رییس کانون وکلای مرکز: اگر کانون وکلا استقلال داشته باشد این همه مفاسد اقتصادی اتفاق نمی‌افتد

زهرا تالانی: کانون وکلای دادگستری نهادی غیردولتی در کشورهای مختلف است که برای پشتیبانی از وکلا و نظارت بر عملکرد آنها تشکیل شده‌است. کانون وکلای دادگستری ایران هم مؤسسه‌ای است مستقل و دارای شخصیت حقوقی که در مقر هر دادگاه استان تشکیل می‌شود. این نهاد قدیمی ترین سازمان مردم نهاد ایرانی است که به موجب لایحه استقلال کانون وکلا در سال ۱۳۳۱ به عنوان نهادی با شخصیت حقوقی و مستقل وجود آمد، هرچند پیش از آن هم موجودیت داشت و در سال 1333 قانون آن در مجلس به تصویب رسید. اما بعد از انقلاب این کانون زیر نظر قوه قضاییه رفت. پس از آن دچار فراز و نشیبهایی شد تا اینکه اکنون هم یک لایحه برای استقلال آن در مجلس است.

در مورد این نهاد مدنی قدیمی با علی نجفی توانا رییس کانون وکلای مرکز گفت وگویی انجام داده ایم که می خوانید:

استقلال کانون وکلا از چه زمانی ایجاد شد و تا کنون چه فراز و نشیبهایی داشته است؟

کانون وکلای دادگستری مجموعه ای از اعضایی است که با گرفتن پروانه وکالت با مدرک کارشناسی وارد آن می شوند. البته قضات هم در زمان بازنشستگی یا استعفا با تایید قوه قضاییه امکان دریافت پروانه وکالت و عضویت را دارند؛ بنابراین کانون یک مجموعه صنفی متشکل از افرادی است که به حرفه وکالت اشتغال دارند که از 100 سال پیش بعد از ایجاد عدلیه تشکیل شده است. کانون ابتدا تحت نظارت قوه قضاییه به نام اداره احصاییه فعالیت می کرد. خوشبختانه بعد از مدتی خود قوه قضاییه هم به نتیجه رسید که حقوق صنفی را به خود وکلا واگذار کند. در نتیبجه آرام آرام با تلاش همکاران ما در آن زمان که می دیدند وکلا در سایر کشورها استقلال دارند و پذیرش این ضرورت از سوی مسئولان، زمینه ای شد تا در زمان دکتر مصدق با اختیاراتی که ایشان داشت زمینه تصویب لایجه ای را فراهم کرد که در سال 1333 این قانون توسط مجلس تصویب شد و استقلال قانونی را در این سال بدست آوردیم.
بعد از انقلاب با وجود اینکه نقش وکلا تعیین کننده بود و در طول مبارزات حضور داشتند اما به خاطر سوءتفاهم هایی کانون وکلا زیر نظر دولت رفت. تا اینکه در سال 1376، با توجه به اینکه مسئولان کشور متوجه ضرورت استقلال برای این نهاد صنفی شدند، قانونی برای استقلال تصویب شد. اما مواردی در آن دیده شد که استقلال کامل را به کانون وکلا نمی داد چون متاسفانه بروز سوءتفاهماتی تعامل بین قوه قضاییه و کانون وکلا را کمرنگ کرد و به خاطر برداشتهایی که وجود داشت نهایتا باعث شد برخی مسئولان قوه قضاییه در صدد تصویب قانونی برآیند که براساس آن نظارت موثرتر بر کانون وکلا بیشتر شود اما از نظر وکلا دخالت را باعث می شود. نهایتا در دوره حاکمیت دولت یازدهم، لایحه استقلال کانون وکلا به قوه قضاییه رفت اما کانون وکلا با گفتمان و نهایتا ارائه پیشنهادات تا حدی موارد این لایحه را تغییر داد. اما مواردی وجود دارد که امیدوارم تعدیل پیدا کند. الان قانون در مجلس است و امیدوارم استقلال که محور حیاتی وکالت است به وکلا بازگردد.

به نظر شما این لایحه در مجلس نهم تصویب می شود یا اینکه به دوره بعد مجلس می رسد؟

امیدواریم که لایحه به دقت مورد مطالعه شود، بنابراین زمان برای ما چندان اولویت ندارد و کیفیت بیشتر مهم است. اما با توجه به اینکه بررسی لایحه مغایر با بودجه است احتمالا به مجلس بعدی وصال دهد. خوشبختانه بسیاری از مسئولان سه قوه متوجه شدند که کانون وکلا تنها نهاد مدنی که عضو سازمانهای جهانی است اگر استقلال خودش را از دست بدهد دیگر عضویت جهانی نخواهد داشت از این رو در این راه به ما کمک می کنند.

کانون وکلا قدیمی ترین نهاد صنفی و مدنی است اگر یک مقایسه با نهادهای تازه تاسیس مانند خانه سینما و سازمان نظام پزشکی داشته باشید، عملکرد آن را موفق می دانید؟

تاریخ کشور ما نشان می دهد همزمان با عصر روشنگری، تجدد خواهی و انقلاب مشروطیت یکی از خواسته های اصلی عدالت قضایی بود که بدون نهاد مدنی امکان پذیر نخواهد بود. به محض اینکه صحبت از عدالتخانه شد تفکر یک نهاد صنفی که وابسته به دولت نباشد هم به وجود آمد. بنابراین کانون وکلا قدیمی تربین نهاد مدنی است اما نظام های مدنی جدید مانند خانه سینما و انجمن های حمایتی به علت ضرورت شرایط کشور ایجاد شد که درونی هستند و ارتباطی با نهادهای خارحی ندارند. مهمتر این است که باید بدانیم مستقل بودن وکیل و نهاد وکالت به منزله جدا شدن از قوه قضاییه نیست، بلکه استقلال نهاد وکالت یعنی اداره کانون‌های وکلای دادگستری توسط وکلا و تحت نظارت قانونی قوه قضاییه.

الان که کانون، استقلال قبلی را ندارد چه تاثیری بر پرونده ها گذاشته است؟

از لوازم یک دفاع موثر و خوب، برای نظام قضایی وجود یک کانون مستقل است چون اگر این نهاد مستقل نباشد با مشکلات فراوانی مواجه هستیم. مثلا یک وکیل برای اینکه بتواند به راحتی و بدون ترس و واهمه از موکل خود دفاع کند باید احساس امنیت در قبل و زمان دفاع داشته باشد. اگر یک وکیل از یک مفسد اقتصادی یا وزیر دفاع می کند اگر بداند که این دفاع برای او خطرناک است قطعا دفاع موثری نخواهد بود. از طرفی، ایران درصدد رابطه با دنیا است که طبعاتی دارد ازجمله وقتی برای سرمایه گذاری اقتصادی به کشور می آیند نیاز به یک وکیل مستقل دارند که در مقابل دولت واهمه دفاع نداشته باشد. 

اگر یک نهاد مستقل از نظر اداری داشته باشیم، از وکلا امکان دفاع داریم. به نظرمن اگر امکان نقد داشتیم این همه فساد و رانت نبود. در بسیاری از موارد، وکیل دادگستری از نهادهای دولتی در مقابل اشخاص و حتی در مراجع بین‌المللی به دفاع از منافع کشور و نهادهای دولتی و موسسات مالی می پردازد بنابراین باید استقلال داشته باشد، اما متاسفانه در سال‌های گذشته برخی از افراد و مسئولان به دلیل سوء تفاهم از حرفه وکالت سعی کردند تفسیری در مورد استقلال وکیل داشته باشند و به مراجع کشور از جمله قوه قضاییه القا کنند که نظارت بر کار وکالت باید با دخالت در اداره کانون وکلا صورت می گیرد.

شما به موضوع امنیت وکلا در زمان دفاع اشاره کردید. در سالهای گذشته بعضا اتفاق افتاده برخی وکلا به خاطر دفاع از اشخاصی خودشان محاکمه شدند. به نظر شما با استقلال کانون وکلا این مشکلات حل می شود؟

همانطور که اشاره کردم در سالهای گذشته با چالشهایی در خصوص استقلال و امنیت وکلا در دفاع مواجه بودیم. برای همین ما به مقامات سه قوه نوشتیم و اعلام کردیم که بگذارند وکلا در انجام وظایف خودشان احساس امنیت کنند چون وکلا با توجه به شان وکالت سعی می کنند در امور سیاسی دخالت نکنند. بنابراین اگر کانون استقلال خودش را پیدا کند این مشکلات حل می شود. ما از مسئولان سه قوه تقاضا داریم که توجه داشته باشند کانون وکلایی که استقلال نداشته باشد مطلوب نخواهد بود؛ استانداردهای جهانی به ما حکم می کند که از امنیت قضایی و استقلال کانون دفاع کنیم چون یکی از شرایط عضویت در مجامع بین المللی استقلال صنفی است و قانون اساسی ما هم آن را پذیرفته است. این استقلال به فرایند عدالت قضایی کمک می کند و مفاسد هم کمتر می شود.

به نظر شما استقلال کانون وکلا می تواند به کاهش مفاسد اقتصادی هم کمک کند؟

بله صددرصد. وقتی ما بتوانیم دفاع درست و مستقل از افراد داشته باشیم و این دفاع بدون توجه به شان و مقام طرف مقابل باشد در اینصورت به راحتی هرکس به خود جرات تخلف و فساد نمی دهد. از طرفی امنیت سرمایه گذاری در کشور هم فراهم می شود چون یک نظام دفاعی مستقل برای حمایت از افراد، شرکت‌ها و موسسات خارجی وجود دارد که می تواند با دولت و بخش‌هایی از نهادهای حاکمیتی که دچار مشکل قضایی شدند کمک کند. بنابراین مسئولان نباید تصور کنند که استقلال کانون به منزله بروز برخی مشکلات خواهد بود بلکه این استقلال مشکلات قضایی را کمتر هم خواهد کرد.

46232