشری که از تعدد انسانها ساخته شده است بر اساس ساده ترین نوع این کنشها ، اساس روابط خود را تعریف می کند . به عنوان مثال ساده ترین نوع این مراودات ، نگاه کردن می باشد . چه بسیار دوستی ها ، مشارکتهای مدنی ، شراکتها و روابط عمیق انسانی که از همین نگاههای کوچک در کوی و برزن پایه گذاری شده است .

انسانها با رفتار خود فرهنگ یک جامعه را می سازند و به نوعی دیگر می توان گفت ، فرهنگ عبارت است از مجموعه آداب ، سنن ، قوانین و رفتارهای اجتماعی یک مجموعه ، خواه کوچک ، خواه بزرگ .

غنا و فقر فرهنگی یک ملت ، ناشی از خواست آنان است ، آنانی که بخواهند می توانند از تمام ابزارهای موجود به منظور غنای فرهنگی خویش استفاده کنند و مهم این است که این ابزارها دارای پشتوانه تاریخی و اجتماعی باشد نه تنها ارزش مادی بر آن مترطب باشد .

تاریخ کهن ، پیشینه پر افتخار و شناخت دقیق از آن به عنوان یکی از اساسی ترین ابزارهای غنای فرهنگی جوامع بشری در دنیای پر آوازه امروز ، عنوان می گردد . هر کشوری که دارای این هویت باشد ، در تعاملات اجتماعی از سطح بالاتری و افقی متفاوت از دیگران ، جامعه را می بیند و به تحلیل از آن می پردازد . در این میان اشتراکات فرهنگی ، دینی ، اخلاقی ، هنری وقومی می تواند به اثر بخشی این موضوع کمک شایانی بنماید .

همانگونه که در آیه ابتدائی اشاره شد خداوند انسانها را از یک پدر و مادر خلق نموده ، لذا می توان به جرات گفت که تمام فرهنگهای موجود در زمین ، زبانها ، آداب و سنن و همه و همه دارای یک ریشه مشترک بوده و در طول زمان و گذار تاریخ و شرایط مکانی ، تغییراتی در آنها به وجود آمده است ، لذا می توان گفت جوامع دارای تاریخ کهن ، نقاط مشترک بیشتری با هم دارند .

به عنوان مثال زبان شناسان ریشه بسیاری از لغات را شناخته و تعریف می کنند ، مثلاً، گات ها(اوستایی) جمع گات به معنای سرود است که در زبان پهلوی به گاث، گاس تبدیل شده و در زبان پارسی گاه گفته می‌شود. ردپای این واژه در دستگاه‌های موسیقی امروز ایرانی به جای مانده همانند سه گاه و چهار گاه. پرسه ، پرستش ، مهرگان و فستیوال همه و همه نمونه هایی از این دست می باشند . تاریخ ایران و چین به عنوان دو کشور اثر گذار در فرهنگ دنیا یکی از مهمترین فصول مشترک و مبنای بسیاری از روابط فیمابین است که درک آن برای دیگران سخت و دشوار می باشد .

در اینجا لازم است به برخی از نقاط مشترک تاریخ دو کشور اشاره نمائیم .

در حدود صد و چهل سال قبل از میلاد مسیح دو سلسله پادشاهی اشکانیان در ایران و هان در چین ، پایه های اولین روابط اجتماعی بین دو کشور را پایه گذاری کردند . در همان دوران بود که اولین سیاحان و تجار از دو کشور بازدید کردند و ارسال کالاهای ایرانی به چین و برعکس توسط تجار دو کشور شروع شد . این مهم ، اندیشه تاسیس جاده ابریشم را بر ذهن و تارک دو سلسله پادشاهی ، شکل  داد . در زمان ساسانیان و هنگام یورش اعراب به ایران بسیاری از دولتمردان این سلسله ، به دربار چین رفته و سالها مهمانان ایشان شدند ، که این موضوع خود باعث ایجاد نقاط مشترک بسیاری در فرهنگ و زبان دو کشور شد . اندک‌اندک بزرگان ایرانی که به همراه دودمان ساسانی به چین پناه‌برده‌بودند مناصب درباری یافتند. از فرزندان یزدگرد سوم نیز پیروز، پسرش نرسی، پسر او پشنگ و در پایان خسرو در پناه امپراتوران چین، نخست ، برای بیرون راندن اعراب کوشیدند و آنگاه که ناکام‌ماندند در این سرزمین با احترام زیستند تا اینکه در میان چینیان تحلیل رفتند.

علاوه بر مناصبات فرهنگی و تجاری دو کشور ، دین نیز به عنوان یکی دیگر از سوغات از ایران باستان به چین فرستاده شد ، دین زرتشت در زمان ساسانیان به چین وارد شد و ایشان در سال 621 میلادی ، اولین آتشکده زرتشتی را در چین ساختند . همچنین مسیحیت نیز یکی دیگر از ادیان راه یافته به چین از طریق ایران بوده و پس از حرکت اسلام در آن زمان اولین سفیر اسلامی در زمان خلفای راشدین و در سال 31 هجری قمری به چین راه یافت و مقدمات بنای جامعه اسلامی را در چین پایه نهاد ، ایشان اجازه یافتند در در پایتخت آن روز ، تبلیغ اسلام را شروع و اولین مسجد مسلمانان را در آن کشور پایه گذاری کنند .

جاده ابریشم ، مهمترین راه مواصلاتی بین شرق و غرب عالم از چین شروع شده و با عبور از ایران به اروپا ختم می شد و کالاهای چینی و ایرانی را به فرنگستان و فرهنگ و آداب و سنن آنان را به چین و ماچین منتقل می کرد .

این شاه راه مواصلاتی در طول تاریخ منشاء بسیاری از زیرساختهای اجتماعی ، فرهنگی کشورهای پیرامونش را تحت تاثیر خود قرار داده و حتی تا امروزه به عنوان یکی از مهمترین عوامل تبادل فرهنگ و تجارت در دنیا نامبرده می شود .

پیمانهای مختلفی در عصر نوین بر پایه همان راه منعقد گردیده ، کشورهای مختلف در این مسیر ، هر یک به طریقی و با اسمی متفاوت و متمایز بر این مهم صحه گذاشته و سعی در مالکیت بیشتر این موضوع دارند . به عنوان مثال مسیر فیبر نوری ، که از حوزه کشورهای راه ابریشم گذر می کند و دهها مثال دیگر نشان از اهمیت این مسیر دارد .

فرهنگ به تعبیری به مجموعه ای از آداب ، سنن ، تفکر و حتی خرافات اطلاق می شود که در بین یک جامعه انسانی رواج دارد. دو هم زبان ، هم کیش و آئین ، زبان مشترکی دارند که آن فرهنگ نامیده می شود . فرهنگ زبان مشترک و قابل فهمی است که در تمام ارکان یک ارتباط سایه افکنده و در زیر چتر آن ، می توان به یک تعامل دو سویه و برد ، برد دست یافت . دو مسلمان ولو از دو کشور مختلف در یک مکان گرد هم می آیند و با یک روش و اسلوب به پیشگاه خالق خود سر به سجده می سایند ، دو مرتاض از دو نقطه به هند می آیند تا از استاد خود راه و روش جدیدی بیاموزند ، دو موسیقی دان ، دو ورزشکار  و هزاران هزار نمونه گویای دیگر  .

 این زبان مشترک ، این نقطه اتصال دو فرد متفاوت و فصل مشترک دو اندیشه چیزی نیست جز فرهنگ مشترک .

به المپیک نگاه کنیم ، به کنگره عظیم حج ، به گردهم آئی های آئینی و ملی و یا حتی به ساختار سازمان ملل ، همه و همه تفسیر یک بیت است

بنی آدم اعضای یکدیگرند                              که در آفرینش زیک گوهرند

جوهر انسانها از ذات باریتعالی و روح قدسی او دم گرفته و این حرکت کثرت از وحدت روح مخلوقات به سمت خالق یکتا ، نشان از یکتائی خالقی دارد که تمام ارکان خلقت از وجوش نقش گرفته اند ، پس با کمی تفحص در فرهنگ هر اقلم می توان نکات مشترک فراوانی یافت که  علاوه بر پایه الهی بر مشترکات دیگری نیز تکیه دارد .

فرهنگ دو کشور ایران و چین نیز از این اسلوب مستثنی نبوده و نیست لذا با غور در موضوع می توان بنای یک ارتباط همه جانبه را پایه گذاری نمود تا آنچا که می توان گفت به فهم مشترک خواهیم رسید .

باورهای شرقی در میان ایرانیان و چینیان ، آموزه های آئینی که در طول بیش از دو هزار سال در میان دو کشور در حرکت بوده ، هنر های بومی و سنتی دو کشور ، موسیقی و نقاشی ، اندیشه های اهریمنی و اهورائی و مواردی بیش از این که به برخی از آنها اشاره می کنیم از سنگ بنای یاد شده خواهد بود .

- خط و زبان

  هر دو کشور  ایران و چین در زمان باستان دارای خط و زبان استاندارد بوده اند . خط میخی هخامنشی و خط چینی ساده به قدمت بیش از دو هزار سال ، دارای فصول مشترک زیادی هستند ، همچنین زبان شناسان بر این باورند که منشا زبان از یک چشمه نشات میگیرد . به عنوان مثال "گاو" در زبان فارسی ، "کاو" در زبان انگلیسی ، " با " در زبان ویتنامی ، " کو " در گویش آلمانی ، " کیو" در زبان ارمنی ، " کوئی " در زبان آفریکن و شاید در بسیاری از زبان های دیگر از یک آوا تشکیل شده است و این مهر تائیدی بر این ادعا است که منشا زبان واحد بوده و زبان های باستانی از نقاط مشترک فراوانی برخوردارند و شاید تفاوت اقلیم و نوع ابزارها و نیازهایشان باعث ایجاد تفاوت در گویش شده است .

-  اساطیر و افسانه ها

   اساطیر چین شامل مجموعه‌ای از پدیده‌های برخاسته از تاریخ فرهنگی و مذهبی چین، و افسانههای فولکلوریک رایج در این سرزمین می‌باشند که عمدتاً توسط سنن شفاهی و گاهی توسط منابع مکتوب به عصر کنونی منتقل شده‌اند. این پدیده‌ها عبارتند از: اسطوره‌های آفرینش در فرهنگ چین و همینطور اسطورهها و افسانه‌هایی در مورد نحوه تأسیس و شکل گیری مقولاتی همچون فرهنگ چینی و دولت در چین. همانند بسیاری از اسطوره‌های دیگر، در مورد اسطوره‌شناسی چینی هم اعتقاد بر این است که دست کم بخشی از آنچه که در این مورد ثبت و ضبط شده‌است، مشتمل بر تاریخ واقعی است.در اسطوره‌شناسی چینی، برخی از اسطوره‌ها در قالب‌های تئاتری یا ادبی زنده مانده‌اند و مثلاً به صورت نمایشنامه یا رمان حفظ شده‌اند. در مورد برخی از این اسطوره‌ها، پاره‌ای داستان‌های اساطیری نیز موجود است که به عنوان شناساننده ویژگی‌های هر اسطوره از آنها استفاده شده‌است. همچنین در ایران باستان نیز وجود چنین اساطیری در تاریخ ثبت و ظبط شده است . اسوطوره هائی مانند آرش کمانگیر ، رستم و سهراب و یا حتی سیمرغ در ایران و اژدها در چین از نقاط مشترک دیگری است که بین دو کشور وجود دارد .

- طب سنتی ایران و چین

دیدگاه طب در چین بر این روش مبتنی است که فرایندهای بدن انسان به هم وابسته هستند و دائماً با محیط اطراف تعامل دارند. بنابراین این روش درمانی، برای پیشگیری، مبارزه و درمان بیماری‌ها به دنبال ناهماهنگی در بدن و محیط اطراف آن می‌گردد . در طب سنتی ایران نیز اخلاط چهار گانه باعث ایجاد سلامت در روح و جسم می گردد و هر زمان توازن یکی از آنها بر هم بخورد ، بیماری شکل می گیرد . همچنین داروهای گیاهی و گیاه درمانی موضوع مشترک دیگری است که در بین ایرانیان و چینیان از دیر باز مورد توجه قرارداشته و حتی در زمان حال نیز دانشکده هائی در هر دو کشور در این زمینه فعالیت دارند . طب سوزنی و حجامت نیز فصل مشترک دیگری در موضوع سلامت میان دو فرهنگ است. به نحوی که مبنای هر دو طب بر تحریک سیستم ایمنی بدن تکیه داشته و تنها با تفاوت ابزار ها سعی در برانگیختگی آن دارند و الا اصول اولیه حاکم بر آن واحد است .

- معماری و شهر سازی

هر دو امپراطوری ایران و چین دارای معماری عمیق و سنتی مبتنی بر اندیشه های والای انسانی هستند.  در هر دو نحله فکری حفظ طبیعت ، عظمت کشور و روح الهی از بارزترین ویژگیهای قابل ادراک بصری است . ساخت کاخ های عظیم و زیبا ، شهر سازی مدرن و علمی و عبادت کده هایی با منشاء الهی نشانی بر این ادعا است . در چین باستان ساخت پاگودا به عنوان یک سازه مقدس و دارای کارکرد های متنوع مورد اهمیت زیادی قرار داشته و هم زمان در ایران مسطبه هائی با همان کارکرد ساخته می شده ، زیگورات عیلامی چغازنبیل یکی از بازماندگان این اندیشه آئینی است . در این سازه ها توجه انسان به نیروئی ماورائی آسمانی و طراحی فلش گونه آن به سمت بالا نشان از ارتباط میان خاکیان و آسمانیان دارد . در هر دو سازه توجه خاصی به نیاز انسان به وجود پروردگار را اثبات می سازد و این همان نقطه مشترک میان هر دو فرهنگ است که مبنای معماری و شهر سازی قرار گرفته .

- تقویم

 در هر دو کشور باستانی ایران و چین ، تقویم به عنوان یکی از ابتدائی ترین ابزارها ، همواره در اختیار بوده . سالنامه ی چینی یک سالنامه ی خورشیدی - قمری است. به این معنی که ویژگی هایی از سالنامه های خورشیدی و قمری را هم زمان دارا می‌باشد. سال نو چینی هنگام نخستین حلول ماه پس از بیست و دو ژانویه هر سال است. قدیمی ترین تقویم پیش از هخامنشیان با بنای اقتصاد کشاورزی ایرانیان و نیاز به تعیین فصول، تقویمی فصلی بوده است که بخصوص از سوی ساکنان غربی ایران متاثر از تقویم بابلیان، خورشیدی-قمری بوده که تا زمان هخامنشیان نیز مرسوم بوده است. از آثار نوشتاری باستانی برمی آید که ایرانیان آغازین از تقویم 360 روزه بر پایه تقویم بابلی استفاده می کردند که با اعتقادات و نامهای پارسی هماهنگ شده بود و ماهها بر اساس اشکال ماه به دو یا سه بخش تقسیم می‌شدند. 12 ماه سال مطابق با جشنهای گوناگون یا فصول زراعی-شبانی نامگذاری شده بودند. هر 6 سال یکبار ماه سیزدهمی هم برای نگاهداشت سال خورشیدی با گردش ماههای قمری به این تقویم اضافه می‌شد. همچنین به استناد نوشته های ابوریحان بیرونی، در نواحی شرقی ایران تقویمی خورشیدی شبیه به تقویم زرتشتی، با هر ماه سی روزه، با کبیسه یکماه در هر شش سال (جبران 5 روز افزوده سال) و مضافا کبیسه یکماه در هر 120 سال (جبران شش ساعت کسر سال) مرسوم بوده است . این دو تقویم نیز مبنائی بر بیان فرهنگ مشترک دو کشور دارد .

- هنر

 هنر به معنای عام در هر دو فرهنگ ایرانی و چینی از اهمیت خاصی برخوردار است . موسیقی ، نقاشی ، سافلگری و مجسمه سازی و دیگر ارکان آن در تمام شئون مردمان دو خطه نقشی اساسی و پررنگ ایفا نموده ، تا آنجا که تمیز قایل شدن میان مبنای فکری برخی از آثار هنرمندان دو کشور بسیار سخت و پیچیده است ، زیرا علاوه بر مشترکات ذکر شده ، دین و آئین نیز نقش پررنگی در فلسفه هنر ایفا نموده است . آثار خط و نقاشی ایرانی بر چینی های چین که امروزه در بسیاری از موزه های دنیا موجود می باشد گواهی بر این ادعا است که هنر ایران و چین مکمل یکدیگر بوده و از این رو به مانند دو رودخانه اند که از یک چشمه جاری و ساری شده اند .

حال با در نظر گرفتن مشترکات فوق که به عنوان مهمترین نقاط مشترک فرهنگی قابل بیان می باشد می توان گفت که اگر همتی عالی و اندیشه ای مبتنی بر بسط فرهنگ دو کشور به وجود بیاید بستری مناسب جهت ایجاد رابطه ای مبتنی بر برد دوطرف در حوزه اقتصاد ایجاد می شود که این مهم دستاوردهای قابل تاملی برای دو کشور به دنبال دارد . لذا موضوع تعریف روابط فرهنگی در تمام ابعاد از مسائلی است که تا کنون کمتر توجهی به آن شده و باید در این حوزه اهتمام بیشتری داشت . اعزام دانشجویان ، ارتباطات سازمانهای فرهنگی و مطبوعات ، برگزاری گالری های هنری  در تمام ابعاد ، موسیقی و فیلم و همچنین اطلاع رسانی از موضوعات فرهنگی فیمابین به عنوان ابزارهائی برای این بسط و گسترش تعریف می شود تا در سایه سار آن اقتصاد بتواند نیروی محرکی باشد برای ایجاد رابطه ای عمیق و محترم که ارزش های عالی انسانی در آن بر تعاریف رایج اقتصادی رجحان داشته و پیوندی میان اعضاء دو جامعه بوجودآید که این پیوند به راحتی قابل شکست و انکسار نخواهد بود و در بطن جامعه هدف ، پایگاهی ایمن و مطمئن داشت .

3535