در سالهای دهه پنجاه کتابی به دستم رسید از استاد محمدرضا حکیمی – که خدایش طول عمر با عزت دهاد – به نام «امام در عینیت جامعه». در این کتاب، استاد حکیمی به تحلیل زندگی چند تن از امامان معصوم پرداخته بودند نه به شرح زندگی یا به اصطلاح بیوگرافی آنان.
این کتاب در آن سالهای سیاه خفقان ستم‌شاهی، چون آب زلالی بود بر کویر تفتیده ذهن و ضمیر کسانی که می‌خواستند چگونه زیستن را از پیشوایان دینی خود فرا گیرند، نه از الگوهای غربی و شرقی.
در همان سالها استاد شهید مرتضی مطهری به آسیب‌شناسی معرفت دینی جامعه پرداخت و در مقدمه کتاب «سیری در سیره نبوی» نوشت: «ما ظلمی نظیر ظلمی که در مورد قرآن کرده‌ایم، در مورد سیره پیغمبر و ائمه اطهار کرده‌ایم. وقتی می‌گویند پیغمبر چنین بود، می‌گوییم: او که پیغمبر بود، یا وقتی می‌گویند علی چنین بود، می‌گوییم: او که علی بود، کار پاکان را قیاس از خود مگیر».
استاد مطهری در یکی از دفاتر یادداشت خود، این آسیب اجتماعی را بیشتر توضیح می‌دهد و می‌گوید: یکی از امور منحرف‌کننده و کندکننده تیغ دین، همین گذاشتن انبیا و اولیاست پشت ابرها و گفتن «کار پاکان را قیاس از خود مگیر». صورت ظاهر مطلب این است که قرآن و پیغمبر بالاتر است از این حدود، اما در معنا جز کنار گذاشتن، معنای دیگری نمی‌دهد.»
گمان نگارنده این است که در زمان حال نیز این آسیب جدی در جامعه دینی ما وجود دارد و بر عالمان مسئول و متعهد و زمان‌شناس است که چونان حکیمی‌ها و مطهری‌ها اولاً با جرأت و شجاعت تمام به بیان این واقعیت تلخ بپردازند و ثانیاً برای علاج آن، قلم و زبان خود را به کار گیرند و از طعن و تهمت مقدس‌مآبان نهراسند.
آری، اگر در شبهای قدر قرآن بر سر بگذاریم و خدا را به علی(ع) و آل علی علیهم‌السلام سوگند دهیم ولی از حساسیتهای علی و خاندانش بی‌خبر باشیم، آنگاه امام را از عینیت جامعه به ذهنیت خود سپرده‌ایم. مثلاً چنانچه هر سال در ایام شهادت مولا عدالت او را بر سر منابر فریاد کنند که فرمود اگر گردن‌بندی را که دخترم از خزانه مسلمین امانت گرفته، با قید «عاریه مضمونه» نبود دست او را به جرم دزدی قطع می‌کردم، و یا به استاندار خود در بصره، عثمان بن حنیف نامه می‌نویسد که چرا در ضیافت جماعتی شرکت کرده‌ای که مستمندان را برانند و توانگران را بخوانند؛ آری اگر عدالت علی(ع) را که دوست و دشمن نمی‌شناخت، واعظان و عالمان بگویند و بنویسند، آنگاه مقدس‌مآبی و زهدفروشی جای خود را به معرفت حیات‌بخش دینی می‌دهد.
1717
نظر شما