زهرا مهاجری- زیاد شدن تعداد مهدهای کودک در پایتخت و کلانشهرها موجب شده تا این مراکز برای جذب بیشتر کودکان و البته گرفتن مبالغ کلان تر نسبت به مهدهای معمولی گزینه هایی را به خدماتشان اضافه کنند. یکی از این گزینه ها که بیشتر در مهدکودک های خصوصی دیده می شود، آموزش زبان خارجی به کودکان، آن هم نه فقط در قالب کلاس آموزشی است.
در مهدکودک های دوزبانه چه می گذرد؟
اگر گذارتان به مهدکودک های دوزبانه افتاده باشد، متوجه شده اید که چیزی که از بیرون با شنیدن عنوان "دوزبانه" به ذهن می آید، منطبق با چیزی نیست که در عمل اتفاق می افتد. یکی از اهداف تشکیل مدرسه و یا مهدهای دوزبانه این است که در کنار زبان مادری، کودک به زبان دیگری تسلط پیدا کند و از همان اول هر دو زبان را بتواند مثل هم بفهمد و حرف بزند.
اما در حال حاضر، در نود درصد مهدهای کودک که نام دو زبانه را یدک می کشند این اتفاق نمی افتد. این را مادرانی می گویند که به هیچ وجه از نحوه تدریس زبان در مهدکودک ها راضی نیستند. ساره بابایی، مادر جوانی است که هر دو فرزند خردسالش را با رقم های کلان به مهد فرستاده.
او می گوید همیشه از این که هیچ وقت نتوانسته به یک زبان خارجی خصوصا انگلیسی که زبان بین المللی است مسلط شود ناراحت بوده و نمی خواسته فرزندانش عاقبت خودش را داشته باشند و به خاطر همین پسرهای دو و پنج ساله اش را از همین کودکی می خواهد با زبان انگلیسی آشنا کند.
خانم بابایی می گوید: قبلا کلاس های بیرون ثبت نام کردم اما چون چند ساعت در هفته بیشتر نبود، نتیجه چندانی نگرفتم. با مشورت یکی از دوستانم و این که می گفت زبان در این سن باید به صورت مستمر تدریس و تکرار شود این مهد دو زبانه را انتخاب کردم اما عملا آموزش زبان در حد کلاس های بیرون است و باز هم چند ساعت در هفته، آن هم توسط یک مربی غیر از مربی های همیشگی مهد زبان تدریس می شود.
این روال اکثر مهدهای کودک دوزبانه است و در بهترین حالت، علاوه بر کلاسی که برای آموزش زبان گذاشته می شود، یک مربی چند روز در هفته در مهد حضور دارد که فقط و فقط انگلیسی حرف می زند و تنها به خواسته ها و حرفهایی که به این زبان یا زبان دیگری که تدریس شد، زده می شود، جواب می دهد. که طبق گفته مادرانی که از این متد نتیجه نگرفته اند، این شیوه به جای این که رغبت بچه ها به حرف زدن به زبان خارجه را افزایش دهد، موجب شده تا بچه ترجیح دهد سکوت کند و اصلا حرف نزند!
حتی در مواردی از حساسیت خانواده های جوان به زبان آموزی فرزند سوءاستفاده هم می شود و بعد از گذشت چند ماه از شروع زبان آموزی، به آن هایی که دلشان پیشرفت بیشتر می خواهد توصیه می شود تا ساعاتی را به صورت خصوصی با همان مربی زبان مهد کلاس داشته باشند که البته هزینه ی این کلاس های خصوصی مبحثی است که بررسی جداگانه می طلبد!
در هر حال برآوردهای کلی نشان می دهد بیش از نود درصد مهدهای کودک دوزبانه، آن هدفی که از این گونه مهدها انتظار است دنبال نمی شود و جز بیشتر کردن تعداد ساعت های آموزش زبان خارجه، تفاوت دیگری با سایر مهدها که آموزش انگلیسی دارند ندارد.
مجبوریم بگوییم دو زبانه ایم!
تا چند سال پیش تعداد مهدها و مدرسه های دو یا چند زبانه انگشت شمار بود و در تبلیغات کمتر مهدی می شد به آپشن دوزبانه بودن برخورد کرد. اما چندسالیست که انگار این مزیت رقابتی توسط مدیران مهدهای کودک کشف شده و متوجه تمایل و علاقه والدین و اصرار آن ها برای یادگیری زبانی غیر از زبان مادری شده اند و به همین دلیل "دوزبانه" بودن شده جزئی از تبلیغات آن ها.
صالحه امینی مربی یکی از مهدکودک های شمال شهر تهران است. او که سالهاست به کودکان دو تا چهارسال آموزش می دهد و از آن ها نگهداری می کند، درباره زیادشدن تعداد مهدکودک های دو زبانه می گوید: در منطقه ای که ما هستیم، تقریبا هر مادری که برای ثبت نام فرزندش می آید، تمایل دارد که کودکش زبان یاد بگیرد. یعنی زبان انگلیسی و یا بعضا زبان های دیگر مثل فرانسه و آلمانی، از آموزش های دیگر و مهارت هایی که کودک در این سن احتیاج دارد برایش مهمتر است. وقتی مدیر مهد می بیند که مراجعه کننده ها این تقاضا را دارند و به خاطر نداشتن این ویژگی، در مهد ما ثبت نام نمی کنند، مجبورند بگویند دوزبانه ایم!
او که پیش از این در مهدی معمولی کار می کرده می گوید: در محل کار قبلی ام، ساعت کوتاهی را در هفته به آموزش زبان انگلیسی اختصاص می دادند و بر اساس یک متد شناخته شده، تعلیم کلمه های زبان را منطبق با سن و سال کودک داشتند. تنها تفاوتی که مهد قبل با مهد دوزبانه فعلی داشت این است که تعداد ساعات آموزش بیشتر شده و بچه ها در مدت کوتاه، مفاهیم انگلیسی بیشتری یاد می گیرند.
کارایی ندارد
پیدا کردن خانواده ای که کودکشان را به مهدی دو زبانه فرستاده باشند و راضی بوده باشند، کار مشکلی است. این نارضایتی دلایل زیادی دارد. امینی، مربی مهدکودک در مورد ناکارآمد بودن مهدکودک های دوزبانه می گوید: به عقیده من حتی اگر مهد دو زبانه فعالیت اصلی خودش را انجام دهد و در طول روز از همه جهت با کودک به دو زبان مادری و خارجه برخورد کند، باز هم این شیوه کارایی لازم را ندارد. چون کودک چند ساعت کوتاه در اختیار مهد است و وقتی منزل می رود، باز همانی می شود که بود. در خانه کسی او را مجبور نمی کند به زبان دیگری حرف بزند و همین موجب می شود محیط دو زبانه مهد تاثیر لازم را نداشته باشد.
او به نکته دیگری در مورد تدریس زبان اشاره می کند و می گوید: در علم روانشناسی کودک، بهترین نوع آموزش آموزشی است که با بازی باشد و بهترین مهد کودک مهدی است که خوب بازی کردن را بلد باشد و یاد بدهد. شیوه تدریس زبان در اکثر مهدکودک های ما به همان شیوه سنتی است که بچه پشت میز می نشیند و مربی با نشان دادن شکل به او کلمه و رنگ و غیره یاد می دهد و تنها حافظه کودک را درگیر می کند.این شیوه در سنین پایین به هیچ عنوان جواب نمی دهد و به درد بخور نیست.
به این مورد کیایی نژاد، روانشناس کودک هم به آن اشاره می کند. او می گوید: پیش از هفت سال ما هیچ گونه آموزش رسمی در هیچ حیطه ای برای کودک توصیه نمی کنیم؛ چه هنر، چه موسیقی و چه خواندن و نوشتن. هر چه قرار است به بچه گفته شود تنها می بایست در حد آشنایی باشد. پس این مهدکودک هایی که ادعا می کنند به بچه ها زبان خارجه یاد می دهند، کاملا کار غلطی است. تنها می بایست در این سنین بچه ها را با زبان دیگری آشنا کرد که گوششان با یک سری واژه ها و تلفظ ها آشنا باشد.
او ادامه می دهد: این آشنایی می تواند در حد شنیدن شعر و دیدن کارتون هایی به زبان خارجه باشد و نه بیشتر. اما اگر به صورت آموزش باشد یعنی کودک در شرایطی قرار گیرد که مجبور شود بخواند و یا کلمه هایی را حفظ و تکرار کند، متدی اشتباه از نظر روانشناسی است و ضرر هم دارد.
این روانشناس کودک می گوید: بعضی از مهدها این قانون را رعایت می کنند و از طریق بازی بچه را آشنا می کنند که البته در این جا خروجی آن چنانی نخواهیم داشت و سال ها بعد خروجی این را می بینیم. اما برخی مهدها این قوانین را رعایت نمی کنند و آموزش جدی تری را آغاز کرده اند.
خانواده ها آگاه نیستند
کیایی نژاد، کارشناس تربیت کودک به نا آگاهی خانواده ها اشاره می کند و می گوید: متاسفانه عدم آگاهی خانواده ها از این که در هر سنی باید چه نوع و چه شکل آموزشی به کودک داده شود باعث می شود مبالغ هنگفتی را صرف این گونه مسائل کنند و از مهد انتظار داشته باشند وقتی مبلغ به این بالایی می دهند،خروجی کار بهتر و بیشتر از این حرف ها باشد و ظرف یکی دو سال کودک بتواند به زبانی غیر از زبان مادری حرف بزند. در حالی که این گونه مهدها تنها در صورتی می توانند خوب عمل کنند که بستری در ذهن بچه فراهم کنند که بعد از هفت سال آمادگی بچه برای آموزش آن زبان بیشتر باشد.
او ادامه می دهد: خانواده ها بدانند اگر کودکشان در سن زیر هفت سال به اندازه کافی بازی نکند و اموزش از آن سنین آغاز شود، بعد از هفت سال که می بایست آموزش هایی ببیند، تازه بازیگوشی اش گل می کند و از درس و یادگیری زده خواهد شد و کناره گیری می کند. در بسیاری از خانواده ها دیدیم که خود خانواده آموزش هایی را به کودک دارد و مثلا خواندن و نوشتن به او یاد می دهد تا وقتی به کلاس اول رفت از بچه های دیگر جلو بیفتد و ما می بینیم که این آموزش زودتر از موعد موجب می شود که بچه با کلاس همکاری نکند و کلاس برایش کسل کننده باشد.
کیایی نژاد به نکته دیگری هم تاکید می کند و می گوید: بعضی از بچه ها که تعدادشان کم هم نیست این ها دیر زبان مادری باز کرده اند و در یادگیری زبان فارسی مشکل دارند و قواعدی را رعایت نمی کنند. متاسفانه در مهدها به این نکته هم دقت نمی شود و کودکی که از کودکی که هنوز زبان مادری را درست حرف نمی زند انتظاری را دارند که از کودکان دیگر دارند. برای کودکانی که تاخیر کلامی دارند هم این دوزبانه بودن مهد بسیار مضر است و باعث بروز مشکلات زیای خواهد شد.
با این تفاسیر به نظر می رسد اگر خانواده ها سودای خارجی حرف زدن کودکانشان را از سر بیرون کنند و اجازه بدهند این مورد آموزشی روندی مشابه آن چه کارشناسان به آن معتقند داشته باشد، هم نتیجه بهتری در رشد ذهنی و روانی کودک خواهیم دید و هم سودجویی ها در این زمینه کمتر خواهد شد.
۴۷۳۰۴
نظر شما