تحلیل کاخ سفید از روابط تهران - مسکو : مرموز است

دنیس بلر مدیر جدید اداره اطلاعات ملی ایالات متحده آمریکا است که چند روز قبل گزارش سالانه این اداره در باره تهدیدات امنیت ملی آمریکا را به کنگره این کشور ارائه کرد . گزارشی که توسط تمامی 17 سرویس امنیتی آمریکا تنظیم شده است و در گزارشی که پیش از او " مایکل مک کونل " رئیس سابق اداراه اطلاعات ملی سال گذشته به سنا ارائه کرد، تاکید شده بود ایران برنامه هسته ای نظامی خود را متوقف کرده است. اما دنیس بلر در اولین گزارشی که به سنا تحویل داد ، اگرچه در موضعی مشابه با همتای سابق خود تاکید کرد تهران هنوز فعالیت های مربوط به تسلیحات اتمی خود را از سر نگرفته است اما در عوض نظر اداره اطلاعات ملی آمریکا را در خصوص روابط تهران و مسکو بیان کرد و آن را مرموز خواند و افزود : " مقامات روسیه نمی خواهند که ایران به سلاح هسته ای دست پیدا کند، اما از ایران چیزی دیگر می خواهند".

البته به گفته منابع خبری غربی بلر توضیح نداد که این "چیز دیگر" چیست و سناتورها نیز در این رابطه از او سوالی نکردند چرا که بنظر می رسید می دانستند درباره چه چیزی صحبت می کنند.

این اظهارات بلر مدیر جدید اداره اطلاعات ملی ایالات متحد در حالی مطرح شده که آوازه هایی از سیاست جدید آمریکا در زمینه روابط با ایران و روسیه به گوش می رسد. اهمیت تاکید دولت جدید آمریکا بر این موضوع از آن جهت است که موارد مذکور در دوران حکومت بوش منبع تنش زایی محسوب می شدند. اما آنچه که دنیس بلر در روابط ایران و روسیه مرموز خوانده به نظر مربوط به تمایل مسکو برای دیدن تهران بعنوان متحدی جهت مقابله با منافع آمریکا در منطقه است. از سوی دیگر روسیه درباره فعالیت هسته ای ایران موضعی نسبتا ملایم تر در برخورد با ایران دارد. مسکو از سپتامبر سال 2008( شهریور گذشته) تصویب تحریم های بیشتر علیه ایران در شورای امنیت را مسدود ساخته است. به همین خاطر است که واشنگتن سه روز قبل پیشنهادی وسوسه آور به مسکومی کند . آمریکا وعده داده است در صورتی که روسیه بتواند ایران را متقاعد کند تا روی بمب اتمی کار نکند، درباره برنامه استقرار سیستم دفاع ضد موشکی خود در اروپا فکر کند. اما این پیشنهاد در اولین واکنش توسط مقامات روس چندان قابل تامل نبود. چرا که بلافاصله سرگی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه موضع روسیه را در این رابطه فرمول بندی کرد و گفت "در رابطه با دفاع ضد موشکی باید گفت ما به کرات علناً این را گفته و از طریق کانال های مستقیم در تماس های خود با شرکای امریکایی توضیح داده ایم که این برنامه بنا بر نظر کارشناسی و حرفه ای ما که بدان عمیقاً اعتقاد داریم، ارتباطی به برنامه هسته ای ایران ندارد و مربوط به ثبات استراتژیک و برابری استراتژیک است و مستقیماً امنیت فدراسیون روسیه را تحت تاثیر قرار می دهد".

عده ای این معامله عرضه شده از سوی آمریکا را باجگیری کاخ سفید از کرملین ارزیابی کرده اند، یعنی عدم استقرار سپر ضدموشکی در اروپا در ازای امتناع ایران از برنامه هسته ای.

نقشی که واشنگتن معتقد است مسکو می تواند در حل و فصل پرونده هسته ای ایران ایفا کند همراهی با سیاست های آمریکا و شرکای اروپایی اش است. اما سیاست های دوگانه روسیه در قبال ایران مقامات دولت جدید آمریکا را دچار سردرگمی کرده است.

آمریکایی ها تعهد روسیه در عدم دستیابی ایران به سلاح هسته ای را باور دارند . آنها می دانند روس ها به رغم منافع گسترده خود با ایران دغدغه خاصی نسبت به عدم دستیابی ایران به سلاح هسته ای و ایجاد اختلال در توازن استراتژیک جهانی به طور اعم واستقرار استراتژیک حاکم در جنوب روسیه از سوی دیگر داشته و دارند بخصوص که دستیابی ایران به سلاح می تواند زمینه تغییر توازن قدرت و معادلات استراتژیک را در منطقه آسیای میانه که جزو مناطق ژئو استراتژیک روسیه محسوب می شود، به وجود آورده و به نفوذ روسیه در این منطقه آسیب وارد کند.

با این حال مخالفت روسیه با احتمال دستیابی ایران به سلاح هسته ای به این معنی نیست که حاضر باشد شک و تردیدها و نگرانی های گسترده ای را که ایالات متحده و اسرائیل و برخی از کشورهای اتحادیه اروپا در مورد حقیقت اهداف پیش برنده برنامه هسته ای ایران ایجاد می کنند را هم بپذیرد. از اینرو روس ها دیدگاه خاص به خود را نسبت به این مسئله حفظ کردند. همچنین باید گفت که این کشور به حکم مشارکت بالفعل خود در برنامه های هسته ای تهران شاید توانایی بسیار بیشتری نسبت به دیگران برای ارزیابی میزان توانمندی این برنامه داشته باشد هرچند که این شک و تردیدها اکثر در رابطه با سازه هایی است که ایران آنرا خارج از چارچوب همکاری هسته ای خود با روسیه برپا کرده است . علاوه بر همکاری هسته ای در زمینه نیروگاه اتمی بوشهر ،همکاری های اقتصادی و بخصوص در بخش انرژی نفتی و گاز طبیعی ، چندان راحت برای غربی ها قابل هضم نیست آنهم در شرایطی که بطور جدی اصرار به تشدید تحریم ها علیه تهران دارند.

از این منظر آمریکایی ها روابط روسی -ایرانی را علاوه بر هم پیمانی ،نوعی شراکت استراتژیک هم تفسیر می کنند . به باور آنها این رفتار روسیه و ایران یعنی جلوگیری از توسعه منافع آمریکایی در منطقه و بازگرداندن اعتبار به نقش روسی - ایرانی به آن . و شاید در کنار هم چیده شدن این موارد است که دنیس بلر رئیس جدید اداراه اطلاعات ملی را به این نتیجه رسانده که مسکو و تهران روابط مرموزی دارند.