محمد رضاپور: هاینریش بل، هنوز هم بزرگترین نویسنده آلمان پس از جنگ جهانی دوم است. نویسنده «عقاید یک دقلک» و «سیمای زنی در میان جمع» در هفت سالی که به اجبار در جبهه‌های جنگ شرکت کرد آنقدر نفرت از جنگ، کشت‌وکشتار و حکومت آلمان نازی در سینه‌اش جمع کرد تا وقتی از جنگ برمی‌گردد آنقدر سوژه داشته باشد که همه کارهایش را کناری بگذارد و شروع کند به نوشتن داستان‌هایی درباره روزهای بعد از جنگ و بلایی که جنگ بر سر او هم‌نسل‌هایش آورد. روزهای تنهایی و بی‌کسی و بی‌تکلیفی آدم‌های از جنگ برگشته و هرج و مرج و آشفتگی دنیای پس از جنگ. هاینریش بل در طول 40 سالی که پس از جنگ زندگی کرد، بیش از 26 رمان و مجموعه داستان کوتاه نوشت و منتشر کرد و بیش از هشتادهزار صفحه نامه و یادداشت روزانه برجای گذاشت. در کنار این‌ها نمایشنامه‌های رادیویی بی‌شماری نوشت و اجرا کرد و جایزه‌های ادبی بسیاری دریافت کرد و در نهایت در سال 1972 آکادمی نوبل، به خاطر مجموع فعالیت‌های ادبی‌اش جایزه نوبل ادبیات را به او اهدا کرد. بل، چهل و چهار سال بعد از توماس مان، دومین آلمانی‌ای بود که نوبل ادبیات را دریافت کرد.
مسئولان اداره میراث فرهنگی کلن بعد از سال‌ها تلاش و رایزنی، سه هفته پیش توانستند در آستانه بیست و هشتمین سالگرد درگذشت هاینریش بل، مجموعه دست‌نوشته‌ها و نسخه‌های دستنویس داستان‌های چاپ شده و چاپ نشده و همچنین تعداد بسیاری از نسخه‌های اصلی عکس‌های به جامانده از او را با صرف هزینه‌ای بیش از 800 هزار یورو جمع‌آوری کنند تا کلن، محل تولد بل، مجموعه این میراث گرانبها را در خود نگه دارد. چند روز پیش در حالی که کمتر از سه هفته بود این دست‌نوشته‌های گرانبها با سختی‌های فراوان به ساختمان شش طبقه آرشیو کلن منتقل شده بود، ساختمان به کلی فرو ریخت و تخریب شد. کارشناسان هنوز علت اصلی این حادثه را اعلام نکرده‌اند اما پیش‌بینی می‌کنند فرو ریختن ساختمان به دلیل حفاری‌های بسیاری است که برای احداث مترو در اطرافش انجام شده است.
با توجه به شدت تخریب ساختمان، احتمالاً تمامی آثار موجود در این ساختمان، از جمله دست‌نوشته‌های بل به کلی نابود شده است. از بیشتر این اسناد و دست‌نوشته‌ها، هیچ نسخه دیگری وجود ندارد و این چنین عمق فاجعه بیشتر نمایان می‌شود. «یوهانس فرید»، متخصص آثار ادبی قرون وسطی یک روز بعد از فرو ریختن ساختمان گفت: «این واقعه، فاجعه‌ای برای تمام تاریخ اروپاست».
با این حال، خبری که می‌تواند کمی از غم این حادثه بکاهد این است که کمی پیش یک ناشر بزرگ آلمانی مجموعه 27 جلدی‌ای از آثار بل جمع‌آوری و آماده چاپ کرده است که بخشی از نوشته‌های منتشر نشده بل هم در بین آن‌هاست. و این‌گونه بخشی از این میراث ارزشمند ادبیات معاصر آلمان در امان مانده و به دست خوانندگان آثار بل خواهد رسید.
در این ساختمان علاوه بر دست‌نوشته‌های بل، مقاله‌های دست‌نویسی به قلم کارل مارکس، نامه‌های گئورگ هگل، نوشته‌های باخ، آهنگساز آلمانی و احکامی که ناپلئون بناپارت به خط خود نوشته بود نیز وجود داشت. یکی از منتقدان ادبی آلمان نوشته بود «واقعاً چرا بعد از گذشت 28 سال از درگذشت بزرگترین نویسنده آلمانی زبان معاصر، حجم بسیاری از نوشته‌های او چاپ نشده در کنج کتابخانه‌های مختلف خاک می‌خورد و چاپ نمی‌شود؟ چه دلیلی برای این تعلل وجود دارد؟ آیا این آثار ارزش چاپ نداشته‌اند؟ اگر جوابش آری است، پس چرا حالا، با از دست رفتنشان زانوی غم بغل گرفته‌ایم؟»
نظر شما